AMSTERDAM - De werkgevers voeren een kruistocht om structurele loonsverhogingen deels te vervangen door resultaatbeloning. Het bekeren van de vakbeweging laat vooralsnog op zich wachten. Tot nu toe heeft werkgeversorganisatie AWVN dit jaar 178 cao's afgesloten waarvan in 26 cao's resultaatbeloning is opgenomen, bovenop de structurele loonsverhoging. Teleurstellend, zo vindt Hans van der Steen, coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid van AWVN. Toch heeft hij het tij mee, denkt hoogleraar arbeidseconomie Joop Hartog (Universiteit van Amsterdam).
Bij resultaatbeloning krijgen werknemers collectief een bonus als de doelen die in een onderneming zijn afgesproken, worden gehaald. "Zo kan een afdeling zich ten doel stellen om orders op tijd uit te leveren of om brandstofverbruik omlaag te brengen", zegt Van der Steen.
Railinfrabeheer is één van de bedrijven die in de cao deze vorm van belonen heeft opgenomen. Het bedrijf beoogt het treinverkeer tijdens het onderhoud aan het spoor zo min mogelijk te verstoren. Als blijkt dat het is gelukt, krijgen de werknemers 1% extra loon. Ook Akzo is bezig gefaseerd resultaatbeloning in te voeren, in plaats van winstdeling waar werknemers meedelen in de winst. De werknemers van het concern kunnen volgens Van der Steen maximaal 5% extra loon krijgen, bovenop de structurele loonsverhoging.
De kruistocht van de werkgevers heeft nog geen overwinningszege opgeleverd. De werkgevers willen juist dat resultaatbeloning voor een deel in de plaats komt van structurele loonsverhoging. Dat heeft Van der Steen "helaas" nog niet voor elkaar gekregen. Maar extra cao-loon zal volgens hem sneuvelen voor resultaatbeloning: domweg omdat werkgevers én werknemers dat willen. "Daar kun je vergif op innemen", aldus de coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid.
Het grote struikelblok is dus de vakbeweging. "We zijn wel voorstander van deze beloningsvormen, maar alleen als die bovenop structurele loonsverhoging komt", zegt cao-coördinator Henk van der Kolk van de vakcentrale FNV. Redenen te over, vindt hij. "Werknemers wordt een worst voorgehouden, en als het intussen slecht gaat met het bedrijf, blijkt die worst niet geconsumeerd te kunnen worden." Volgens Van der Kolk willen werknemers koopkrachtbehoud en de zekerheid van een vast salaris. Toch sluit de FNV-bestuurder niet uit dat de uitkomst van cao-onderhandelingen anders uitpakt. "Maar we zullen er nooit op inzetten."
De vakbeweging moest al een veer laten bij Philips. Het concern kwam twee jaar geleden in de cao overeen dat werknemers konden rekenen op een structurele loonsverhoging van 1,75%, en 1,75% meer loon als ze goed functioneren. Ook dit jaar is weer in de cao een dergelijke afspraak gemaakt.
Hoogleraar Hartog denkt dat de vakbeweging nog meer zal moeten inbinden en dat de werkgevers het gelijk aan hun kant hebben. "Ik kan me voorstellen dat langzaamaan de bonden meer bereid zijn in te leveren op structurele loonsverhoging ten voordele van vormen van prestatiebeloning. Het is allemaal een kwestie van onderhandelen en tijd." Productieve werknemers zullen volgens de hoogleraar ook prestatiebeloning eisen.
Volgens Van der Steen moeten de bonden nu eindelijk eens ophouden stomme spelletjes te spelen. "Zeker nu de vette jaren voorbij zijn en resultaatbeloning het enige antwoord is op de dalende arbeidsproductiviteit en de wurgende greep van vaste loonsverhogingen. Het is een gotspe dat ze resultaatbeloning zelf niet tot speerpunt hebben gemaakt." Van der Kolk is niet onder de indruk. "Uit onderzoek over resultaatbeloning valt niet af te leiden dat de arbeidsproductiviteit omhoog gaat. Daarvoor zijn ook andere factoren van belang zoals goed management en het klopje op de schouder."
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}