&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

zaterdag 2 oktober 1999

Beursboef Nick Leeson start een nieuw leven De grootste beursboef aller tijden wordt hij wel genoemd. Nick Leeson (32), de man die Engelands oudste en meest prestigieuze handelsbank naar de ondergang leidde. De Barings Bank, de bank die koningin Elizabeth tot haar klantenkring rekende, kón toch niet failliet gaan, daarvan was men in het Verenigd Koninkrijk eeuwenlang overtuigd. Maar net als de Titanic ging Barings toch ten onder. De eens zo briljante optiehandelaar, die eind jaren tachtig door Barings naar Singapore werd gehaald om van deze Barings-vestiging een klinkend succes te maken, liet de handelsbank in 1995 achter met een strop van bijna ƒ2,2 miljard. Door onverantwoorde speculaties op de Simex, de beurs van Singapore, joeg Nick Leeson de bank in enkele jaren de afgrond in. Veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar, kwam hij juli dit jaar wegens goed gedrag vervroegd op vrije voeten. Tijdens zijn detentie in de beruchte Changi-gevangenis in Singapore, raakte hij zijn charmante vrouw Lisa, op wie hij stapelgek was, kwijt aan een... bankier. Bovendien werd darmkanker bij Leeson ontdekt, waaraan hij vorig jaar werd geopereerd. Later deze maand komt Nick Leeson naar Nederland om in de Beurs van Berlage "zijn ware verhaal te vertellen". Aan de vooravond van dit bezoek had De Telegraaf in de omgeving van Londen een exclusief vraaggesprek met de omstreden beurshandelaar. "Als ik morgen doodga, dan is dat de consequentie van wat ik zelf heb gedaan. In Singapore leefde ik bijzonder ongezond, had veel stress en stond ik onder een ongelooflijke druk. Totdat hét werd ontdekt, heb ik nooit iemand iets verteld. Het was míjn geheim. Ik wil niemand de schuld geven. Ik kan alleen mijzelf de schuld geven." door MARTIJN KOOLHOVEN LONDEN, zaterdag Ze noemden hem 'Mat Salleh' de witte man in Singapores beruchte gevangenis Changi. 23 uur per dag bracht gevangene 38406-95 er samen met twee mede-gedetineerden door in een vochtige cel van vier bij twee meter. Nog maar een paar jaar eerder was Nick Leeson gewend te dineren in Singapores beste restaurants, Gucci-schoenen van 800 gulden en Armani-shirts te dragen. Hij bewoog zich in het exotische milieu van succesvolle beurshandelaren in Azië. Met geisha-meisjes, zwoele bars en veel geld uitgeven. Nick Leeson terwijl hij deze week met vrienden golf speelde in de buurt van Londen. "Natuurlijk ben ik boos op mijzelf. Wie kan ik de schuld geven? Alleen mijzelf". FOTO: THEO TERWIEL In Changi komt het drinkwater op vaste tijden alleen 's ochtend en 's avonds en het eten is bedoeld om te overleven, niet om ervan te genieten. Geen wonder dat toen Nick Leeson veertien maanden geleden in het gevangenishospitaal werd geopereerd aan een kwaadaardige tumor in zijn darm, de artsen eerst een berg krioelende wormen ontdekten. Sinds begin juli is Nick Leeson weer een vrij man. Nou ja, vrij... Hij heeft een claim van 100 miljoen pond (zo'n 340 miljoen gulden) aan zijn broek, hij staat onder curatele, zijn vrouw Lisa is er vandoor met een ander en hij is herstellende van darmkanker. Maar hij kan nog lachen. "Niet over wat er is gebeurd", benadrukt Nick Leeson. "Maar wel over het hier en nu. Als ik niet zou kunnen lachen, zou ik manisch depressief worden en valium moeten slikken. Ik wil er het beste van maken." Zo op het eerste gezicht maakt de grootste beursboef ooit het redelijk. In zijn knalrode VW Bora haalt hij ons op van Londen Heathrow Airport en rijdt ons naar een