DEN BOSCH - Poep in de haren, bruistabletten eten. De maatschappij reageert vol afschuw op de ontgroeningsrituelen die een aantal Utrechtse eerstejaarsstudenten moest ondergaan. Excessen, uit de hand gelopen, incidenten. "Nee", zegt Marjan de Bie met stelligheid. "De zaken die wél naar buiten komen, vormen het topje van de ijsberg." De verontwaardigde moeder, zelf lid van het corps geweest, voelt zich verplicht ernstige misstanden aan de kaak te stellen: "Mijn zoon had vorige week de moed af te haken tijdens de ontgroening. Wat hij heeft moeten doorstaan om lid te worden van een gezelligheidsvereniging is ronduit schokkend. Ik wil klokkenluider zijn om andere ouders te waarschuwen."

De 47-jarige Marjan de Bie heet niet zo, ze kan niet onder haar eigen naam in de krant. "Liever zou ik als mezelf de publiciteit zoeken, maar mijn zoon wil anoniem blijven. Hem scherm ik af. Maar ik moet zijn verhaal vertellen om andermans kinderen te beschermen. Ik voel me een klokkenluider."

Haar zoon stapte vorige week uit de vernederende ontgroeningsrituelen. En nee, hij is geen watje dat om zijn mammie huilt, integendeel. "Een vrije geest met gevoel van eigenwaarde. Hij is tevens met zijn studie gestopt omdat hij niet binnen dat kringetje wilde blijven. Volgend jaar begint hij in een andere stad. Zonde? Nee, hij is pas achttien. En hij heeft hiermee meer geleerd dan in maanden colleges. Een harde levensles."

De achttienjarige Floris zou enthousiast gaan studeren. "En het corps leek hem wel wat. Wij snapten dat; in je eentje in een vreemde stad wil je ergens bijhoren. Een netwerk opbouwen, ook voor later. En corpora hebben vaak eigen huizen, zodat hij gemakkelijker aan een kamer kon komen. Op de website stond nota bene uitnodigend 'Wij ontgroenen niet, wij maken kennis'..."

Die kennismaking bestond uit mensonwaardige en intimiderende praktijken. Floris en zijn mede-nuldejaars, kortweg nullen of feuten genoemd, werden afgezeken en vernederd tot op het bot, nog afgezien van fysieke kwellingen. "Onder het mom dat het goed is voor het groepsgevoel, de onderlinge band; die twee weken ellende ben je zó vergeten. Mijn vraag: moeten die twee weken zó?"

"Achttien jaar lang begeleid en bescherm je je kinderen. Krijgen ze op de lagere school projecten over mensenrechten, over Amnesty International. En dan deze ontgroeningsrituelen... Ouders met jongere kinderen zijn ronduit aangeslagen door het verhaal van Floris. Ook ik dacht dat het allemaal wel meeviel. Nadat in 1997 in Groningen een jongen zich had doodgedronken tijdens de ontgroening is er immers een drankverbod en wordt erop toegezien dat ze genoeg slaap krijgen. Zoon of dochter veilig. Nou, niet dus."

Menig ouder krijgt deze dagen een grauw, sterk vermagerd en schorgeschreeuwd kind thuis. Dat de kaken op elkaar houdt. Het ego met de grond gelijk gemaakt, volkomen gedéindividualiseerd.

Ontgroeningsrituelen anno 2002. Het signaal van onoorbare praktijken was er meteen al: "Om te beginnen moest iedereen een papier tekenen er nooit met derden over te praten, wat er ook gebeurde. Niets mocht ooit in de publiciteit worden gebracht. Volgens mij is dat niet eens rechtsgeldig. Een schending van het recht op vrije meningsuiting. Telefoneren mocht niet gedurende twee weken, mobieltjes waren verboden; en dát kan ik me wel voorstellen. Maar voor de thuisblijvers was er ook geen noodnummer. Ik had geen idee waar mijn kind zich bevond."

Volledig geïsoleerd van de buitenwereld werden driehonderd aspirant-leden in één grote tent ondergebracht. "Hun tanden mochten ze dagenlang niet poetsen, ze mochten zich niet wassen." De afschuw is van haar gezicht te lezen: "Als ik denk aan de meisjes die ongesteld waren... Goed, dit is allemaal nog tot daar aan toe; tijdens een survivaltocht heb je ook geen douche."

Ze gaat verder met haar opsomming: "Vanaf de eerste minuut werd er alleen maar geschreeuwd tegen de feuten. 's Ochtends om vijf uur werden ze wakker gebruld. Als ontbijt kregen ze oude witte boterhammen met een vaag smeerseltje. Ze moesten het verder doen met één fles water die van mond tot mond ging. De laatste in de rij had gewoon pech als er niets meer in zat. Of geluk: want een koortslip loop je zo wel op. Alles wat ze deden, geschiedde in looppas, en luid moesten ze steeds hetzelfde lied zingen. En erger nog: uren achtereen zoemen, zoemen, zoemen...

Overdag gingen ze per bus de boer op. Werken, dat is geen probleem, het was haast een verademing voor ze. Even niet afgebekt. Terug in het kamp moesten ze 'ingedikt' zitten, op de vloer. Rug tegen buik tegen rug tegen buik tegen rug tegen buik... Niet eventjes, uren achtereen. En maar zoemen.

