&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

donderdag 28 oktober 1999

Basken stevenen weer af op confrontatie door Gerrit Jan Hoek - BARCELONA, donderdag Het rommelt in Baskenland. Het aanvankelijke optimisme over het vredesproces is aan het omslaan in regelrecht pessimisme. De confrontaties tussen de verscheidene groeperingen van het Baskische nationalisme worden heviger, terwijl in Spaanse regeringskringen gevreesd wordt dat de toenaderingspogingen van de ETA hun langste tijd hebben gehad. Afgelopen zondag publiceerde de spreekbuis van de ETA, de krant Gara, een alarmerend communiqué, het achtste sinds de organisatie dertien maanden geleden besloot de wapens neer te leggen. De verzoenende toon van de zeven eerdere vlugschriften, waarbij de nadruk lag op politieke contacten en dialoog met Madrid om uit de al jaren slepende impasse te geraken, was plotsklaps vervangen door oorlogszuchtige taal en oude stokpaardjes uit de jaren zeventig en tachtig: een referendum over zelfbeschikking, vrijlating van de ETA-gevangenen en het vertrek van politie, Guardia Civil en alle Spaanse strijdkrachten. Het leek allemaal verdacht veel op de taal van de haviken van de ETA, zoals die verankerd lag in het programma-KAS, dat de ETA decennialang beschouwde als haar bijbel. Een achtergrond van deze omslag zou de vrijlating van het voormalige bestuur van de politieke tak van de ETA, Herri Batasuna, kunnen zijn. De oudgedienden zouden zeer sceptisch staan tegenover de ommezwaai die de nieuwe leider Arnaldo Otegui doorvoerde terwijl zij wegens het vertonen van een propagandafilm van de ETA achter de tralies zaten. Na hun vrijlating in juli van dit jaar zou de harde kern van lieverlee het heft weer in handen hebben genomen. Twee gezichten De frustratie over de geringe vorderingen in het vredesproces lijkt de harde kern van de ETA eveneens in de kaart te hebben gespeeld. De arrestatie, afgelopen maandag, van Belen Gonzalez Pealva is voor de haviken eens te meer een bewijs dat premier Aznar een Janus-figuur is, een man met twee gezichten. Carmen, zoals de strijdnaam van Gonzalez Pealva luidde, was op 19 mei een van de vertegenwoordigers van de ETA die in Zwitserland een eerste informeel contact hadden met de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken, Javier Zarzalejos. Binnen de ETA gelooft geen hond dat de arrestatie van Carmen het gevolg was van een toevallige verkeerscontrole van de politie in het Franse Pau, maar veeleer het resultaat van een actie die onder regie stond van de Spaanse inlichtingendienst. De regering-Aznar houdt het er voorlopig op dat de ETA vooral bezig is met een propagandacampagne, met de bedoeling de regering in Madrid voor de algemene verkiezingen van maart volgend jaar de zwarte piet toe te spelen van het stagnerende vredesproces. Door onaanvaardbare politieke eisen te stellen, en een drietal notoire ETA-gevangenen als gesprekspartners voor te stellen, bij wie het bloed aan de handen van recente moordaanslagen nog maar nauwelijks is opgedroogd, is de negatieve reactie vanuit Madrid alleszins voorspelbaar. Nek omdraaien Binnen het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken is men heel wat minder optimistisch over de bedoelingen van de ETA. Voor minister Mayor Oreja is de koerswijziging van de ETA alleen maar het voorspel om het bestand de nek om te draaien. Een logische afwijzing van de ETA-eisen door Madrid zou voor de afscheidingsbeweging het motief zijn om de wapens weer op te nemen. De bezorgdheid onder de Baskische partijen neemt hand over hand toe. De mogelijkheid dat de ETA de wapens weer opneemt, heeft de gematigde nationalistische partijen verder in de armen van Herri Batasuna gedreven. Dat werd afgelopen maandag pijnlijk duidelijk bij de herdenking van het Statuut van Guernica. Het Baskische parlement, waarin de nationalistische partijen een meerderheid hebben, wees demonstratief een voorstel af om het feit te herdenken dat precies twintig jaar geleden het regiem van beperkt zelfbestuur in de drie Baskische provincies van kracht werd. Het statuut is volgens radicale en gematigde nationalisten achterhaald. De gematigde PNV maakte zelfs bekend dat het binnenkort met een nieuw plan komt, waarbij Baskenland als gelijke met andere staten zou kunnen onderhandelen. Maar ook binnen de PNV nemen de kritische stemmen toe. De voormalige president van Baskenland, José Maria Ardanza, waarschuwde onlangs openlijk voor een al te grote identificatie met de ETA-idealen en -methoden. Want die zullen in de ogen van Ardanza, die vorig jaar op persoonlijk initiatief de basis legde voor het nationalistische front, slechts leiden tot een onvermijdelijke breuk in de Baskische samenleving met alle gevaren van dien.

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.