golf-course om een balletje te slaan. Op zijn in Singapore kaalgeschoren schedel (voor de ontluizing) groeit een eerste stekeltapijtje. Zijn detentie heeft, zo lijkt het, geen greep gekregen op zijn gelaatsuitdrukking; hij kijkt nog altijd wat ondeugend, een tikkeltje spottend de wereld in. Met zijn gsm-telefoontje in de linkerhand stuurt hij ons over de motorway. Nick Leeson, zoon van een stucadoor, werd geboren in Watford, niet ver van Londen. Bij zijn vader is onlangs leukemie ontdekt en toen Nick twintig was overleed zijn moeder aan kanker. "Het was verschrikkelijk", herinnert hij zich. "De avond ervoor hadden ze haar juist verteld dat ze nog minstens tien jaar te leven had. De volgende dag belde mijn tante naar mijn werk, dat ik direct moest komen. Voordat ik was gearriveerd, was ze al overleden." Het was zijn moeder die voor haar oudste zoon Nick een briljante toekomst zag. "Ik was altijd het slimste jongetje van de klas, kon het makkelijkste, het snelste leren. Hoewel ik op de middelbare school in een andere groep vrienden terecht kwam en interesse kreeg in meisjes, bleef het leren mij gemakkelijk af gaan. Ik heb een fotografisch geheugen. Ook nu nog. Als de curators van de Barings Bank mij iets vragen over bijvoorbeeld zes, zeven jaar geleden, kan ik het ze zo vertellen", glimlacht Nick ondeugend. Tot een gang naar de universiteit is het nooit gekomen, "hoewel dat absoluut in de lijn der verwachting lag", aldus Leeson. Maar nee, als knaap van amper zeventien jaar, kwam hij in aanraking met bankieren. En niet zomaar bankieren, nee bij één van de meest prestigieuze privé-banken van het Verenigd Koninkrijk, Coutts&Co. Een bank waar bijna iedereen nog in jacquet loopt. Een oud schoolvriendje had hem getipt en één sollicitatiegesprek was voldoende om te worden aangenomen. "Ik was erg onder de indruk van mijn werk en de bank. Ik heb twee jaar bij Coutts&Co gewerkt, maar op een gegeven moment vond ik geen uitdaging meer, had ik het gevoel dat ik niets meer leerde." Na een jaar bij de bank Morgan Stanley, waar hij zich in de optiehandel bekwaamde, werd hij in 1989 gevraagd door de prestigieuze Barings Bank voor de optiehandel-afdeling. "Ik wilde een nieuwe uitdaging. Ik wilde altijd meer en beter presteren. In een nieuwe baan moet altijd een uitdaging zitten, zodra het leerproces stopt, raak ik verveeld." Het was ook de Barings Bank waar zijn 'leerproces' stopte. Jarenlang wist hij als handelaar op de beurs van Singapore torenhoge verliezen die hij maakte, weg te boeken op een door hem zelf geopende code-rekening met het Chinese gelukscijfer 88888. Doordat zijn fraude onopgemerkt bleef bij de leiding van de bank, had hij jarenlang vrij spel om honderden miljoenen guldens van de Barings Bank in te zetten voor onverantwoorde beursspeculaties. Maar de Chinese cijfercombinatie bracht geen geluk. Leeson gokte verkeerd. Barings ging ten onder door omvangrijke speculaties van Leeson in de zogenaamde 'derivaten'. Dat zijn financiële contracten, gebaseerd op veranderingen in rentetarieven, valuta, aandelenkoersen, etc. Begin 1995 ontdekten accountants het zwarte gat, maar toen was het al veel te laat, de prestigieuze zakenbank ging ten onder. Heb je zelfmedelijden? "Niet echt. Ik deed alles met open ogen. Ik wist precies wat ik deed en ik wist dat het fout was. Ik ben absoluut niet trots op wat ik heb gedaan. Maar mijn intentie was altijd om het geld terug te krijgen, de situatie te herwinnen en weer onder controle te krijgen. De waarheid is dat ik het slachtoffer ben geworden van mijn eigen trots