AMSTERDAM - Het tweede paarse kabinet was vlak na het aantreden in 1998 al bij voorbaat gedoemd tot mislukken. Het was een kabinet van 'één pot nat' en van 'pappen en nathouden', het kabinet was 'vlees noch vis' en het zat 'vastgeplakt aan het pluche'.
De huidige VVD-fractievoorzitter Gerrit Zalm kwam twee dagen voor de Tweede-Kamerverkiezingen, op 13 mei, tot deze vernietigende conclusies in een geheime notitie die na de dramatische nederlaag binnen de partijtop is verspreid.
In dit rapport 'Politieke onvrede' laat Zalm geen spaan heel van het tweede paarse kabinet en pleit hij voor radicale vernieuwing van het Nederlandse politieke bestel. Paars werd grijs concludeert Zalm, die het kabinet waar hijzelf ook deel vanuit maakte bepaald niet opwindend vond.
De nieuwe VVD-voorman noemt hier niet alleen PvdA-bewindslieden zoals Herfkens (Ontwikkelingssamenwerking) en De Vries (Binnenlandse Zaken), maar ook zijn partijgenoten Hermans (Onderwijs), De Grave (Defensie) en Korthals (Justitie).
De VVD had eigenlijk veel eerder uit het kabinet moeten stappen. Ministers en staatssecretarissen van Paars II zaten vast aan het pluche, volgens Zalm. "Er zijn meer gelegenheden geweest waarbij aftreden niet ongepast was. Dat dit zo weinig gebeurt, geeft aanleiding tot het beeld dat krampachtig wordt vastgehouden aan posities. In geval van twijfel is aftreden beter dan blijven."
Zalm, die Dijkstal opvolgde na de dramatische verkiezingsnederlaag, was in maart ook al in beeld als opvolger van Dijkstal. Stromingen binnen de partij wilden Dijkstal destijds tijdens de fameuze 'Jip-en-Janneke'-crisisvergadering al vervangen na de slechte resultaten bij de gemeenteraadsverkiezingen. Toen is echter gekozen voor handhaving van Dijkstal om een nog grotere crisis te voorkomen.
Bij Zalm is onvrede over "halfslachtige compromissen", die ook nog eens "onuitvoerbaar" bleken. Hij noemt hier de reorganisatie van de sociale zekerheid. Over de zorg, de wao en het vreemdelingenbeleid ging het om 'pappen en nathouden'.
Volgens Zalm is de stijl en het woordgebruik van de huidige politici "moeilijk, ambtelijk, ontwijkend, saai, politiek correct, risicomijdend en technocratisch." Vooral Fortuyn heeft aangetoond dat dit moet veranderen, vindt Zalm. Hij noemt daarbij "eerlijkheid, eenvoud, humor en soms wat emoties" als nieuwe noodzakelijke eigenschappen van een politicus van deze tijd. "Iedereen die alle risico's mijdt, is zelf ook een risicofactor", zo voegde Zalm er afgelopen week op een spreekbeurt in Leiden aan toe.
Zalm zet ook de agenda voor de nieuwe VVD-politiek. "Ik wil liever een gekleurde coalitie dan een brede. Zorg bij de formatie ook voor nieuwe gezichten van buiten het politieke circuit," aldus Zalm. "De VVD moet nog meer een volkspartij worden."
De VVD-voorman stelt in het rapport dat als zijn partij gaat meedoen aan een nieuw kabinet dat het "vreemdelingen- en veiligheidsbeleid dient te worden verscherpt en dat regelgeving en uitvoering topprioriteit moeten hebben in een nieuw regeerakkoord."
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}