Bergkamp: "Ik deed het voor Johan..."

door Yoeri van den Busken - AMSTERDAM, maandag

'Het Systeem' houdt de gemoederen in voetbalminnend Nederland flink bezig. Na de derde wedstrijd in vier maanden tegen Brazilië (2-2) werd er nog amper gesproken over de gemiste penalty van Patrick Kluivert; toch het breekpunt in de wedstrijd bij een 2-1 voorsprong in de 57e minuut. De nabeschouwing was hoofdzakelijk gericht op de verrassende speelwijze van Oranje, dat de viervoudig wereldkampioen met drie in plaats van vier middenvelders bestreed. Die strategie viel niet bij iedereen in goede aarde. Bondscoach Frank Rijkaard vond het voor herhaling vatbaar, maar voor Patrick Kluivert en Dennis Bergkamp hoeft het niet meer.

Bergkamp met krijt aan de schoenen. Dat was alweer een tijdje geleden. Johan Cruyff liet de 'Gunner' ooit op zeventienjarige leeftijd debuteren als rechterspits. Zaterdagavond was de oude meester eregast in de ArenA en zag hij zijn pupil terug aan de zijlijn. "Ik deed het voor Johan", glimlachte Bergkamp, die vanwege de opkomende Roberto Carlos ook verdedigende arbeid diende te verrichten. "Ik ga er wel van uit dat dit eenmalig was", voegde hij er serieus aan toe.

Het Nederlands elftal past zich hoogst zelden aan. Rijkaard, die vier vaste krachten miste, koos ditmaal echter voor een extra man (Aron Winter, na de rust JP van Gastel) voor de defensie omdat de geniale Braziliaanse spelmaker Rivaldo centraal speelde. Die omzetting ging ten koste van een schaduwspits. Volgens Bergkamp slaat Rijkaard daarmee geen nieuwe tactische weg in en werd het vertrouwde systeem met vier middenvelders alleen voor de 'goudgele kanaries' afgezworen.

"Ik wist wat de bedoeling was. Dit was puur een aanpassing met het oog op de tegenstander. Na die twee wedstrijden in Brazilië moet je toch wat anders proberen. Nee, dat heeft volgens mij niets met angst te maken. Ik vond het wel verstandig. Je moet niet vergeten dat het om Brazilië gaat. Dit was het sterkste team dat ze konden opstellen. Het was daarom erg belangrijk dat we een mannetje voor onze verdediging hadden lopen; dáár komt altijd de meeste dreiging vandaan. Aron deed dat in de eerste helft prima."

Neerlands topscorer aller tijden - hij bracht zijn totaal op 37 doelpunten in 70 interlands - was derhalve genoodzaakt zich te schikken in een andere rol.

"Verdedigen hoort bij die taak. De eerste helft ging dat goed, de afspraken met Ronald de Boer (rechtsback, YvdB.) klopten. Maar het was moeilijk de hele wedstrijd vol te houden, zeker nadat Brazilië met een echte linkerspits was gaan spelen. Toen was Ronald meer gebonden en liepen we achter onze tegenstanders aan. Ik speel niet elke week op die positie. Je moet bij elke handeling veel meer nadenken, om je heen kijken en voortdurend contact houden met je medespelers. Terwijl ik normaal gesproken voorin op intuïtie speel. Maar goed, volgende keer zal het weer anders zijn."

Bergkamp was niet de enige die er zo over dacht. "Voor Patrick moet het ook frustrerend geweest zijn. Omdat we zonder schaduwspits speelden, werd de afstand te groot", doelde hij op 'eilandbewoner' Kluivert. De aanvalsleider speelde niet eens onverdienstelijk, hoewel de slecht ingeschoten strafschop ("Ik raakte de bal verkeerd") zijn spel zichtbaar een knauw gaf.

Kluivert sprak na afloop duidelijke taal over de eenzaamheid van zijn rol. "Dit ben ik niet gewend. Bij Barcelona heb ik iemand dicht achter me. Via korte combinaties zoeken we dan een opening. Nu kreeg ik ballen op borsthoogte, of keihard aangespeeld. De middenvelders liepen te ver bij mij vandaan, waardoor ik veel ballen onnodig verloor. Dennis hoort in mijn ogen ook niet aan de rechterkant te spelen. Centraal komt hij beter tot zijn recht. Het systeem met twee spitsen en twee buitenste middenvelders ligt ons beter. Nee, wat mij betreft doen we dit niet nog een keer."

Ook Ronald de Boer kende moeilijke momenten toen na rust Roberto Carlos en invaller Savio meer het offensief zochten. "Zodra mensen er overheen komen, wordt het moeilijk. Maar dat maken we bij Barcelona vrijwel nooit mee, omdat de tegenstanders niet met opkomende mensen spelen zoals Roberto Carlos en Cafu. Uitgerekend de mensen die vanavond scoorden."

De Boer leverde met een fraaie voorzet een grote bijdrage aan de tweede Nederlandse treffer. "Leuk, zo'n assist, maar ik kijk liever naar de teamprestatie. We hadden, zeker in de tweede helft, meer de ruimte aan de andere kant moeten opzoeken. Brazilië heeft problemen als je snel de diepte zoekt, maar we bleven breien aan één kant en vonden de vrije man niet meer. Jammer dat Patrick Kluivert die penalty miste. Loop je op dat moment uit naar 3-1, dan knakt het. Maar je ziet dat we deze wedstrijd ook gewoon hadden kunnen winnen, zelfs zonder vier cruciale spelers. Dat vind ik positief, want Brazilië is natuurlijk geen misselijke ploeg."