De warme hap was voedzaam. Maar ze moesten wel eerst dertig minuten lang het bord boven het hoofd houden. Dat lijkt eenvoudig, maar het is ondoenlijk, ik heb het geprobeerd. Vroeg of laat gaat het bord hellen. Als de prak op de grond droop, moesten ze het toch eten. 's Avonds kregen ze een minuut de tijd naar hun eigen beddengoed te graaien in de grote hoop waarop de driehonderd slaapzakken en kussens waren gegooid. Onder militair geschreeuwde bevelen."

"Meisjes mochten geen string dragen, die werd bij 'een overtreding' doorgeknipt. Jongens moesten een boxershort aan. Als ze een 'ballenknijper' droegen, werden ze over de meisjesslaapzaal gejaagd. Konden ze de namen van de bestuursleden niet uit het hoofd opdreunen dan moesten ze in een luier de ronde doen." Twee verliefde feuten werden het podium op gedirigeerd. "Ze moesten hun tong in een pot mosterd steken en ten overstaan van alle anderen zoenen."

Mensonterend, vernederend. De woorden komen steeds weer terug in haar relaas. Feit is dat de angst regeert tijdens ontgroeningen: "Wat voor psychische schade levert dit op? Ik zou daar wel eens een onderzoek naar willen zien. Jonge mensen die elkaar dit aandoen. De ontgroeners van nu zijn de nullen van vorig jaar. En die doen er nog een schepje bovenop nu zij de macht hebben. Zo gaat het van kwaad tot erger, terwijl door die cocon niets uitlekt en er geen enkele controle is op uitwassen van de beschaving. Het clubgevoel rechtvaardigt blijkbaar dit verwerpelijke gedrag. Maar iemand kan toch eens aan ze uitleggen dat het niet normaal is dat je de schoenen van een ander moet likken?

De zoon van een vriendin van mij ging bij hetzelfde corps als zijn grootvader. Toen hij later vertelde hoe zwaar hij het had gehad, wilde zijn opa meteen op hoge poten een boze brief schrijven. Oud-corpsleden hebben nog wel wat in de melk te brokken." Maar de kleinzoon wilde het per se niet hebben, dan zou hij als verrader te boek staan.

Op een feestje deed Marjan de Bie het verhaal van Floris en kreeg prompt meer gruwelijkheden te horen: "Twee jaar geleden had een jongen zijn arm in het gips. Alle feuten moesten één voor één met een stok op het gips slaan. Hij gilde het uit. Achteraf bleek dat hij niets mankeerde, dat het in scène was gezet. Het was een test. Om te kijken of iemand het lef had te weigeren..."

Een getuigenis uit een andere stad: "Een meisje werd onwel tijdens een ontgroening en werd naar de kelder verbannen. Ze moest overgeven en kreeg een emmer. Vervolgens werd ze gesommeerd haar eigen braaksel op te drinken. Een groep moest vijf uur lang onbeweeglijk in kleermakerszit zitten. Direct daarna moesten ze allerlei opdrachten uitvoeren. Een jongen, instabiel door de lange zit, viel op zijn hoofd en kon met een hersenschudding naar het ziekenhuis. Maar hem werd eerst op het hart gedrukt niet te vertellen dat het tijdens de ontgroening was gebeurd. Na een week had hij in zijn ene been nog nauwelijks het gevoel terug."

Marjan de Bie begrijpt het niet: "Bij deze ontgroeningsrituelen krijg ik heel andere, nare associaties. Het is niet leuk, er zit geen greintje humor in. Er zijn toch 1001 creatieve manieren om een ontgroening ludiek aan te pakken. Dit gaat allemaal onder het mom vriendschappen voor het leven te kweken. Maar het wil er bij mij niet in dat gedeeld leed daarvan de basis is."

Het oud-corpslid weet wel beter: "In 1973 ben ik lid geworden. Het ledental was na de roerige zestiger jaren sterk teruggelopen; ze waren blij met elke nieuwe aanmelding. Misschien is daardoor het huidige corps in niets te vergelijken met toen. Zelfs mijn ontgroeningstijd was alleen maar plezier. Straatinterviews houden, dóódeng mensen zomaar aan te spreken. Een cabaret opvoeren en bijna allemaal gieren van de plankenkoorts. We hadden lol. Mijn beste vriendinnen van nu zijn de mede-feuten van toen. Al die vernederingen zijn dus absoluut niet nodig om hechte banden te smeden. Voor het eerst schaam ik mij er nu voor ooit lid te zijn geweest van het corps."

Trots is ze op Floris: "Na dagen piekeren is hij ermee gekapt. Hij wist naar huis te bellen en er waren dikke tranen toen hij vroeg of wij hem kwamen halen. Hij durft zijn grenzen te bepalen, een kwestie van karakter en opvoeding. En hij is moedig, want hij geeft veel op." Floris wil niet praten. "En hij staat er niet achter dat ik nu aan de bel trek. Hij vindt dat iedereen het zelf moet weten, dat iedereen de keuze heeft het wel of niet te pikken. Maar hij begrijpt er geen jota van dat zo'n grote groep zich laat ringeloren door een klein clubje."

Marjan de Bie luidt de noodklok wel: "Ik vind het zorgelijk dat niemand uit de school klapt. En ik ben niet alleen. Mijn schoonmoeder belde nog en zei strijdlustig: je laat het er toch niet bij zitten, hè. Ik vind dat alle ouders van Nederland het recht hebben te weten wat er gebeurt tijdens een ontgroening. Of moet er eerst weer een dode vallen?"

zoek naar gerelateerde artikelen

za 21 september 2002