BAGDAD - De Iraakse leider Saddam Hussein is woensdag na drie weken oorlog zijn greep over de hoofdstad Bagdad kwijtgeraakt. Zijn val bereikte tegen 17.00 uur (Nederlandse tijd) een symbolisch hoogtepunt toen Amerikaanse mariniers en Iraakse burgers voor de camera's van de wereld een metershoog standbeeld van de gevreesde dictator van zijn sokkel trokken.
Een feestende menigte danste vervolgens op het gevallen bronzen torso van de man die hen vanaf 1979 tiranniseerde. Het neerhalen van het standbeeld was een perfect getimede actie die in de Verenigde Staten rechtstreeks door de populaire ochtendshows kon worden uitgezonden. In hun extatische blijdschap zwaaiden enkele honderden Irakezen met de Amerikaanse en Iraakse vlag en riepen zij 'Dood aan Saddam'.
De Amerikaanse vice-president Dick Cheney zei dat de opmars in Bagdad, die enkele duizenden militairen woensdagochtend vanaf drie zijden hadden ingezet, een teken is van het ineenstorten van de centrale autoriteit van het Iraakse regime. De plaatsvervanger van Bush waarschuwde echter voor teveel optimisme.
Ook de president zelf, die de val van het standbeeld een historisch moment noemde, maande tot voorzichtigheid. De oorlog is nog niet voorbij en er zijn altijd nog verzetshaarden over, liet hij zijn woordvoerder zeggen. De Britse premier Blair waarschuwde niet te snel de overwinning uit te roepen.
De onstabiele situatie in de hoofdstad werd nog eens bevestigd toen tijdens de euforische gebeurtenis brand uitbrak in het Iraakse ministerie van Financiën. Vlammen sloegen uit de bovenste verdiepingen van het gebouw. In het oosten van Bagdad namen sluipschutters Amerikaanse militairen onder vuur en in de deftige wijk Mansur hoorden verslaggevers in de avond explosies.
Een Amerikaanse commandant in Bagdad, generaal Bluford Blount, zegt dat de Amerikaanse troepen het centrum van de stad beheersen. Hij verwacht dat de gevechten in de hoofdstad en het zuiden van Irak over enkele dagen voorbij kunnen zijn. Ook zouden er bij Bagdad aan het einde van de week vliegtuigen met humanitaire hulp kunnen landen.
In de hoofdstad maakten plunderaars op grote schaal gebruik van het machtsvacuüm om overheids- en andere gebouwen leeg te roven. De Irakezen sleepten vazen, plastic bloemen, kasten, koelkasten, bureaus en stoelen met zich mee. Verslaggevers hoorden geweerschoten toen winkeliers hun zaken probeerden te verdedigen.
Wegens de chaos in de stad staakte het Rode Kruis tijdelijk zijn werk in Bagdad. Volgens de hulporganisatie is het te gevaarlijk om door te werken. Een medewerker die dinsdag in een vuurgevecht terechtkwam, blijkt te zijn omgekomen.
Nu hun tijdperk voorbij lijkt, hebben functionarissen van Saddams Baath-partij de stad woensdag ontvlucht in de richting van de stad Tikrit, ten noorden van Bagdad. Die plaats is de geboorteplaats van de Saddam Hussein. Het gebied is grotendeels soennietisch en vormt van oudsher een belangrijke machtsbasis van de 'Tiran uit Tikrit'.
De Amerikaanse minister van Defensie Rumsfeld waarschuwde dan ook dat de gevechten de komende dagen nog zullen doorgaan. Zo is er van Saddam Hussein of diens zonen nog geen spoor te bekennen. Het is nog onduidelijk of zij zijn omgekomen bij het zware bombardement op een gebouw waar zij eerder deze week een vergadering zouden hebben bijgewoond. Verder noemde Rumsfeld als voorbeeld dat de olievelden in noordelijk Irak nog moeten worden "veilig gesteld".
Ten noordoosten van Mosul hebben Amerikanen en Koerdische strijders een belangrijke bergtop ingenomen. Volgens een Koerdische woordvoerder ging het om de belangrijkste opmars aan het noordelijke front tot nu toe. "De stad is in feite gevallen."
Ook in het door de Koerden gedomineerde noorden van Irak zijn bewoners woensdag de straten opgegaan om "de bevrijding" te vieren. In de steden Suleimaniyah en Arbil waren schoten te horen van burgers die hun geweer afvuurden in de lucht. Hier en daar riepen burgers "Koerdistan, Koerdistan", een verwijzing naar het Koerdische streven naar een eigen staat.
Verscheidene groepen van de versplinterde Iraakse oppositie willen zaterdag in Nasiriya in Zuid-Irak vergaderen over het toekomstige bestuur van Irak. Daarbij zijn ook vertegenwoordigers van de de facto onafhankelijke Koerdische gebieden aanwezig.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}