&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

dinsdag 30 maart 1999

Neergehaalde Stealth toch niet zo geheim door Wim Kroese - AMSTERDAM, dinsdag Wat is een neergehaalde Amerikaanse Lockheed F117a Nighthawk waard in handen van de tegenstander? Komen er verhandelbare militaire geheimen uit, waar Moskou of Bagdad handenwrijvend om staat te springen? Op de beelden van de nabij Belgrado neergekomen Stealth-bommenwerper zijn grote brokken te zien waarop vrouwen vreugdepasjes maken. Drie gevolgtrekkingen zijn met zekerheid te maken. De Amerikaanse 'onzichtbare' bommenwerper had zijn bommenlast al afgeworpen toen het toestel door de grond-luchtraket werd getroffen. • Een Stealth-bommenwerper stijgt op van de Italiaanse basis Aviano om doelen in Servië te bestoken. FOTO: Reuters Het kan geen voltreffer zijn geweest, want de vlieger is er heelhuids uitgekomen en de geheimzinnige zwarte bommenwerper ligt in grote herkenbare stukken op de grond. De vleugel en de romp zaten boordevol elektronica en besturingssystemen. De Serviërs hebben waarschijnlijk beslag weten te leggen de hoogst geheime radarcomponenten en besturingssoftware. Die zijn na grondige analyse na te bouwen. Maar zoals iedere pc-gebruiker weet, vandaag gekocht is morgen verouderd. De kennis die in de F117 is verwerkt is de technologie van de jaren zeventig en tachtig. Dat betekent: voornamelijk logge besturing in plaats van digitale soft- en hardware. Er zijn 64 van deze Lockheed-bommenwerpers vrijwel handmatig gebouwd. Ze kosten 49 miljoen dollar per stuk. Daarvan zijn nog 53 exemplaren vliegwaardig en uit die reeks is een deel opgeslagen op Davis Monthan, de reusachtige woestijndump voor overbodige gevechtsvliegtuigen in Arizona. De F117 is een nukkig gevechtsvliegtuig, goed voor gebruik in de nacht, maar niet bestand tegen regen. Alleen de meest ervaren gevechtsvliegers kunnen ermee omgaan; de bommenlast bedraagt de helft van de meer gangbare F15e Eagle. Ledikant Om grondradar om de tuin te leiden is de vormgeving zo hoekig dat vleugel, staart en romp de spot drijven met aerodynamische wetten. Motorenfabriek Rolls Royce beweerde eens: "Je kunt zelfs een ledikant met een straalmotor laten vliegen." En leverde meteen het praktisch bewijs met een voorganger van de Harrier waarmee de Britten boven Servië en Kosovo opereren. De F117 is ondanks zijn aureool hopeloos verouderd, maar militair onmisbaar totdat in 2005 de Lockheed F22 Raptor gebruiksklaar zal zijn. Nota bene Hollandse Signaal levert al vijf jaar het APAR-radarsysteem voor schepen en grondstations, waarmee een F117 op honderd kilometer afstand zichtbaar wordt gemaakt. De tweede generatie Stealth-gevechtsmachines wordt boven Servië vertegenwoordigd door de Northrop Grumman B2 Spirit, een toestel met aalgladde contouren, maar met een radarenergiebreking die vele malen beter is dan bij de F117. Zou de Amerikaanse luchtmacht een B2 aan de Joegoslaven kwijt raken, dan is er echt een technologische ramp. Niettemin zal het F117-wrak tot op het bot worden afgekloven, vooral de radarsoftware die zijn gelijke niet vindt in de Oostblok-wereld. Dat er lessen uit worden getrokken ten nadele van de Amerikanen is nauwelijks te verwachten. Het ontleden en namaken van de gebruikte exotische materialen, Stealth-verven en computersystemen is een proces van jaren, dat niets origineels oplevert. In de tussentijd dendert de Amerikaanse trein met nieuwe, originele vindingen vele malen sneller door. Datzelfde geldt niet voor de besturingssystemen van de vier 'slimme bommen' die de verongelukte Lockheed Nighthawk aan boord had. Daarin zitten vindingen verwerkt die nog maar nauwelijks zijn uitgeprobeerd. Rusland zou er een moord voor doen om dat materiaal in handen te krijgen.

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.