&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

zaterdag 12 juni 1999

België snakt naar eiegen 'poldermodel' door Ruud Kreutzer - BRUSSEL, zaterdag Wordt het morgen een tweede Zwarte Zondag in België, een Blauwe Zondag of een Groene Zondag? Of een beetje van alle drie? Dat laatste is het meest waarschijnlijke: zowel het extreemrechtse Vlaamse Blok als de Liberale VLD en de Groenen zullen bij de verkiezingen winst boeken, ten koste van de regeringspartijen. Die zagen hun kansen verder slinken door het kippenschandaal dat alle andere verkiezingsthema's volkomen heeft weggedrukt. "Mijn man" Mevrouw Dehaene ziet de bui al hangen. Zij vindt dat haar echtgenoot, sinds 1991 premier van het land, ten onrechte de schuld krijgt van de ernstigste politieke crisis sinds de ontsnapping van Dutroux. "De dioxinecrisis is niet de schuld van de regering maar van de firma Verkest. Maar zoals gewoonlijk kan mijn man de problemen weer oplossen." Het is zeer te betwijfelen dat de kiezers morgen haar zienswijze zullen volgen. De christendemocraat Jean-Luc Dehaene heeft zich duidelijk vertild aan de gifkippen. Hij zou de mouwen wel weer eens even opstropen en het volk laten zien dat er maar één man is die dit soort klusjes kan klaren. Maar ondanks lange dagen van crisisberaad in kasteel Hertoginnedal werd de chaos met de dag groter en het beeld van een slecht gerunde onderneming verder verstrekt. De falende premier trok alle kritiek naar zich toe. België is ziek van het gemarchandeer, de eindeloze compromissen, het eeuwige uitstel van echte oplossingen, waarvan superregelaar Dehaene het vleesgeworden symbool is. Twee weken geleden nog dachten hij en zijn socialistische coalitiepartners dat zij de verkiezingen in konden gaan onder de vlag "het gaat goed met België". De zieke man van Europa was immers veilig het eurogebied binnengeloodst en met de werkgelegenheid en de sociale zekerheid gaat het ook beter. De SP van boegbeeld Louis Tobback staat al langere tijd op stevig verlies, maar voor Dehaene's Vlaamse christendemocraten (CVP) zag het er allemaal niet zo somber uit. Tot de kippen en de eieren dat allemaal veranderden. Het percentage twijfelaars bij CVP-kiezers steeg tussen 10 mei en 10 juni van 22 naar 45 procent. Bij de socialisten steeg het nog van 53 naar 57 procent. De rooms-rode coalitie, die België twaalf jaar heeft bestuurd, loopt op zijn laatste benen. Liberalen In alle onvoorspelbaarheid is maar één ding zeker: dat de liberalen afstevenen op regeringsdeelname. De VLD-voormannen hebben Dehaene en de CVP opvallend vriendelijk aangepakt, omdat zij ermee rekenen dat ze met hen de volgende regering moeten gaan vormen. De Groenen zullen ongetwijfeld profiteren van de kippencrisis, maar zijn nog niet direct serieus kandidaat voor een nationale coalitieregering. Afhankelijk van het aantal zetels dat de Groenen en andere protestpartijen, met name het Vlaams Blok, vergaren, kan het zelfs nodig zijn om een coalitie te vormen waarin alle drie hoofdstromen zijn vertegenwoordigd. Omdat de liberalen, de christendemocraten en de socialisten andere partijen hebben in het Franstalige en het Nederlandstalige gebied (die vaak totaal andere standpunten aanhangen), zou dat een monstercoalitie van zes of misschien zelfs acht partijen betekenen. Dat kan leiden tot wanstaltige Belgische compromissen, waarschuwt professor Lieven de Winter. "Dat wordt nooit een mooi kindje maar een monster waar aan alle kanten aan getrokken wordt. Het is meer een Picasso dan een Rubens", zegt de Brusselse politicoloog. Dienstbetoon "België kiest een heel ander soort politicus dan Nederland", zegt Derk Jan Eppink, een Nederlandse journalist met ervaring op het Binnenhof die nu politiek redacteur is van De Standaard. "Een Belgisch Kamerlid moet een regionale basis hebben of tentakels in een zuil. Terwijl zijn Nederlandse collega in het weekeinde thuis stukken zit te bestuderen, bezoekt hij kermissen, de fanfare en gouden huwelijken. De mensen komen bij hem aan huis en verlangen een vorm van dienstbetoon, hoewel dat de laatste tijd wel wat minder is geworden." Dienstbetoon houdt in dat een politicus zijn macht gebruikt om zijn aanhang te helpen bij benoemingen of andere voordelen. "Dat levert voorkeurstemmen op die voor hun machtspositie in Brussel erg belangrijk zijn." Vaak zijn politici niet meer dan woordvoerders van de belangenorganisatie waar zij uit zijn voortgekomen. Dat speelde ook bij de kippencrisis een grote rol: de verantwoordelijke minister Pinxten van Landbouw wilde niets doen dat de Boerenbond tegen de haren zou strijken. Het zijn dit soort belangenverstrengelingen die de aanpak van problemen in de weg staan, zoals de onsamenhangende controle op de voedselindustrie die al jaren geleden door de politiek is vastgesteld. Het draait bijna altijd uit op compromissen waar geen van de betrokkenen onoverkomelijke bezwaren tegen heeft. Het grote verschil met het Poldermodel is dat bestuurlijke efficiency in dat proces geen grote rol speelt. De Belgische politiek is verder natuurlijk onmogelijk complex door de groeiende tegenstellingen tussen Walen en Vlamingen die veel verder gaan dan alleen de taal. De cultuurgrens tussen Noord- en Zuid-Europa loopt dwars door België heen. De socialisten in Wallonië zijn net zo verschillend van de Vlaamse sociaaldemocraten als de PvdA van de Franse socialisten. De kloof tussen beide landsdelen wordt alleen maar groter. Zelfs economisch groeien zij steeds verder uit elkaar. De Belgen kiezen morgen niet alleen een nieuw nationaal parlement, maar ook een nieuw regionaal parlement, een deel van de Senaat en het Europees Parlement. Het is heel goed mogelijk dat de uitslag in Vlaanderen tot een heel andere coalitie zou leiden dan die in Wallonië, waar de rode vlaggen van de socialisten nog altijd de boventoon voeren. Dat zal de vorming van een krachtdadige regering niet bevorderen. En als de Belgen langzamerhand ergens behoefte aan hebben, na de ellende met Dutroux, het Agusta-schandaal en de dioxine-crisis, dan is het wel een regering die het land eindelijk een goed bestuur geeft. De kans daarop lijkt niet bijster groot te zijn.

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.