en zelfoverschatting." "De eerste keer deed ik het om verliezen te verbergen, die waren ontstaan door een fout van een van de medewerksters. Maar ik ging door op de ingeslagen weg, het had een sneeuwbal-effect. Uiteindelijk stuurde Barings in Londen mij 48 miljoen pond (zo'n 150 miljoen gulden) per dag om mijn verliezen te dekken. Ik verwachtte te worden gepakt, iedere dag dat ik naar mijn werk ging. Ik wou dat ik eerder was gepakt, of dat ik eerder mijn vinger had opgestoken." Welke lessen heb je geleerd van het Barings-debacle? "De eerste is dat ik in een toekomstige relatie meer energie, meer tijd en meer liefde moet steken. Het verlies van Lisa doet mij erg pijn. De jaren in de gevangenis ben ik gaan beseffen hoe belangrijk een goede relatie is. Een toekomstige relatie moet ik beter op zijn waarde inschatten en niet achteraf beseffen wat ik heb verloren." Vlak na de arrestatie van haar echtgenoot deed Lisa Leeson een persoonlijk beroep op de toenmalige Britse premier John Major om haar Nick uit handen van de Singaporese justitie te houden en in Engeland berecht te krijgen. Haar verzoek was tevergeefs, Nick zou alsnog in Singapore worden veroordeeld voor het opblazen van de Barings Bank. FOTO: AP "De tweede is dat ik veel geduldiger ben geworden. In een gevangenis kun je niet doen wat je wilt, je zit vast aan een strak schema; eten, drinken wanneer zij dat willen. Het was voor mij erg moeilijk te leren geduld te hebben. Op de bank hield ik alles in eigen hand om mijn praktijken zo goed mogelijk te kunnen afdekken. In de gevangenis heb je plotseling niets meer in eigen hand. Je bent je vrijheid kwijt." "De derde is dat mijn waarden in het leven zijn veranderd. Mijn ladder van prioriteiten ziet er nu anders uit dan voorheen. Mijn interesse in geld is duidelijk afgenomen. Het valt mij nu op dat mensen vaak alleen te motiveren zijn als geld het doel van alles is. Geld is 'second', dat heb ik nu geleerd. Andere dingen zijn voor mij nu belangrijker geworden, sport bijvoorbeeld. Ik doe vrijwilligerswerk voor een kankerorganisatie, komende dinsdag hou ik een spreekbeurt in een ziekenhuis voor personeel van kankerafdelingen. Dat vind ik belangrijk." Ben je boos op jezelf? "Natuurlijk ben ik boos op mijzelf. Als ik niet zo stom was geweest, had ik nu Lisa nog gehad. Dan had ik nu een prachtleven gehad. Dan had ik misschien geen kanker gehad..." Denk je dat er op deze wereld nog meer 'Leesons' rondlopen? "Mogelijk, maar niet van die grote", antwoord de echte Leeson breed grijnzend. "In mijn Barings-periode heb ik nog twee gevallen meegemaakt, één in Hongkong en één in New York, waarbij beurshandelaren op grote schaal illegale transacties uitvoerden. Na mijn zaak zijn voor zover ik weet de regels en procedures sterk verbeterd, maar onlangs nog liep hier op de Londense beurs een optiehandelaar tegen de lamp. Hij verloor driekwart miljoen pond (ongeveer 2,25 miljoen gulden) in twintig minuten tijd. Illegale transacties kunnen overal plaatsvinden, maar ik denk nooit meer op de schaal waarop ik ze uitvoerde. Het toezicht op de beursvloer is sterk verbeterd." Denk je dat een debacle, zoals met de Barings Bank, nog eens kan plaatsvinden? "Ik denk het niet, zeker niet op dezelfde manier. Wat betreft de opties was er in mijn geval absoluut onvoldoende controle. De 5 keer 8-rekening stond op bijna ieder papiertje dat op mijn kantoor lag. Als iemand één simpel papiertje had opgepakt, had men het veel eerder kunnen ontdekken. Ze wisten precies wat mijn positie was op de beurzen van Tokio en Singapore, maar