door Rob Knijff - LONDEN, zaterdag

Zes dagen na de dood van de Britse prinses Diana heeft de Britse koninklijke familie haar stilzwijgen verbroken.

Aan de vooravond van het laatste afscheid van de 'Koningin der Harten', die zondag in Parijs zo tragisch om het leven kwam bij een auto-ongeluk, maakte een gespannen koningin Elizabeth in een korte tv-toespraak duidelijk dat zij wel degelijk diep getroffen is.

Het was de eerste keer in haar 40-jarige bewind dat zij zich rechtstreeks via de televisie tot haar onderdanen richtte. De afgelopen dagen heeft zij het verwijt gekregen van de pers en van veel Britten dat het koningshuis veel te koel heeft gereageerd op de tragische dood van Diana.

Volgens enkele omstanders was de vorstin enkele malen duidelijk geroerd door de reacties uit het publiek en de huldebetonen aan haar voormalige schoondochter.

Koningin Elizabeth noemde Diana gisteravond "een bijzonder en begiftigd mens. Ik bewonderde haar en respecteerde haar, vooral om haar toewijding aan anderen. Wat ik u nu zeg, zeg ik uit mijn hart", verzekerde de vorstin haar gehoor.

Eigen manier
"We hebben allemaal geprobeerd, ieder op onze eigen manier, met het gebeurde in het reine te komen", aldus de koningin. Die woorden werden door de Britten opgevat als een verklaring voor de veel bekritiseerde 'onzichtbaarheid' van de Windsors sinds het verongelukken van Diana.

Volgens commentatoren is de vorstin er in geslaagd in haar toespraak alle punten van kritiek aan te stippen.

Zo zei Elizabeth onder meer: ,,Ik ben van mening dat er een les te trekken valt uit haar leven, en uit de bijzondere en ontroerende reactie op haar dood. Ik deel in uw vastberadenheid om haar herinnering te koesteren.'' Commentatoren zeiden in deze passage een belofte te zien, dat het Britse koninklijke huis van plan is te veranderen, en in het vervolg dichter bij het volk te staan.

Slechts een keer eerder hield Elizabeth een speciale toespraak op de televisie: in februari 1991, na de geallieerde overwinning in de Golfoorlog met Irak. Die toespraak was van tevoren opgenomen. Dat geldt ook voor de jaarlijkse kersttoespraak.

Eerder op de dag was de koningin met haar gemaal prins Philip naar de kapel in St.James's Palace gegaan om eer te bewijzen aan prinses Diana, wier kist daar staat opgesteld, gedrapeerd met de koninklijke vlag.

Het koninklijk paar wandelde gistermiddag langzaam naar het koninklijk paleis, waar een enorme menigte hen stond op te wachten. Het paar bekeek de zee van bloemen, die zich in de afgelopen dagen voor de hekken van het paleis heeft gevormd, en sprak met enkelen van de vele duizenden belangstellenden en rouwenden.

Ruim tweeënhalf miljard televisiekijkers verspreid over de gehele wereld zullen straks via rechtstreekse televisiebeelden getuige zijn van prinses Diana's begrafenis, die in Engeland de 'Tocht der Tranen' wordt genoemd.

Volgens de BBC wordt de registratie van Diana's laatste tocht de grootste live-televisiegebeurtenis die ooit ter wereld heeft plaatsgevonden, groter dan haar huwelijk met prins Charles in 1981.

Londen zal vandaag totaal zijn ontwricht door de verwachte toestroom van ruim zes miljoen rouwende Britten en buitenlandse belangstellenden. Zij wachten vaak dagen en nachten geduldig om een plaatsje te bemachtigen ergens langs de drie kilometer lange route die de kist van prinses Diana zal afleggen vanaf Kensington Palace, waar ze woonde, naar de Westminster-kathedraal.

De begrafenis van prinses Diana na de één uur en zevenenveertig minuten durende mis in de Westminster-kathedraal, in het boven Londen gelegen plaatsje Althorp, zal alleen door enkele naaste familieleden van Diana worden bijgewoond. Koningin Elizabeth is er niet bij. Zij keert direct na de mis in de Westminster terug naar Buckingham Palace.