RIJSWIJK - Amerikaanse militairen van het Vijfde Corps en het eerste expeditieleger van de mariniers drongen donderdag door tot de buitenwijken van Bagdad. Met de verrassend snelle opmars verstomt de kritiek van de Amerikaanse leunstoelgeneraals. Maar tegelijkertijd staan de coalitietroepen voor hun moeilijkste opgaaf: Bagdad innemen zonder veel burgerslachtoffers te maken.

Het blijft voorlopig onduidelijk of de snelle opmars werd ingegeven door de aanzwellende kritiek op de Amerikaanse minister van Defensie Rumsfeld in eigen land, of dat er meer militair-tactische redenen voor waren. Militair strateeg van het Haagse instituut Clingendael, overste Frans Osinga, denkt dat de snelle opmars op een combinatie van factoren terug te voeren is.

De adempauze die enkele dagen terug werd ingelast, heeft de coalitie in staat gesteld aan kracht te winnen. Tegelijkertijd werden de posities van de divisies van de Republikeinse Garde genadeloos gebombardeerd. "Doordat steeds meer gebied onder controle van de coalitie is gekomen, konden meer vliegtuigen worden ingezet op het vernietigen van de garde. Het kan haast niet anders dat dat ten koste is gegaan van een flink deel van de gevechtskracht van deze troepen", stelt Osinga.

Hij denkt dat de Irakezen ook zelf door de plotselinge snelle opmars van de Amerikanen werden verrast. "Ik denk dat zij hadden verwacht dat de VS eerst zouden wachten op de komst van de vierde gemechaniseerde divisie die nog in Koeweit aan moest komen."

Osinga maant echter tot voorzichtigheid. De Irakese leiders hebben er geen geheim van gemaakt dat zij de Amerikanen en de Britten in de straten van Bagdad grote verliezen willen toebrengen. Daar is het overwicht van de coalitie minder groot, mede door de opdracht zo min mogelijk burgerslachtoffers te maken. "Veel troepen zijn wellicht al teruggetrokken in stedelijke gebieden voor een stadsguerilla", meent Osinga.

Een voorbeeld is de presidentiële garde van Saddam Hussein, die uit ongeveer 20.000 man bestaat. Het is de meest loyale eenheid waarover hij beschikt. Zij zal er alles aan doen om de prijs voor de inname van Bagdad zo hoog mogelijk te laten oplopen, is de verwachting.

Een ander gevaar dat steeds voelbaarder wordt, is dat van een chemische aanval. Saddam heeft in het verleden bewezen er geen moeite mee te hebben zijn eigen mensen voor zijn eigen overleving op te offeren. Een chemische aanval op de coalitietroepen als zij massaal Bagdad binnentrekken, blijft voorstelbaar. Als Irak chemische wapens heeft, zullen die volgens Osinga in Bagdad liggen.

Straatgevechten en chemische oorlogvoering staan garant voor duizenden burgerslachtoffers. Maar de eerste prioriteit van de coalitie is juist het voorkomen van burgerdoden. "Zij willen Irak weer opbouwen en een goede relatie smeden met het land. Grote aantallen burgerdoden zijn daarbij niet behulpzaam," aldus Osinga.

"Tegen de inzet van chemische wapens kunnen de VS nog weinig doen anders dan de militaire commandanten voorhouden dat zij vervolgd zullen worden wegens oorlogsmisdaden", zegt de Clingendaelspecialist. "Aan de andere kant zal Saddam niet snel deze wapens willen inzetten, omdat dat een legitimatie betekent voor de Amerikaanse aanval op Irak."

De VS kan wel proberen zo min mogelijk bij massale straatgevechten betrokken te raken. Osinga verwacht dat de coalitie Bagdad volledig wil omsingelen en haar posities vervolgens zal consolideren zonder direct de stad in te nemen. Wat naar zijn verwachting wel gebeurt, is dat de coalitie verkenningsmissies in de stad uitvoert.

Het zou Osinga niets verbazen als de coalitietroepen zich erop concentreren de eenheden van de Republikeinse Garde te vernietigen die zich niet in de stad hebben verschanst. Ook zullen zich zich waarschijnlijk op steden als Tikrit en Kirkuk richten. Daarnaast zullen de VS hun charme-offensief voortzetten.

Door tijd te nemen geven de Amerikanen en Britten berichten over de uitschakeling van Gardetroepen, de val van kleinere steden en het uitdelen van voedsel en water de kans om in Bagdad hun demoraliserende werk te doen. De kans wordt dan groter dat het regime van Saddam valt zonder dat de coalitie een bloedige straatoorlog hoeft uit te vechten.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 3 apr 2003, 16:35