&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

vrijdag 8 oktober 1999

Oorlog Tsjetsjenie zegen Jeltsin-kliek door Pieter van der Sloot - MOSKOU,vrijdag Behalve de twee klassieke vragen die het Russische politieke leven sinds jaar en dag beheersen "Wie is er schuldig?" en "Wat te doen?" is er een derde vraag: "Wie heeft er baat bij?" Een Tsjetsjeense vluchtelingenfamilie steekt de grens tussen Tsjetsjenie en Noord-Ossetie over vlakbij de Russische basis Mozdok. FOTO: EPA Als we deze vragen-trojka in de kwestie Tsjetsjenië beantwoorden vanuit de optiek van het Kremlin is dat niet zo moeilijk. De schuldigen zijn de Tsjetsjeense moslimrebellen die, na de bloedige afscheidingsoorlog van 1994 tot 1996 tegen Moskou, hun land hebben omgetoverd tot een 'bandietenstaat'. Zij, aldus het Kremlin, moeten worden gestraft. Zowel vanwege hun islamitische separatisme in de regio als voor de aan hen toegeschreven bomaanslagen op Russische woonflats, waarbij 300 mensen werden gedood. Voorts wil Moskou de olievoorraden en de pijpleidingen in het bergachtige gebied niet uit handen geven. Het antwoord op de tweede vraag is voor de Russische premier, Vladimir Poetin, dan ook zonneklaar: "We zullen de terroristen uitroeien, arresteren, waar ze ook zijn. Als ze op het toilet zitten, dan desnoods op het toilet." Jungle Samen met de bombardementen op Grozny en het oprichten van een 'cordon sanitaire' rond Tsjetsjenië heeft het Russische leger inmiddels eenderde van de afvallige Kaukasusrepubliek in handen. Er lijkt een Russische variant op Korea in de maak: met een noordelijk deel onder Russische vlag en een zuidelijk deel, waar de 'Sjariah' (de islamitische wet) en vooral de wet van de jungle heerst. En wie heeft er bij dit alles baat? Volgens het Kremlin de Russische burgers, want hun bescherming staat voorop. En verder Rusland als natie, dat niet langer met zich laat sollen. Maar de beantwoording van de vragen-trojka vanuit andere perspectieven levert volstrekt andere inzichten op. Met name wat betreft de derde vraag: wie heeft er baat bij de nieuwe Tsjetsjeense oorlog? Volgens de oud-generaal en de gouverneur van de Siberische regio Krasnojarsk, Aleksandr Lebed, zijn dat de huidige machthebbers (bijgenaamd 'De Familie') rond president Boris Jeltsin in het Kremlin. Lebed zei onlangs in de Franse krant /Le Figaro/ er "bijna van overtuigd" te zijn, dat zij achter de recente bomaanslagen zaten. Om te zorgen voor chaos in het land en om op die manier de komende verkiezingen uit te stellen. Lebed, die namens Moskou in 1996 met de Tsjetsjenen een staakt-het-vuren sloot, vertelde later dat hij door de krant 'verkeerd' was begrepen. Maar de boodschap was duidelijk en bovendien staat Lebed niet alleen. Ook de president van het Tsjetsjeense buurland Ingoesjië, Roeslan Ausjev, zei eerder dat de opgelaaide strijd in de Kaukasus 'direct verband' houdt met de huidige machtsstrijd in Moskou. De Tsjetsjeense president Aslan Maschadov, wiens macht door het Kremlin niet langer wordt erkend, was eergisteren nog helderder. Doelend op de begonnen grondoorlog, zei hij: "Ik zou Jeltsin binnen een half uur de ogen openen voor dit avontuur van zijn kring van vertrouwelingen." Volgens hem is met name 'de onzinkbare en onverwoestbare' zakentycoon en Kremlin-intrigant Boris Berezovski het brein achter de huidige oorlog. Berezovski en andere leden van 'De Familie' zouden justitiële vervolging vrezen en verlies van hun immense bezittingen, als Jeltsin volgend jaar zomer het Kremlin moet verlaten. De ex-KGB'er Poetin, die door Jeltsin is aangewezen als diens kroonpins, zou als nieuwe president deze juridische en fysieke veiligheid van 'De Familie' moeten garanderen. Maar ook al zijn al deze samenzweringstheorieën pure fictie, een ding is duidelijk: de strijd in Tsjetsjenië komt premier Poetin en zijn omgeving niet ongelegen. "De werkelijke trofee waar het in deze oorlog om gaat is niet Grozny, maar het Kremlin", stelt een politieke commentator. Redder De stemming in Rusland is vooral sinds de twee bomaanslagen in Moskou rabiaat anti-Tsjetsjeens. En Vladimir Poetin weet zijn huidige rol als 'redder van de natie' goed uit te buiten. Plotseling gaat de landelijke discussie niet meer over de belabberde toestand van de economie, over de lawine van corruptieschandalen of over Jeltsins vermeende zwakke gezondheid. De ijzig calculerende Poetin is van de televisie-journaals niet meer weg te slaan; zijn populariteit voor het presidentschap stijgt met de dag. Hij roept: "De veiligheid van Rusland staat voorop!" en de hele Russische schouwburg lijkt te applaudisseren. Poetin heeft het tij mee. Bovendien heeft hij (twee maanden voor de parlementsverkiezingen) de oppositie de mogelijkheid tot campagne voeren feitelijk uit handen geslagen. Geen enkele politicus hervormer, communist, noch nationalist durft zich aan de strijd in Tsjetsjenië te vergalopperen, want kritiek op het beleid van Poetin wordt in de peilingen direct afgestraft. Tij Een paar maanden geleden nog maar leek het Kremlin vleugellam, maar de partij van de macht ('De Familie') lijkt voorlopig weer terug. In een ijltempo werd vorige week een nieuw pro-Kremlin gezind politiek blok uit de grond gestampt 'Jedinstvo' ('Eenheid') dat als tegenwicht moet dienen tegen het 'Vaderland-Heel Rusland' blok van de ex-premier Jevgeni Primakov en de Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov. De weg naar de macht is in Rusland intussen vaker over lijken gegaan dan over rozen. In dat opzicht past de pragmaticus Poetin in een aloude traditie.

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.