WASHINGTON - Het Hooggerechtshof in de VS heeft maandag met een verrassende uitspraak zeker 150 doodvonnissen op de tocht gezet. De hoogste rechters van het land vinden dat alleen een jury in een rechtszaak een oordeel kan vellen over het al dan niet opleggen van de doodstraf. Als een rechter de strafmaat bepaalt, is dat volgens het Hooggerechtshof een schending van het grondwettelijk recht van de verdachte op een proces voor een jury.
De uitspraak, de tweede over de doodstraf van het hof in een week, heeft in ieder geval gevolgen voor de vijf Amerikaanse staten waar de rechter het laatste woord heeft over de doodstraf. In deze staten wachten momenteel achthonderd veroordeelden op hun executie. Verder zijn er nog vier staten waar jury's een advies uitbrengen over de strafmaat, dat de rechter in bepaalde gevallen naast zich neer kan leggen. Of de uitspraak ook gevolgen heeft voor deze vier staten, is uit de uitspraak niet duidelijk op te maken.
Wat er gebeurt met de veroordeelden in de vijf staten waar rechters de strafmaat bepalen, is nog niet bekend. Sommigen zeggen dat de doodstraffen waarschijnlijk worden omgezet in levenslang. Tegenstanders van de doodstraf vinden dat meer dan 150 doodvonnissen door de uitspraak ongeldig zijn geworden en dat de veroordeelden een nieuw proces moeten krijgen.
Het hof bepaalde vorige week donderdag dat het executeren van mensen met een geestelijke achterstand in strijd is met de grondwet. De uitspraak was een van de belangrijkste van het hof in jaren over de omstreden doodstraf. Het oordeel van de rechters heeft formeel alleen betrekking op veroordeelde moordenaars.
Momenteel wachten ongeveer 3700 gedetineerden in de VS op de voltrekking van de doodstraf. Het is niet bekend hoeveel van de mensen in 'death row' een geestelijke achterstand hebben. Van de 38 staten die de doodstraf hebben, brengen er achttien deze niet ten uitvoer bij de betrokken groep.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}