door Petra Janbroers - LONDEN, vrijdag

De Britse koningin Elizabeth zal haar onderdanen vanavond om zeven uur op de BBC-televisie toespreken. De ex-schoonmoeder van de verongelukte prinses Diana komt met echtgenoot prins Philip en de koningin-moeder vervroegd terug uit Schotland. Zij heeft opdracht gegeven morgen de vlag op Buckingham Palace tijdens de begrafenis van Diana halfstok te hangen, een blijk van rouw dat in de geschiedenis van de monarchie nooit eerder is vertoond.

Koningin Elizabeth probeert met deze knieval aan het Britse volk de groeiende afkeurende stemming jegens het koningshuis te keren. In een gisteren uitgegeven verklaring had ze laten weten "gekwetst" te zijn door de niet aflatende stroom kritiek.

De koninklijke familie had zich sinds Diana's dood teruggetrokken in het Schotse kasteel Balmoral. Daar wapperde de vlag ten teken dat de koningin aanwezig is, terwijl 'thuis' op Buckingham Palace in Londen geen vlag is gehesen om dezelfde protocollaire reden.

Strak protocol
De Britten accepteren dit strakke protocol onder de huidige omstandigheden niet. Terwijl duizenden rouwenden ongegeneerd hun tranen de vrije loop laten, ergert het volk zich eraan dat Buckingham Palace vrijwel het enige gebouw in heel Londen is waar geen vlag halfstok hangt.

De als onverschillig en gevoelloos afgeschilderde Windsors voeren als verdediging voor hun afwezigheid aan dat de prinsen William en Harry "in de veilige haven van Balmoral" samen met de familie willen zijn.

Daar helpt "hun grootmoeder de Koningin hen het verlies van hun moeder te verwerken en zich voor te bereiden op de begrafenis zaterdag". De jonge prinsjes zullen dan achter de kist van hun moeder lopen.

Gistermiddag ging de koninklijke familie naar een speciale herdenkingsdienst bij het Schotse kasteel Balmoral. Bij terugkomst namen prins William, zijn broertje Harry, hand in hand met zijn vader prins Charles, en zijn grootouders ruimschoots de tijd om aan de poort van het kasteel de massa's bloemen te bekijken.

De jongste zoons van de vorstin, Andrew en Edward, kwamen tegemoet aan de kritiek dat de koninklijke familie onzichtbaar bleef. Zij mengden zich onder de tienduizenden rouwenden rond St. James's Palace, waar de prinses ligt opgebaard en tekenden het condoleance-register.

Vrijwel alle Britse kranten, zelfs de doorgaans koningsgezinde, haalden gisteren in een ongeëvenaarde reeks aanvallen uit naar het koningshuis. "Uw volk lijdt. Praat tegen ons, Ma'am", kopte The Mirror breeduit op de voorpagina. "Waar is de koningin? Waar is de vlag?" aldus het populairste boulevardblad The Sun op pagina één. En "Toon uw ontroering", schreef The Express.

Elton John
De Britse zanger Elton John, een van Diana's favoriete popzangers, zal morgen tijdens de rouwplechtigheid een nieuwe versie zingen van Candle in the Wind, een in 1973 verschenen lied dat hij oorspronkelijk schreef voor Marilyn Monroe.

Woensdag leek zich achter de schermen nog een gênante discussie af te spelen tussen Diana's familieleden en het koninklijk huis, dat een optreden van Elton John ongepast zou vinden. Maar ook in die kwestie ging het paleis overstag.

Een aantal hoofdredacteuren van Britse tabloid-kranten die voor de eredienst zaterdag waren uitgenodigd, hebben gisteren bericht gekregen dat ze toch niet welkom zijn.

Voorts kwam gisteren naar buiten dat een aantal boulevardbladen het Britse Koninklijke Nationale Instituut voor de Doven had benaderd om liplezers te leveren.

Het zou de bedoeling zijn dat dezen zouden doorgeven wat de leden van de koninklijke familie elkaar tijdens de begrafenis zouden toefluisteren. Een woordvoerder van het instituut zei "ontzet" te zijn over deze toenaderingspoging. Om welke kranten het gaat wilde hij niet zeggen.