Relatietherapeute: "Berusting heelt wonden"
Gebroken hart is te lijmen

door Daphne van Dijk

Onlangs pleegde in het Belgische Ciplet de 12-jarig Nathan Wanet zelfmoord. Hij had zichzelf opgehangen aan balken van de overdekte speelplaats bij school. In zijn afscheidsbrief schreef hij dat hij zo'n enorme last had van liefdesverdriet dat de dood zijn enige uitweg leek. Zelfdoding uit liefdesverdriet komt gelukkig heel weinig voor, laat staan bij 12-jarigen. Maar de wanhoop, het verdriet, de machteloosheid van een gebroken hart heeft bijna iedereen wel eens meegemaakt.

Het is een inspiratiebron voor dichters en schrijvers en menig liedje gaat erover: liefdesverdriet, minnepijn of luddevedu. En iedereen die ooit een gebroken hart heeft gevoeld, weet dat tijd alle wonden heelt en er wel weer een ander je pad zal kruisen. Alleen heb je zo weinig aan die wijsheid als je midden in het verdriet zit. Dan doe je wel eens rare dingen: vuil spuien over je ex, smeken dat hij of zij terugkomt, je verdriet wegspoelen met alcohol, haar lastig vallen. Of zelfmoord plegen. "Maar dat is wel erg rigoureus en komt gelukkig weinig voor", vertelt psychotherapeute en gezins- en relatietherapeute Carolien Roodvoets. "Met dat Belgische jongetje was vast meer aan de hand."

"We waren een week op vakantie geweest, mijn ouders hadden getrakteerd", vertelt de 32-jarige Dirk die ruim twee jaar geleden door zijn ex aan de kant werd gezet. "Tijdens die reis liepen de irritaties al hoog op. Nadat we op Schiphol waren geland, maakte ze er een eind aan. De volgende dag was ze vertrokken. Ik was zo ontzettend kwaad, voelde me zo enorm in de steek gelaten."

Wanneer je verliefd bent, denk je dat je de ware hebt gevonden. Door een roze bril kijk je naar de wereld en je partner en je denkt dat jullie eeuwig bij elkaar blijven. Helaas doen statistische gegevens anders vermoeden. Volgens cijfers van het CBS kwamen er vorig jaar in Nederland 200.000 exen bij. En dat leverde veel hartenpijn op, vooral voor diegenen die door de ander verlaten zijn. "Een eenzijdige opzegging van een relatie voelt als een afwijzing en is een enorme deuk in je ego", vertelt Carolien Roodvoets, schrijfster van diverse boeken over de liefde. Maar er is meer dan dat vreselijke gevoel afgewezen te zijn. "Je toekomstplannen liggen in duigen, je maatje valt weg, je daginvulling verandert, soms krijg je een financiële terugval en er komt ontzettend veel rompslomp bij kijken, vooral als een stel samenwoonde of er kinderen zijn."

Twee maanden nadat zijn ex was vertrokken, hoorde Dirk, die drie jaar een relatie met haar had, dat zij met een goede vriend naar bed was gegaan. "Dat deed echt de deur dicht. Ik voelde me zo verraden. Mijn ex leed aan straatvrees en had enorm veel trauma's uit haar jeugd te verwerken. Ik stond altijd voor haar klaar en kreeg ik dit op mijn bord. Mijn vertrouwen was enorm geschonden." Om de confrontatie met zijn verdriet niet aan te gaan, stortte Dirk zich op zijn werk. 's Avonds dook hij de kroeg in.

Volgens Carolien Roodvoets hangt de hevigheid van het liefdesverdriet en hoe lang het verdriet zal duren van een aantal oorzaken af. "In de eerste plaats speelt de lengte van de relatie mee. Vier maanden of vier jaar maakt een verschil, hoewel je de pijn na een korte relatie niet moet onderschatten. Met vrienden en familie die je steunen en je begrijpen kun je alles beter aan. Ook de mate van verstrengeling van twee partners telt (samen kinderen, gemeenschappelijke vrienden, hobby's of werk) en hoe je op dat moment in het leven staat. Als je kinderen slecht op school gaan en je hebt problemen op het werk zal het nog moeilijker worden."

Ook niet onbelangrijk is hoe de relatie was en hoe deze beëindigd is. "Van een slechte relatie kun je soms meer liefdesverdriet hebben", vervolgt ze. "Juist omdat je zoveel hebt gehoopt en geïnvesteerd. Dan is het net als een gokkast: daar stop je heel veel geld in en hoopt ook dat er op een gegeven moment wat uit rolt. En wanneer iemand de relatie op een respectvolle, duidelijke en fatsoenlijke manier stopt, kun je beter met het verdriet overweg dan wanneer blijkt dat je jarenlang bedrogen bent. En ten slotte is er nog iemands persoonlijkheid. De een stapt nou eenmaal eerder over dingen heen dan de ander. En mannen verwerken weer anders dan vrouwen. Waar zij de schuld vooral bij zichzelf zoekt, zal hij de schuld vaak bij haar leggen."

