Vergelijk tussen het "neen" van Cicero en Wiegel

Leerlingen die zich nijdig maken om 'pro-Amerikaanse' teksten, een docent die Cicero's retoriek vergelijkt met Wiegels optreden in de Eerste Kamer. De eindexamens van gisteren boden stof tot discussiëren. Maar de leerlingen hebben het daarvoor te druk. Ze zitten tot hun nek in het werk.

De leerlingen van vbo en mavo C en D besteedden hun ochtend aan leesvaardigheid Nederlands. Docent H. de Beuk van het Casimirlyceum vond het examen "prima te doen onder meer omdat de vraagstelling mooi bij de proefexamens aansloot". De leerlingen kregen afwisselende teksten voorgeschoteld waarover ze open en gesloten vragen moesten beantwoorden en ze dienden een korte samenvatting te maken. Tot zover niets ongewoons.

Wèl ongewoon waren de reacties van sommige D-leerlingen. "Ik ben niet gediend van pro-Amerikaanse teksten!" liet een verstoorde Jan Schröder van het Amstelveen College de krant weten. Zijn klasgenoot Lesley Schneider daarentegen sprak juist om die reden zijn waardering uit voor deze tekst. Het was, lieten verschillende leerlingen weten, "een gemakkelijk examen", maar Jan Schröder vond dat niet interessant. Hij was boos om de poging tot indoctrinatie in een tekst die toch voornamelijk draaide om de 'veramerikanisering' van de maatschappij.

Soms gaat de examenstress zover dat er al schrijvend iets misgaat. Dat gebeurde ook gisteren. De havo-geschiedenisbrief moest niet, als vermeld, aan zijne heiligheid worden geschreven, maar aan de Franse koning. Alsnog aan de goede geadresseerd en daarmee rechtgezet.

De havisten met artistieke interesse hadden gistermorgen kunstgeschiedenis. Zij kregen, volgens docent Ronald Prent van het Casimir College, "een mooi en interessant examen waarbij een praatje bij een plaatje de essentie was." Aan de hand van kleurafbeeldingen van kunstwerken van het afgelopen millennium moesten zij werk analyseren en vergelijken op voorstelling en vormgeving. Zaak daarbij was de verschillende stijlen niet door elkaar te halen. Dat was niet altijd even eenvoudig en daardoor kwamen er verschillende leerlingen in tijdnood.

Esther Derijkcke, Roger Nota en Willemijn Genet vonden het dan ook veel werk. Sven Schuitema van het Casimir keek terug op een "ontzettend moeilijk examen" en Ward Janssen van het Coornhertlyceum dacht dat de vragen bij de Van Nelle-fabriek "wel erg om hetzelfde draaiden". De vijf afbeeldingen van de kruisiging van Jezus uit verschillende perioden spraken hem aanzienlijk meer aan. Maar al met al waren "de examens van voorgaande jaren toch leuker en minder zwaar."

Latijn

Ruim vijfduizend gymnasiasten bogen zich voor Latijn over de retoriek, met als kernauteur Cicero. Docent W. de Lang van het Amstelveen College legde als classicus van deze tijd meteen de lijn tussen de teksten van Cicero en de hedendaagse politieke conflicten. "Het "nooit weer!" zou van Cicero kunnen komen", aldus de gedreven docent. "Cicero slaagde erin zijn politieke tegenstander Catilina, die door communisten wel als een revolutionair is beschouwd, uit de weg te ruimen. Zullen de NAVO en het Westen ook slagen? In dit centraal examen Latijn ging het om een klassiek politiek conflict tussen conservatieven en 'socialisten'. In de te vertalen tekst doet Cicero met zijn retorische kwaliteiten à la Wiegel, een oproep "Neen" te zeggen tegen een akkerwet. Die wet is ingediend door een zekere Servilius Rullus, een D66'er avant la lettre! Hoe klassiek is de actualiteit!"

De kandidaten van vbo/mavo-C en -D deden 's middags examen biologie. "De samenstellers hebben een mooi examen gemaakt", prees docent H. van Bodengraven. "Leerlingen die goed lezen en leren en een beetje konden puzzelen en rekenen konden zowel het C- als het D-examen goed maken. Alleen de tekenaar van de opgave over gekloonde kalfjes had beter geïnstrueerd moeten worden, want gekloonde kalfjes zien er ècht hetzelfde uit. Verder heb ik nooit geweten dat er pacemakers bestaan die je op de WC moet uitzetten. De vragen daarover waren terzake. Maar ik ben zeer benieuwd welke synoniemen van menselijke ontlasting ik onder ogen zal krijgen." Kandidaat Lesley Schneider vond 'bio simplistisch'. En daar was iedereen het mee eens.

Veel havisten zien economie met angst en beven tegemoet. Maar economie wordt, evenals wiskunde, bij vrij veel vervolgopleidingen gevraagd. Het gevolg is dat veel 'zwakke broeders' zich met bijlessen naar het examen slepen en als het uur van de waarheid daar is, stijf van de zenuwen staan. Docent R. van Haaster van het Amstelveen College vond het examen goed te maken. "Collectieve lastendruk, inkomensverdeling en wisselkoersen zullen voor weinig problemen hebben gezorgd. Er was een vraag (opgave 3) over micro-economie. Het lastigst was vraag 13. Je kon de ontbrekende variabelen alleen vinden door normale constante kosten uit te rekenen." Jammer vond Van Haaster het dat de actualiteit ontbrak. Juist bij economie is daar alle aanleiding toe.

'Te moeilijk'

Jacinta Ramakee zag het somber in: "Het examen was veel te moeilijk!" Maar haar klasgenoten Bart Schuring, Rogier Nota en Willemijn Genet waren van mening dat ze met gebruikmaking van hun gezonde verstand een voldoende hadden gehaald.

De 6-vwo'ers die 's middags examen biologie deden kwamen bleek van ellende de zaal uit. Niet-te-herhalen-woorden illustreerden hun eenparige oordeel dat biologie niet te maken was, het zou een slachting worden, ze hadden de stof nog nooit gehad en ze voelden zich méér dan rot! Dames en heren van 6 vwo, de LAKS-klachtenlijn staat tot uw dienst. Als het leed echt landelijk wordt gedeeld (maar dat moet je natuurlijk wel melden) dan worden de normen bijgesteld.

De docent van het Casimir mevrouw F. Hollenberg was niet zo ontevreden. "Genetica, hiv een hypothese, een proef opzetten en uitvoeren, het wordt ieder jaar wel op een of andere wijze gevraagd", liet ze na het examen weten. "Met rustig lezen en geconcentreerd nadenken hoefde je echt niet van de opgaven te schrikken."