niemand deed iets. De beurs van Singapore, de Simex, kon precies mijn resultaten zien, maar greep niet in. Ik weet dat de curators de accountants van Deloitte & Touche en Coopers & Lybrand voor de rechter gaan slepen, omdat zij in de jaren 92-93-94 niets hebben ontdekt. De accountants worden verantwoordelijk gesteld voor een bepaald percentage van het totale verlies van de Barings Bank." Heeft de ING Groep een goede aankoop gedaan met de Barings Bank? (de ING Groep kocht de Barings Bank in 1995 voor ƒ1.7 miljard, MK) "ING betaalde voor de naam. En voor de incompetentste, slechtste en logste bank-management structuur die je je maar kunt voorstellen. De Barings Bank stond synoniem voor een hoog profiel van klanten, voor groeimarkten. De Barings Bank gaf de ING breed toegang tot Zuidoost-Azië. Ik weet dat de ING de bank ingrijpend heeft geherstructureerd. Dat was ook nodig. Ik geloof dat er tussen de 300 en 400 mensen van de oude Barings Bank zijn vertrokken. ING/Barings doet het redelijk goed nu. Ik heb nog contact met een paar oud-collega's." Lachend: "Nee, ik noem geen namen!" Wat is er waar van de geruchten dat je je persoonlijk zou hebben verrijkt en geld van de Barings Bank zou hebben weggesluisd naar geheime bankrekeningen? "Onzin! Ik heb geen geheime bankrekeningen. Er is zelfs beweerd dat ik bezittingen heb in Zuid-Afrika. Bullshit! De Engelse pers schreef dat ik geld heb staan op bankrekeningen in Duitsland. Ik werd in Singapore door de politie uit mijn cel gehaald en ondervraagd. Ik heb gelachen en ik zei: laat mij de bankafschriften maar zien. Het is echt belachelijk. Ik heb de curators alles verteld wat ik wist. En zij geloven mij. Maar ik besef heel goed dat tot de dag dat ik dood ga en ik hoop van harte dat dat pas over 67 jaar is altijd zal worden gezegd dat ik mijzelf heb verrijkt. Er zijn namelijk zoveel manieren om geld weg te sluizen, 100 procent zekerheid verkrijg je daar nooit over." Hoe moet het nu verder met Nick Leeson? Met een schuld van 340 miljoen gulden wordt het toch nooit meer wat? "Al mijn tegoeden zijn bevroren; alle bezittingen in Singapore, appartement, auto, kleding, televisie, etc. Ook is op alle bankrekeningen beslag gelegd. Ook de opbrengsten van de film en het boek en andere inkomsten die ik heb, gaan naar de curators. Van deze curators ontvang ik een maandelijkse toelage van 3000 pond (ongeveer 9100 gulden). Daar betaal ik mijn huur, auto en levensonderhoud van. Deze maandelijkse toelage loopt zolang de liquidatie wordt afgewikkeld. Ik ga er van uit dat als de liquidatie wordt afgerond, in 2001 of 2002, ik geen maandelijkse toelage meer ontvang. Ik ga er van uit dat mij dan het bedrag van 100 miljoen pond wordt kwijtgescholden. Ik heb geen reden te denken dat de curators mij dan bankroet zullen verklaren. Ik denk dat ze het beslag zullen opheffen." Wat zijn je plannen voor de nabije toekomst. Een nieuwe baan? "Ik help de curators iedere maand met het afwikkelen van het faillissement. Ik help kankerpatiënten, ik haat het woord lijden, ik praat over overleven. Ik ga lezingen geven, after-dinner toespraken zijn erg populair. Ik wil op conferenties voor professionals gaan spreken over opties en risico's. In Amsterdam ga ik dat voor de eerste keer doen. Ik denk aan activiteiten met Internet en ik ben gevraagd om een column te gaan verzorgen voor een geld-magazine." En een nieuwe vriendin? Breed stralend: "Ja, ze zijn erg geïnteresseerd in mij. Het schijnt dat ik een interessant karakter heb..."

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.