Luddevedu

Hoe lang luddevedu ook duurt, iedereen moet door een aantal verwerkingsfasen. In de psychologie worden er doorgaans vier gehanteerd: de schok, de ontkenning, de verwerking en de berusting. Carolien Roodvoets: "Op het moment dat de ene partner zegt dat hij of zij een einde aan de relatie wil maken, zal de ander een enorme schok ervaren die dagen tot weken kan duren. Denk maar na: je wereld staat op zijn kop. Mensen hebben het gevoel dat ze gek worden. Van onmacht, van ongecontroleerde woede, enorme huilbuien. Deze crisisfase is ook de gevaarlijkste fase. De tbs-klinieken zitten vol met mensen die in deze fase hun partner hebben vermoord."

Nadat men bekomen is van de eerste fase, belandt men doorgaans in de ontkennende fase. "Men accepteert niet dat het over is en denkt: 'hij komt wel terug' of 'als ik me nou zus of zo gedraag, zal ze wel spijt krijgen'. Deze fase kan heel lang duren, soms doordat de dumper niet duidelijk is. Want degene die de relatie beëindigd, wordt vaak geconfronteerd met twijfel en schuldgevoelens en die kenbaar maken aan je ex, voedt zijn of haar valse hoop op verzoening. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Ik pleit altijd voor duidelijkheid."

Ook al was Ella (31) degene die in de tweeënhalf jaar dat ze met de Spaanse José een relatie had het steeds uitmaakte, had ze wel degelijk last van liefdesverdriet. "Ik ontmoette hem nu vier jaar geleden tijdens een vakantie in Spanje. Een paar weken later stond hij op de stoep en trok meteen bij me in. Eigenlijk wist ik van het begin af aan intuïtief al dat het nooit wat goeds tussen ons kon worden, omdat we niet bij elkaar pasten, maar ik was knettergek van hem."

Een aantal keer maakt Ella er een einde aan en ging José terug naar Spanje, maar steeds keerde hij weer terug. Dat veranderde toen hij in Spanje een meisje zwanger maakte. "Ineens was het genoeg. Ik vond dat hij zijn verantwoordelijkheid als vader moest nemen en moest kijken of het wat met dat meisje kon worden. Maar dat zei vooral mijn verstand. Mijn gevoel zei heel wat anders. Nu was het echt voorbij. Ik heb me nog nooit zo rot gevoeld."

Verdriet, boosheid, angst, woede en enorme leegte kenmerken de derde fase. Die van de verwerking. Roodvoets: "Het is een fase waarin heftige emoties elkaar keer op keer opvolgen. Het ene moment vind je je ex een trut of een rotzak, het volgende moment mis je die persoon heel erg. Net als je je soms depressief voelt gaat piekeren om even later je weer goed te voelen en denkt 'ik laat me er niet onder krijgen!'."

De laatste fase van berusting is absoluut noodzakelijk om weer open te kunnen staan voor een serieuze nieuwe relatie. "Overigens lopen de fasen door elkaar heen", stelt Carolien Roodvoets, "Zo kun je na maanden denken dat je berust in je lot en dan toch weer ineens enorm iemand gaat missen of in de ontkenningsfase verkeren. Het is een misverstand dat alleen de gedumpte last heeft van liefdesverdriet. Ook degene die eenzijdig de relatie stopt, moet door verschillende fasen heen, maar is daar tijdens de relatie al aan begonnen. Belangrijk is veel met mensen te praten, afleiding te zoeken en je niet meteen in een troostrelatie te storten."

"Het ergste van liefdesverdriet vind ik het lusteloze gevoel", zegt Ella die nog steeds vrijgezel is. "Alles verliest zijn glans. Andere mannen deden me niets want ik wilde maar één iemand. Het was mijn eigen keuze het steeds uit te maken, maar ik vond het verdomd moeilijk om daar de consequenties van te dragen. Je gaat slapen met iemand in je hoofd en wordt ermee wakker. Het is een vreselijk rouwproces wat ik eigenlijk nooit meer wil meemaken."

Tijdens een vakantie in Afrika, maanden later met een goede vriendin, werd Dirk uiteindelijk met zichzelf geconfronteerd. "In een andere omgeving lukte het wel mijn emoties toe te laten. Afrika is een beetje mijn ommekeer geworden." Bij terugkomst minderde hij zijn drankgebruik en begon aan een grote verbouwing in zijn huis. Dirk is nog steeds single. "Ik voelde me heel erg gekwetst en ben behoorlijk terughoudend geworden. Hoewel ik soms natuurlijk best een partner mis."

De namen van Dirk, Ella en José zijn gefingeerd.