&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

dinsdag 20 april 1999

Kosovo-oorlog verlamt vaart op de Donau door Frank van Vliet - MOHACS (Hongarije), dinsdag De Oekraïense schipper houdt letterlijk de boot af. Hij heeft geen enkele behoefte om met de pers te praten over zijn nu al meer dan twee weken durend gedwongen verblijf midden op de Donau. Njet is het en njet blijft het. Ook de landgenoot waaraan het schip vast ligt, zwijgt liever. Even verderop ligt een groepje Bulgaarse schepen. Net als de Oekraïners hebben ze de steven richting Oostenrijk gewend. Dat is echter omdat men tegen de stroom in stabieler ligt. De Bulgaren weten donders goed dat ze voorlopig muurvast liggen. De competitie stroomopwaarts is moordend en terug naar huis kunnen ze niet sinds de NAVO in Servië vier bruggen over de Donau heeft vernietigd. • Een van de slachtoffers van de Kosovaarse oorlog op de Donau, schipper Todor Arsenov van het Bulgaars binnenvaartschip Olympia Panov, laat zich bij Mohacs interviewen door de Hongaarse televisie. EIGEN FOTO Het groepje schepen - zes Bulgaren met 30 duwbakken en de twee Oekraïense olieboten - dat bij de Hongaars/Kroatische grensplaats Mohacs stilligt, vormt geen uitzondering. Niemand weet precies hoeveel schepen er op de 2800 kilometer lange rivier op betere tijden liggen te wachten, maar het zijn er zeker meer dan 200. Wachtlopen Aan boord van de Olympia Panov verdrijft Todor Arsenov de verveling door een potje te koken voor zijn tot twee man gereduceerde bemanning. Voor de wachtdienst die ze lopen, krijgen de mannen acht Duitse marken per dag. Wilde feesten aan de wal zitten er voor dat bedrag niet in. Arsenov prijst zich gelukkig dat hij tenminste nog werk heeft. De helft van de 480 man die de Bulgaarse Rivierscheepvaart Maatschappij in dienst heeft, is al op non-actief gesteld. Gelet op het grote aantal tweedehands Duitse auto's dat op het dek staat geparkeerd, is het de bemanning toegestaan er wat bij te schnabbelen. De wagens worden met winst in Bulgarije verkocht. Het schip, gebouwd door scheepsbouwmaatschappij De Hoop uit Hardinxveld, komt uit Russe, de Donau-hoofdstad van Bulgarije. De Bulgaarse schepen die aan de zuidgrens met Servië liggen, worden langzamerhand teruggehaald naar Russe. Daar probeert men lading die op andere manieren vervoerd kan worden, over te hevelen. Arsenov hoopt dat zijn maatschappij hem opdraagt naar de Slowaakse havenstad Bratislava op te stomen. Daar kan hij misschien nog wat lading voor Duitsland oppikken. "Hier duurt het nog wel even. Zelfs als de oorlog stopt, hebben ze die bruggen niet zomaar uit het water", zegt hij. Een oordeel over de bombardementen spreekt hij niet direct uit. "Wij zijn voor de NAVO, maar om nou bruggen te vernielen", verzucht hij. Bulgarije wordt samen met Roemenië het hardst getroffen door de stagnerende scheepvaart. De Donau is voor beide landen een belangrijke levensader. Meer dan de helft van de Roemeense goederen voor West-Europa wordt via de rivier verstuurd. Spoor- en wegverbindingen zijn nauwelijks geschikt voor bulkvervoer. Miljoenen De Roemeense minister van Economische Zaken schat het totale verlies voor zijn land sinds de NAVO-luchtaanvallen op ruim 100 miljoen gulden. Een woordvoerder van het Roemeense scheepvaartbedrijf NAVRAM zegt voor 70% stil te liggen door de Donau-blokkade. De schade bedraagt tot nu toe bijna zes miljoen gulden en voor de werkgelegenheid van de 3500 arbeiders wordt gevreesd. In Bulgarije wordt de verliespost van het Donau-verkeer op 350.000 gulden per dag geraamd. Beide landen behoren tot de financieel zwakkere. Het is voor hen ook niet de eerste keer dat ze door de situatie in Joegoslavië zwaar getroffen worden. Tijdens het VN-embargo gedurende de oorlog in ex-Joegoslavië kreeg de handel behoorlijke klappen te verduren. Tot frustratie van Sofia en Boekarest bleef de beloofde compensatie door het westen grotendeels uit. Zelfs het NAVO-lidmaatschap ging (voorlopig) aan hun neus voorbij. Minister Netelenbos van Verkeer en Waterstaat onderkende die problematiek vorige week tijdens haar bezoek aan Bulgarije en Roemenië. De minister beloofde bij de Europese Unie aan te zullen dringen op noodhulp voor beide landen. Nederlanders Volgens een woordvoerster van het centrale bureau voor de binnenvaart in Rotterdam valt de schade voor de Nederlandse schippers wel mee. De Nederlanders varen meestal niet verder dan Mohacs. Een probleem is er wel voor die schippers die hun casco's laten bouwen in Roemenië. De kosten zijn daar veel lager en het schip of de duwbak wordt dan via de Donau naar Nederland vervoerd, waar het verder op maat wordt afgebouwd. Wie zijn schepen snel nodig heeft, kan ze alleen nog maar over zee naar ons land halen. Dat zal dan op een ponton of iets dergelijks moeten gebeuren, wat veel duurder is. In Mohacs zijn het overigens niet alleen de binnenschippers die balen. Ferenc Bayer, directeur van het landbouwbedrijf Boly Rt., heeft eveneens grote zorgen. De onderneming levert onder meer graansoorten aan Servië en landen ten zuiden daarvan. Hij zit nu al met 30.000 tot 40.000 ton koren in zijn maag. Een leverantie aan de EU is vanwege de beschermde markt daar geen alternatief. Een dag voor de bombardementen had Boly nog een contract met een Servisch bedrijf in Becse afgesloten over de bewerking van 10.000 ton sojabonen. "Je kunt dat naïef noemen, maar we dachten dat als er een luchtaanval zou komen, die nooit lang zou duren. Toen ik van de eerste vernielde brug in Novi Sad hoorde, dacht ik aan een vergissing. Bij de tweede wist ik dat we in de knel zaten." Boly verwacht dat door de problemen het moeilijk wordt dit jaar nog winst te halen. Vorig jaar was dat nog een mooie 800 miljoen gulden. Het bedrijf kan het nog wel een tijdje uitzingen. Moeilijker wordt het voor de lokale boeren die hun producten aan Boly slijten. De silo's van het bedrijf zitten vol en het graan kan nergens anders worden opgeslagen. De burgemeester van Mohacs, Jozsef Szeko, heeft ook zo zijn zorgen. "We merken nu al dat het toerisme afloopt. We zitten hier zo dicht bij Kroatië en Servië, dat niemand meer durft te komen." Bij een internationaal voetbaltoernooi bleven de Duitse deelnemers al weg. "Bang", zegt de burgervader misprijzend. Hij geeft een folder mee waarin de streek wordt geprezen. "Misschien kunt u de Nederlanders vertellen dat hier nog geen schot is gevallen."

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.