Technologie-trends '99:
Alles wordt 3D

door ALFRED MONTERIE

David Lunsford, directeur technologische ontwikkeling van pc-fabrikant Dell, verwacht dat 1999 in veel opzichten een bijzonder jaar zal worden. Hij blikt in een vraaggespek vooruit op de nabije toekomst. En bedenk wel: een jaar is in de computerindustrie een hele lange periode.

Gewone pc's zullen in de loop van het komende jaar zijn uitgerust met een Pentium II processor van 400 of zelfs 450 MHz. Momenteel is dit nog het neusje van de zalm op pc-gebied, maar deze krachtige processors zullen snel gemeengoed worden. In een jaar tijd is de kloksnelheid van een 'basismodel' computer dan verdubbeld.

Maar de grote doorbraak wordt een nieuwe geheugentechnologie, Rambus genaamd. Deze techniek zal de pc nog vlotter maken. De toegang tot de gegevens in de PC gaat straks vier keer sneller dan bij de huidige s-dram geheugens.

Snelheid
Het verschil is vooral te merken bij multimedia als video en graphics waarbij grote hoeveelheden gegevens zich door de computer verplaatsen. De snelheid van een systeem wordt namelijk in hoge mate bepaald door het tempo waarin de centrale verwerkingseenheid wordt gevoed met gegevens vanuit het geheugen. Ook belangrijk is hoe snel alles weer naar buiten komt. Wanneer dat traag loopt, ziet een video er op een beeldscherm schokkerig uit. "Straks met Rambus gaat alles perfect. De video loopt even gelijkmatig als een film in de bioscoop uit de projector komt", zegt Lunsford.

De processors verdubbelen dus in kracht, terwijl de geheugens volgend jaar vier keer zo rap zijn geworden als in 1997. Bovendien verdubbelt de snelheid waarmee de centrale verwerkingseenheid data naar de grafische kaart stuurt. Alles bij elkaar genomen zorgt dit er voor dat video's 16 keer zo vlug worden verwerkt. Bij grafische applicaties verbeteren de prestaties met een factor 8.

De Dell-technoloog spreekt van een enorme sprong voorwaarts. Volgend jaar zal DVD-Rom als opvolger van cd-rom standaard worden in pc's. Lunsford verwacht dat nog dit najaar meer nieuwe thuiscomputers een DVD zullen hebben dan een cd-rom speler. Bij DVD kunnen 10 à 20 keer zoveel gegevens op een schijfje worden gezet.

Thuisnetwerk
Een andere doorbraak wordt het thuisnetwerk. Nu moet nog met ethernet kabels worden rondgesjouwd om alle computerapparatuur thuis aan elkaar te koppelen. Maar dat zal snel voorbij zijn. Eind 1999 zien we op grote schaal de thuisnetwerken verspreid worden, voorspelt Lunsford. In de woning zijn dan netwerken mogelijk die gebruik maken van de bestaande telefoonlijnen. Deze voorziening wordt daar simpelweg aan toegevoegd, zonder dat bij het gebruik van spraaktelefonie hier iets van te merken is.

De Nederlander zal misschien zijn schouders ophalen, maar in Amerika is het heel gewoon om meerdere computers in huis te hebben. Als alle PC's op het thuisnetwerk zijn aangesloten, kan worden volstaan met een enkele Internet-verbinding. Zo kunnen meerdere pc's dezelfde snelle ISDN-lijn delen. Ook is het gemakkelijk als elke kamer straks een eigen Internet-aansluiting heeft. Verwacht wordt immers dat ook televisietoestellen, videorecorders en andere consumentenelektronica op den duur hun eigen Internet-aansluitingen zullen hebben. Bij gedeelde verbindingen zijn de extra kosten nihil. Een modem is namelijk voldoende.

Net als bij bedrijfscomputernetwerken speelt een enkele pc de rol van centrale 'server' die de andere pc's thuis bedient. Ook bestanden kunnen voortaan worden gedeeld. Een lijst met telefoonnummers die op de bureaucomputer van vader staat, is ook door anderen te raadplegen.

Een andere trend die Lunsford voor 1999 verwacht, is driedimensionale video (3D video). De nieuwe pc's zullen volledig zijn uitgerust voor 3D video, mede door de enorme val van de prijzen voor geheugenchips. Het verschil met 2D-video is goed te zien bij lichteffecten en schaduwpartijen. Achtervolgingen in donkere tunnels gaan er veel realistischer uitzien. Tijdens het rennen zie je je eigen schaduw langs de wanden weerkaatsen. De snelle processoren die straks standaard in basis-pc's worden ingebouwd, hebben voldoende kracht om rijke beelden weer te geven.

FOTO: In 1999 komen er pc's op de markt met drie-dimensionale video en audio. Een helicopter-simulatiespel zoals Apache Havoc (Empire), wordt dan nog realistischer.Neem plaats in de gedetailleerde cockpit en vlieg over 3D-gebieden zoals Cuba, Georgië en de Gouden Driehoek tussen Thailand, Laos en Burma. Een speciaal ontwikkelde 3D engine biedt de mogelijkheid tot laag bij de grond-gevechten. De piloot kan zich schuil houden tussen bomen of zich laten zakken in een vallei.

Grafische kaart
Belangrijk is ook dat de hardware op de grafische kaart de centrale verwerkingseenheid steeds meer gaat ontlasten. Op deze grafische kaart zit namelijk een speciale processor die volledig is geoptimaliseerd voor graphics. Lunsford: "Het lijkt bijna alsof er een dubbele processor aan het werk is. Vroeger kwam alles neer op de hoofdprocessor. Die kreeg het soms zwaar te verduren. Nu kan iedere specifieke taak door een eigen processor worden uitgevoerd."

Nu het beeld zo sterk verbetert, kan het geluid natuurlijk niet achterblijven. 3D geluid gaat onze oren in 1999 verwennen. Vooral bij het spelen van 'games' zal dit te merken zijn. Bij een vluchtsimulatiespel is voortaan gemakkelijker te horen van welke kant vijandige vliegtuigen naderen. Word je van alle kanten beschoten dan hoor je ook alles rond het hoofd suizen. 3D geluid is mogelijk geworden door de kracht van de processor. Die is nu snel genoeg om te kunnen berekenen waar het geluid vandaan komt.

Firewire
Tenslotte wordt eind volgend jaar FireWire verwacht, het antwoord op de meeste aansluitproblemen. FireWire is een hoge snelheids seriele bus die de aansluiting van maximaal 63 apparaten mogelijk maakt. Deze techniek zorgt er onder meer voor dat bandbreedte beschikbaar komt voor multimedia. Naar verwachting zal FireWire op ruime schaal worden gebruikt voor de aansluiting van video-apparatuur zoals een Sony Handycam op de computer.

Een digitale filmcamera kan met de pc worden verbonden en terstond digitale films afspelen. De overdracht van de beelden gaat razendsnel. Ook zal het bijvoorbeeld mogelijk worden een digitaal satelliet tv-systeem aan te sluiten op een pc.

De techniek lijkt een beetje op USB, maar de overdrachtssnelheid is veel groter. USB (Universal Serial Bus) is een techniek waardoor het mogelijk wordt randapparatuur rechtstreeks op de pc aan te sluiten. Niemand hoeft zich daarbij te bekommeren om de configuratie.