| Bizar avontuur van
Oscar-winnaar Stijn Coninx 'When the light comes':
klein verhaal in groots decor door HENK TEN BERGE
Een van de merkwaardigste films, ooit door een Nederlander
geproduceerd, gaat deze week in première: 'When the light
comes'. Stijn Coninx, die eerder met 'Daens' een Oscar won,
regisseerde. Paul Voorthuysen, die een paar jaar geleden voor 'Oeroeg'
zorgde, was de producent. Locatie: het bitterkoude en kale Spitsbergen.
Handeling: een Nederlands meisje besluit de poolwinter door te brengen
bij de enige bewoner in het door ijs en sneeuwstormen geregeerde
onafzienbare en eenzame gebied, een potige en introverte
pelsjager. 
Barre omstandigheden voor Joachim Krol.
Dat bizarre
avontuur beleefde schrijfster Heleen van der Laan zelf en zij bracht
haar ervaringen onder in het boek "Waar blijft het licht". In
de verfilming wordt zij vertolkt door Francesca Vanthielen en de
pelsjager door Joachim Krol. Er ontstaat een merkwaardige relatie. Zij
wil er wel de lange winter vol ontberingen door brengen, maar is niet
uit op een affaire met de man. Hij op zijn beurt echter, aangenaam
verrast door zulk gezelschap in zijn eenzaam bestaan, denkt daar anders
over, maar gedraagt zich beheerst. Uiteindelijk houdt de jonge vrouw
haar ijzige houding niet vol en smelt ze. Tja, ze roept met haar keuze
natuurlijk wel iets over zich af en moet dan niet zeuren. Verder
zijn het de natuur, het landschap en het meedogenloze klimaat die het
verhaal vertellen. "Een klein verhaal in een groots decor",
zoals regisseur Stijn Coninx het terecht noemt. "Die
omstandigheden zijn een zwaardere rol gaan spelen dan oorspronkelijk de
bedoeling was. We zouden filmen in het noorden van Noorwegen en op
IJsland. Drie jaar geleden bezochten we ook Spitsbergen en ontdekten
dat daar helemaal geen bomen groeiden. Het maken van de film op die
plaats dreigde een geweldig gevecht met de natuur te worden en die
uitdaging gingen we aan. Vooral Theo Bierkens, de cameraman, veranderde
daar in een ongelooflijke tovenaar." 
"Die arctische woestijn."
De beelden zijn
inderdaad schitterend in wat producent Voorthuysen noemt "die
arctische woestijn." Het 'kleine verhaal' wordt door de
overweldigende natuur letterlijk en figuurlijk bijna onder
gesneeuwd. Coninx: "We konden het op verschillende manieren
benaderen. Als een droom bijvoorbeeld, of als een weddenschap. Veel
mannen zullen dit meisje niet begrijpen. Door te kiezen voor deze
avontuurlijke vorm en de personages weg te halen uit de drukte en de
stress van de samenleving, dwing je ze op een andere en zuiverdere
manier naar elkaar te kijken. Dan oefent de natuur, en vooral het licht
dat daar aan de pool maanden weg is, een sterke invloed op de man en de
vrouw uit. Het maken van die verbindingen in het verhaal, de pogingen
om het publiek op een bepaalde manier te laten kijken, dat maakte deze
film moeilijk, veel moeilijker dan 'Daens'."  Francesca
Vanthielen.
Stijn Coninx heeft geen tijd om weg te dromen
bij de Oscar. "Je moet dat relativeren. Ik stond daar met het
beeldje. Ik had er niet om gevraagd en ik wilde het eigenlijk delen. Ik
maakte 'Daens' niet om een oscar te winnen. 'When the light comes' en
'Koko Flanel' destijds ook niet. Dat zou alleen maar een grote druk
opleggen. Je wordt erom geëerd in Amerika. Ze halen je, alsof je
een vorst bent, als eerste uit het vliegtuig maar een jaar later kennen
ze je niet meer. Ik heb na 'Daens' vijf jaar niet gedraaid. Toen had
ik maar een ambitie: een gezin. Die wens is vervuld en de vorige week
kreeg ik mijn echte Oscar: een dochter." Een aantal grote
projecten wacht inmiddels op Stijn Coninx: Tijl Uilenspieghel en
Damiaan, het verhaal van de Vlaamse missionaris die in de vorige eeuw
melaatsen verzorgde op het eiland Molokai tot hij zelf stierf door
lepra. Omdat het eiland tot Hawaii behoort en dus tot Amerika, is er
in Hollywood grote belangstelling voor die film. 
Stijn Coninx (links) met Rick Engelkes en Francesca
Vanthielen.
"Columbia-Tristar wil 'Damiaan' produceren
en Robin Williams heeft zich gemeld voor de rol. Hij heeft 'Daens'
gezien en nodigde mij toen uit bij hem thuis. Hij wil dat ik daar met
hem kom werken aan het script." "Ik zou graag ook een
politieke thriller maken over België. En Tijl Uilenspieghel wordt
steeds actueler. Het racisme in België is verontrustend. Soms
schaam ik me dat ik een landgenoot ben. In Tijl komen zulke
verschijnselen die zich in de geschiedenis helaas voortdurend herhalen
en die nu in België de sfeer bepalen, aan de orde. Tijl is precies
Dutroux. Hij verkracht de meisjes in de duinen." Deze
week heeft Stijn Coninx besprekingen over al die projecten. Hij heeft
nauwelijks tijd voor de première van 'When the light
comes'. | Cast:
| Francesca Vanthielen, Joachim
Krol, Rick Engelkes, Reidar Sorensen. |
Première 29 januari 1998 | 
