&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

zaterdag 16 januari 1999

Kaasmeisje Frau Antje maakt zware tijd door Een negatieve trendbreuk in de kaas. Voor het eerst sinds jaren daalt de export van 'onze nationale trots'. In 1998 zelfs met 10%. Maar ook in eigen land daalt de kaasconsumptie. Sommige experts voorspellen een prijzenslag op de Europese markt, anderen spreken van een tijdelijke dip. Over de toekomst van Neerlands meest smakelijke exportproduct. door EMILE BODE - AMSTERDAM, zaterdag Het gaat slecht met het inmiddels 45-jarige Nederlandse kaasmeisje met haar witte kapje, rode rok, blauwe schort en ongeverfde klompen. Het Nederlands Zuivelbureau dat de collectieve reclame voor de zuivel verzorgt, bedacht in 1954 dit symbool van Käse aus Holland, genaamd Frau Antje. Inmiddels leidt het bureau een kwijnend bestaan. Het personeelsbestand is ingekrompen van 120 tot slechts twaalf. Het Duitse kantoor is zelfs gesloten en dat terwijl 45% van al onze kaas naar de Oosterburen wordt uitgevoerd. "Zeg maar gerust dat Frau Antje aan de beademingsapparatuur ligt," aldus Theun Zwart, secretaris van de Bond van Boerderij Zuivelbereiders. Daar zijn zo'n 500 zelf-kaasmakende boeren bij aangesloten. Hun boerenkaas is vooral in de speciaalzaken verkrijgbaar. Met een marktaandeel van minder dan 2% zijn zij overigens de kleinste spelers op de kaasmarkt. "Ik zal niet ontkennen dat er voor het Nederlands Zuivelbureau minder ruimte is om voor de gezamenlijke industrie te werken," zegt woordvoerder Aad Vernooij. "Na de fusiegolf in 1997 beheersen Friesland Coberco Dairy Foods met Frico Cheese en Campina Melkunie de markt. Frico Cheese is zelfs goed voor meer dan de helft van de kaasproduktie. Het is logisch dat deze ondernemingen meer het accent leggen op eigen producten en merken." Frico Cheese kan de hele markt naar haar hand zetten. Vorig jaar stapte zij uit de Leeuwarder kaasnotering. Deze notering vormde de basis voor de prijsvorming in de markt. Nadat de grootste deelnemer wegviel, moest de notering zichzelf wel opheffen. Een door de concurrentie alom betreurde ontwikkeling, omdat sedertdien slechts een globale indicatie van de kaasprijzen kan worden gegeven en omdat er geen podium meer is waar de zuivelsector elkaar ontmoet. De concurrentie is sedertdien harder geworden. Van enige collectiviteit is geen sprake meer. "Wij vonden het niet meer nodig dat de kaasnotering publiekelijk werd vastgesteld. Wij maken vanwege ons uitgebreide assortiment liever afspraken met individuele afnemers", vertelt woordvoerder Rob van Dongen van Friesland Coberco. In 1997 kwam er al een einde aan de groei van de kaasexport. Mede daardoor besloot de zuivelsector, Friesland Coberco voorop, de productie met uiteindelijk 9% te verlagen. De verkoopprijs ging echter niet naar beneden. Of dat ook dit jaar het geval zal zijn, is zeer de vraag. Door de economische malaise in Rusland is er in Europa een flinke kaasberg ontstaan. Maar liefst 30% van de kaas in de Europese Unie werd naar Rusland uitgevoerd. Die uitvoer kwam in één klap stil te liggen. Dat is vooral in Duitsland voelbaar. Dat land importeert weliswaar enorme hoeveelheden Nederlandse kaas, maar exporteert evenzeer grote hoeveelheden, vooral naar het voormalige Oostblok. Deskundigen bevestigen dat de Duitsers een deel van hun kaas in Nederland tegen lage prijzen proberen te slijten. De officiële winkelprijs voor een kilo jonge goudse kaas bedraagt ƒ12,02. Deze maand werd in sommige supermarkten de kaas al voor ƒ6,98 per kilo aangeboden. Veel grootgrutters kunnen de Goudse kaas veel goedkoper uit Duitsland betrekken, en de consument proeft amper het verschil. Een prijzenoorlog wordt overigens niet verwacht, maar wellicht is hier de wens de vader van de gedachte: niemand zit te wachten op goedkope kaas uit andere EU-landen. Nederland is een van de grootste zuivelexporteurs ter wereld. Van de productie van 1997 (692.676.000 kilo kaas) werd circa 80% uitgevoerd. "Hollanders verkopen liever kaas dan er zelf van te genieten", schrijft Aad Vernooij in zijn boek 'Hard van binnen, rond van fatsoen' ofwel de geschiedenis van de Nederlandse kaascultuur. Zo wordt onze wereldberoemde, lang houdbare Edammer kaas amper in eigen land geconsumeerd. Desondanks is onze eigen kaasconsumptie in dertig jaar tijd bijna verdubbeld. Tegelijkertijd trad een flinke smaakverandering op. Aten we in 1990 nog in 71,5% van de gevallen Goudse kaas, nu bedraagt dit percentage zo'n 55%. Overigens heeft de commercie zelf voor deze smaakverandering gezorgd. Aan mooie merkkaasjes zoals Maaslander, Kollumer, Kernhem, Leerdammer en Millner wordt nou eenmaal veel meer verdiend dan aan een kaal stuk kaas.

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.