De Britse premier Blair (tweede van rechts) praat met de Griekse premier Simitis. (Foto: AP)

BRUSSEL - De Europese leiders hebben hun diepe verdeeldheid over Irak donderdag opzijgezet op het moment dat de oorlog tegen het regime in Bagdad escaleert. Op hun top in Brussel schaarden zij zich rond een verklaring die zich niet afzet tegen die oorlog of hamert op een vreedzame oplossing.

De Belgische premier Verhofstadt zei dat hij liever had gehad dat in de tekst had gestaan dat de unie de militaire operatie betreurt. "Uiteindelijk zijn we het erover eens geworden dat we het niet moeten opschrijven." Volgens premier Simitis van huidig EU-voorzitter Griekenland had het geen enkele zin de discussie opnieuw te beginnen.

België, Frankrijk en Duitsland zijn in de Europese Unie de felste tegenstanders van de aanpak van de Amerikanen om buiten de Verenigde Naties om de aanval te openen op Irak. "We hadden fikse meningsverschillen, dat is een feit. Die kunnen we vandaag niet zomaar laten verdwijnen", aldus Simitis.

In hun verklaring dringen de regeringsleiders aan op "het scheppen van alle voorwaarden voor de Iraki's om in vrijheid, waardigheid en welvaart te kunnen leven, onder een representatieve regering". Daarmee dringt de EU in bedekte termen toch aan op een machtswisseling en het streven naar wederopbouw van Irak. Ook vragen zij om een "volledige en effectieve ontwapening" van Irak.

Volgens Balkenende lag het erg moeilijk om nu het woord wederopbouw al te gebruiken, "terwijl de oorlog net aan de gang is en met tegenstanders van die oorlog aan tafel". In de praktijk komt het volgens de premier echter wel neer op een streven naar reconstructie van Irak.

Daaraan moet de EU vooral bijdragen als het gaat om de opbouw van een goed openbaar bestuur en politie- en justitie-apparaat, meent minister De Hoop Scheffer van Buitenlandse Zaken. "Irak kan de kosten van wederopbouw zelf op zich wel betalen; het land heeft 11 procent van de wereldolievoorraad. Irak is anders dan Afghanistan. Maar misschien kan de EU wel helpen met overbruggingskredieten en het kwijtschelden van schulden", aldus de bewindsman.

Ook de Franse president Chirac legt zich neer bij het compromis terwijl dat volgens diplomaten vooral op het lijf is geschreven van de Britten, de grootste tegenstrevers van Parijs. Chirac en Blair negeerden elkaar donderdagavond overigens.

De unie dringt verder aan op een centrale rol voor de Verenigde Naties in het Irak van na de oorlog. Ook pleiten de EU-leiders voor een nieuwe impuls voor het vredesproces in het Midden-Oosten. Daarvoor dient snel werk gemaakt te worden van een vorig jaar door de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, de EU en Rusland gepresenteerd blauwdruk.

Volgens Balkenende en De Hoop Scheffer besefte iedereen aan tafel zich dat Europa niet opnieuw intern zo verdeeld voor de dag kan komen. Daarom moet er op termijn een gezamenlijk Europees defensie- en veiligheidsbeleid komen, ook om in de VS een beter gehoor te vinden. Volgens De Hoop Scheffer moet daarvoor "eerst het stof neerdalen". "Dat kost tijd. Wat gebeurd is, is een buitengewoon harde les voor de EU. Dit heeft diepe sporen getrokken."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 20 mrt 2003, 23:00