&referer=" WIDTH="0" HEIGHT="0" BORDER="0" ALIGN="LEFT" ALT="">

zaterdag 16 januari 1999

Madrid dreigt Baskische vrede te verspelen door Gerrit-Jan Hoek - BARCELONA, donderdag FOTO: AP Het vredesproces in Baskenland zit danig in het slop. Sinds de ETA op 16 september september vorig jaar eenzijdig een onvoorwaardelijk bestand afkondigde, is er nauwelijks enige vooruitgang geboekt om de vrede in het dertig jaar door geweld geteisterde Euskadi een hechtere basis te geven. Toen nog jubelend: premier Aznar (links), de Baskische nationalist Carlos Iturgaiz (midden) en minister van Binnenlandse zaken, Jaime Mayor Oreja, tijdens de Baskische verkiezingscampagne in oktober vorig jaar. Dat heeft er toe geleid dat de spanningen de laatste weken weer hoog zijn opgelopen. En een enkeling steekt al de waarschuwende vinger op dat de ETA de wapens weer zou kunnen opnemen, als er niet snel zichtbare resultaten worden geboekt. Premier Aznar valt het verwijt te maken, dat hij de afgelopen vier maanden nogal slordig en met weinig politieke visie omgesprongen is met de unieke kans om de geschiedenis in te gaan als de grote vredestichter in Baskenland. Geen initiatief Vooral onder druk van de rechtervleugel van zijn Partido Popular (PP) heeft hij, onder het mom dat de ETA eerst maar eens moest bewijzen dat het de afscheidingsbeweging ernst is de wapenstilstand na te leven, geen enkel serieus politiek initiatief ontplooid. Zelfs de overplaatsing van ETA-gevangenen, niet alleen door de ETA en de Baskische nationalisten maar ook door het merendeel van de Spaanse politieke klasse beschouwd als een eerste geste van goede wil om de impasse van het historische wantrouwen te doorbreken, is op een flop uitgelopen. In de jaren 80 werden ETA-gevangenen, met het doel hen te isoleren, ondergebracht in gevangenissen in afgelegen oorden als Ceuta, Melilla, Spaanse enclaves op de Marokkaanse noordkust, en de Canarische eilanden. Aan de roep om uit humaan oogpunt de 'etarra's' naar gevangenissen in Baskenland over te plaatsen heeft Aznar nauwelijks gehoor gegeven. Medio december werden 21 leden van de ETA uit hun verre verbanningsoorden overgeplaatst naar het Spaanse vasteland. Maar hun internering in gevangenissen in Andalusië of Levante, vaak nog altijd op een afstand van meer dan duizend km van Baskenland, heeft de gemoederen in het nationalistische kamp allerminst gekalmeerd. Vuile oorlog Ook de gedeeltelijke gratie voor ex-minister Barrionuevo en ex-staatssecretaris Vera, beiden tot lange gevangenisstraffen veroordeeld wegens hun aandeel in de vuile oorlog tegen de ETA, terwijl identieke gratiemaatregelen voor de top van de politieke tak van de ETA, Herri Batasuna, tot dusverre zijn uitgebleven, heeft veel kwaad bloed gezet. De starheid van Madrid heeft de radicale tak van de ETA, die nooit voorstander is geweest van het bestand, vleugels gegeven. Al is er sinds 16 september geen moordaanslag meer gepleegd en geen ondernemer meer ontvoerd, onder druk van de haviken heeft de ETA de laatste weken weer consignes gegeven aan zijn jeugdige stoottroepen van Jarrai om de druk weer op de ketel te zetten. Gemeenteraadsleden van de PP krijgen weer dreigbrieven, huizen of cafés van anti-nationalisten gaan in vlammen op en kazernes van de Guardia Civil zijn weer doelwit van aanslagen, zij het dit keer met molotovcocktails. Een Guardia Civil uit Eibar ontsnapte daarbij vorige week ternauwernood aan de dood. En talloze ondernemers sloegen de afgelopen week alarm dat veertig van hen weer brieven hadden gekregen met het vignet van de ETA waarin zij worden uitgenodigd tot betaling van 'revolutionaire belasting', een eufemisme voor ETA-afpersing. Door de escalatie van klein geweld wordt ook de nationalistische deelregering in Baskenland in een moeilijk parket gemanoeuvreerd. De grijze eminentie van de Baskische Nationalistische Partij (PNV), Xavier Arzalluz, roept bagatelliserend dat het kleine geweld "kwajongenswerk" is en dat de dreigbrieven aan ondernemers mogelijkerwijs het werk zijn van de militaire inlichtingendienst CESID. Intussen staat de regionale coalitie (gevormd door de gematigde PNV en EA met gedoogsteun van de radicale Euskal Herritarok) bijkans wel op springen. Ook al omdat Euskal Herritarok systematisch weigert het kleine geweld en de afpersing te veroordelen. Verenigd Links (IU), de enige Spaanse partij die de nationalisten steunt, heeft al gedreigd die steun op te zeggen als de nationalisten zich niet duidelijk distantiëren van het geweld. Premier Aznar komt die nieuwe golf van geweld niet onvoordelig uit: "Dialoog is onmogelijk met aanslagen en geweld", zei hij vorige week waarschuwend. In een poging het regeringsstandpunt te verdedigen, speelde Aznar tevens dat de ETA de zwartepiet toe: "Er is weinig vooruitgang omdat de ETA nog steeds geen namen heeft genoemd welke leden van de organisatie als gesprekspartner moeten dienen." De enige die tot kalmte en bezinning opriep was de Spaanse koning Juan Carlos, die een oproep deed om zich door de escalatie van het geweld niet uit het veld te laten slaan en wegen te blijven zoeken die uiteindelijk kunnen leiden tot een permanente vrede.

Auteursrechten voorbehouden 1996-1999, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape Navigator, Netscape Communicator of Microsoft Internet Explorer.