&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

dinsdag 30 maart 1999

Lange weg naar Europa voor Russisch Gazprom door Marjan van Beuningen - JAMBOERG, dinsdag "Ik weet niet wat erger is, de winter of de zomer", zegt een werknemer van het Russische gasbedrijf Gazprom. In het Siberische Jamboerg, het meest noordelijke gaswinningsgebied van Gazprom, vriest het hartje winter 50 tot 60 graden. In de krap drie maanden dat het er zomer is, verandert het ijslandschap echter in een zompige toendra waar grote zwermen steekvliegen en muggen de omgeving terroriseren. Niettemin kijkt de Nederlandse Gasunie begerig naar de goudmijn aan aardgas die hier verborgen ligt. Het lijkt onvoorstelbaar dat iemand vrijwillig in dit 'onleefbare' deel van Rusland gaat werken. "Er mag niet meer buiten worden gewerkt als de temperatuur onder de min 40 graden zakt," illustreert de Gazprom-medewerker de barre omstandigheden. Maar de lonen liggen er twee tot drie keer boven het normale Russische niveau. In 1985 begon Gazprom het gaswinningsgebied rond Jamboerg te ontwikkelen. Nu doorsnijdt een web van zwarte gasleidingen de witte ijsvlakte. Zo'n 90% van het Russische gas komt uit Siberië. In Jamboerg wordt jaarlijks 180 miljard kubieke meter gas gewonnen, eenderde van de totale Russische export naar Europa. In deze uithoek van Rusland begint het gas aan de ruim 5000 kilometer lange tocht naar het Westen. Met een snelheid van 36 kilometer per uur duurt het acht dagen voordat het gas in Nederland uit de kraan komt. Het zal niet lang meer duren of Gazprom zal met de beschikking over een kwart van de totale wereldaardgasreserves een cruciale rol spelen op de Europese gasmarkt. Nu al voorziet het Russsische gasbedrijf in een kwart van de totale Europese gasbehoefte. Het bedrijf mikt er op dat dat in de toekomst zo'n 70% zal zijn. Afgelopen week reisde de Gasunie af naar Rusland om de banden met de Russische gasgigant verder aan te trekken. Met de ambitie om 'gasbankier' van Europa te worden, richt het Groningse bedrijf zijn vizier op 's werelds grootste gasproducent. In 1996 tekende de Gasunie al een contract voor de levering van 80 miljard kubieke meter gas vanaf 2001. Maar dat is wat hen betreft nog maar het begin. "Wie energiebronnen heeft, heeft in de toekomst de macht", zei Rem Vyachirev, topman van Gazprom, al twee jaar geleden. Maar Gazprom heeft nog een lange weg te gaan. Ondanks de enorme potentie kampt het megabedrijf met grote financiële problemen. De lage olieprijs en de financiële crisis in Rusland spelen het bedrijf parten. Grootste probleem is dat de binnenlandse afnemers niet meer aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Slechts 7% van de gasrekeningen wordt daadwerkelijk betaald. Vooralsnog is het megaconcern niet in staat de bodemschatten om te zetten in harde valuta. In Siberië zijn de problemen van het hoofdkantoor in Moskou nauwelijks merkbaar. Ondanks de extreme klimatologische omstandigheden waarin de mensen moeten werken stroomt het gas onafgebroken. Werknemers van Gazprom die daar zijn gestationeerd, werken maand in, maand uit. Met eigen bierbrouwerijen, aangenaam verwarmde zwembaden en andere sportfaciliteiten, culturele centra en lokale televisiestations probeert Gazprom de leefomstandigheden in de steden rond de gasstations zo aangenaam mogelijk te maken. Dit is niet het Gazprom van Rusland, maar het Rusland van Gazprom. Toch verwacht Gazprom, dat voor 38% in handen is van de Russische staat, voor de komende twee jaar weinig verbetering. De productie van gas wordt teruggeschroefd en investeringen worden uitgesteld. Alleen de projecten met de hoogste prioriteit, zoals de pijplijn naar Turkije en de pijplijn via Finland naar West-Europa, worden niet van tafel geveegd. Want de slechte binnenlandse situatie maakt Gazprom sterk afhankelijk van de export, waar de harde valuta's mee binnen worden gehaald. Met de grote infrastructurele projecten zijn miljarden-investeringen gemoeid. De buitenlandse investeerders die Gazprom daarbij nodig heeft, laten het echter afweten door de onzekere politieke en economische situatie in het land. Voorlopig blijft Gazprom afhankelijk van het transport door Wit-Rusland en de Oekraïne, waar veel gas illegaal wordt afgetapt. Dat alles weerhoudt de Nederlandse Gasunie er niet van te investeren in een goede relatie met de Russen. De lange weg die het Russische gas naar Europa moet afleggen brengt niet alleen hoge kosten met zich mee, maar ook een minder betrouwbare levering. Gazprom wil, gezien de kosten van de infrastructuur, een constante stroom gas leveren. Dat betekent te weinig gas in de winter en te veel in de zomer. Dankzij de ondergrondse opslagcapaciteit in Nederland kan Gasunie wel flexibel leveren. Het kunnen reageren op een veranderende vraag maakt de Gasunie een interessante partij voor Gazprom. Daarbij beschikt Gasunie over een centrale ligging in Europa en een fijnmazig gasnet. De Nederlandse gasreserves zijn niet onuitputtelijk en de Gasunie wil bij Gazprom aanhaken als het het Europese marktaandeel gaat uitbreiden. Zo zien beide bedrijven een mogelijkheid om in de toekomst samen de Britse markt te betreden. De Gasunie richt zich ook op de Oost-Europese markt. De Oosteuropese landen willen niet langer afhankelijk zijn van één gasleverancier en wenden zich tot andere toeleveranciers. Gasunie zal binnenkort vrijwel zeker een contract sluiten met Polen voor het leveren van jaarlijks 2 miljard kuub gas. Het intensieve contact tussen Gazprom en de Gasunie bestaat tot dusver vooral uit het kosteloos uitwisselen van kennis, technologie en ondersteunende diensten. Maar uiteindelijk zal het moeten leiden tot harde contracten. Want als een groot deel van Europa zich in de volgende eeuw warmt aan het Russische gas, wil Gasunie dicht bij het vuur zitten. In het Siberische Jamboerg begint het gas aan de ruim 5000 kilometer lange tocht naar het Westen. EIGEN FOTO

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.