Geestelijk vader Chris Carter
ziet nog lang leven voor cultserie

'The X-files' belandt op het witte doek

door Eric Koch

De FBI mag de X-files in de laatste aflevering van het afgelopen televisieseizoen gesloten hebben, agenten Fox Mulder en Dana Scully blijven waken over onze toekomst. 'Fight the future' is dan ook de ondertitel van 'X-files The Movie', het bioscoopdebuut van de Amerikaanse cultserie die door een miljoenenpubliek over de hele wereld wordt gevolgd. In het spannende filmverhaal (deze week in ons land in première) worden oude vragen over buitenaardse dreigingen beantwoord, maar nieuwe opgeworpen. "Dat is de kracht van de serie", zegt geestelijk vader Chris Carter. "Als je denkt dat je het doorhebt, geven we er een andere draai aan."

Chris Carter ziet nog twee televisieseizoenen weggelegd voor zijn 'The X-files'. Zijn geesteskind zal daarna doorleven als boscoopserie, verwacht hij.

In hun bioscoopdebuut stuurt Carter zijn beide hoofdpersonen naar het poolgebied om een buitenaardse invasie te voorkomen. Als het aan de FBI-leiding had gelegen was het nooit tot zo'n confrontatie gekomen. Mulder moest maar eens wat nuttigs gaan doen, vond men en hij werd ingezet bij de bestrijding van terrorisme in de binnenstad. Hij ontdekt weliswaar een bom in een cola-automaat, maar de chef van de explosieven-opruimingsdienst slaagt er niet in om een ontploffing te voorkomen.

Of liet hij het gebouw doelbewust de lucht in gaan? Een geheimzinnige arts (Martin Landau), schrijver van omstreden boeken over buitenaardse fenomenen, probeert Mulder ervan te overtuigen dat de bomaanslag tot doel had vreemd vervormde menselijke lichamen te laten verdwijnen. Een aantal van dat soort lijken ligt elders opgeslagen, vertelt hij. Nader onderzoek brengt Mulder en Scully bij een plattelandsdorpje in Texas, waar een stuk akker door mysterieuze weldoeners is omgetoverd in een geasfalteerd speelterrein.

Gillian Anderson (Agent Scully) wordt ontvoerd door buitenaardse wezens.

De bevolking wil niet praten, maar eerder hadden we op die plek even duistere als gewelddadige taferelen gezien. Een daarvan speelde zich lang geleden af. Een prehistorische mens was gestuit op een vreemd wezen, dat een olie-achtige vloeistof gebruikte als dodelijk wapen. Eeuwen later duikelt een Texaans jongetje in een onderaardse grot en voor de ogen van zijn angstige vriendjes wordt hij bekropen door een olie-achtige substantie op de vloer.

Trouwe kijkers naar de serie begrijpen onmiddellijk wat er plaats vindt en kijken niet verbaasd op van X-files's suggestie dat die zogenaamde buitenaardsen de oorspronkelijke bewoners van onze planeet zijn. Na een natuurramp namen ze de wijk naar een andere plek in het heelal en nu willen ze terug naar de aarde. Bij hun kolonisatie van onze wereld speelt het Syndicaat, de even schimmige als machtige tegenstander van Mulder en Scully, een belangrijke rol.

In ruil voor een plaats in de nieuwe wereldorde werkt de organisatie van industriëlen, onder leiding van ex-nazi Strughold (Armin Mueller-Stahl, ook een nieuw gezicht in de X-files-ontwikkelingen) mee aan de schepping van een nieuw 'superras', een hybryde tussen mens en alien. Gesneden koek voor de fans, maar in de film ook goed te volgen voor niet-ingewijden. Zij laten zich graag op sleeptouw nemen door de intrigerende gebeurtenissen, die langs vreemde laboratoria in korenvelden via verlammende bijen leiden naar een ondergronds ruimteschip in de eeuwige sneeuwvelden. Op een naadloos eind moet niet worden gerekend: de tv-serie moet tenslotte verder.

Nog minstens twee seizoenen, zegt X-filesbedenker en coördinator Chris Carter. Toen hij indertijd een verhaallijn voor vijf seizoenen van een serie rond paranormale gebeurtenissen en ufo's aan de televisiebazen voorlegde, werd hij meewarig aangekeken. Hij mocht blij zijn als hij dertien afleveringen kon maken, herinnert hij zich. "Lang niet elk onderwerp is rijk genoeg voor een meerjarige serie. 'Star Trek' heeft zich bijvoorbeeld inmiddels ruimschoots bewezen, maar 'Twin Peaks' had het bij een aflevering of acht moeten houden. Dat was precies goed geweest.

Vaak zie je een hele goede pilot, maar zakt de daaropvolgende serie in omdat er niet is nagedacht over een eventuele honderdste aflevering. Ik had zoveel vertrouwen in het gegeven van X-files dat ik toen al kon voorrekenen dat we pas in het vijfde seizoen een ruimteschip zouden zien. Ook om die reden hadden we niet eerder kunnen komen met een X-files-speelfilm. Maar bovendien: de serie moest eerst bekender worden, voordat Hollywood miljoenen in een bioscoopversie zou willen investeren."

Agent Fox Mulder (David Duchovny) moet de ingevroren Dana Scully (Gillian Anderson) redden uit een ruimteschip in 'The X-files'.

Aanvankelijk was X-files in de late avonduren bestemd voor een gestaagd groeiend aantal fervente fans, maar inmiddels is de serie universeel populair. "Een hongaarse taxichauffeur vertelde me laatst dat de mensen in Boedapest er voor thuis bleven", zegt Carter vergenoegd. Werken voor een trouwe schare volgelingen was inspirerend, kijkt de Amerikaanse schrijver en producent terug. Een groot (bioscoop)publiek legt echter geen beperkingen op, meent hij. "'The X-files' is mysterieus; gaandeweg de film worden dingen opgehelderd. Zo wordt spelenderwijs een nieuw publiek ingelicht, zonder dat de fans het gevoel krijgen dat ze tekort worden gedaan."

De nieuwe kijkers zullen willen weten hoe het verder gaat, hoopt Carter. "Zo is de film een mooie opmaat voor het zesde seizoen. We zouden nog jaren door kunnen gaan, maar hoofdrolspelers David Duchovny en Gillian Anderson zullen andere dingen willen doen. Om David tegemoet te komen verhuizen we komend seizoen van onze thuisbasis Vancouver naar Los Angeles. Voor hem dichter bij huis."

Zonder Mulder en Scully houdt de serie op, zegt Carter. "David en Gillian bleken een ideaal paar. Puur geluk. Zoiets kun je niet bedenken. Hun onderlinge chemie geeft de 'X-files' een hart. Inspirerend ook om gebeurtenissen te bedenken die de spanning in hun relatie blijven voeden. In de film kussen ze elkaar voor het eerst. Kort weliswaar, omdat ze worden gestoord. Maar het is gebeurd en dat zal hun komende wederwaardigheden zonder twijfel beïnvloeden."

Zo krijgt de serie telkens weer nieuwe injecties. "De verhuizing naar L.A zorgt voor een nieuw decor, met alle mogelijkheden van dien. Mimi Rogers zal een aantal afleveringen meedoen. Zijn we erg blij mee. Haar aanwezigheid heeft ook invloed op de relatie van Mulder en Scully. Ze is een persoonlijke vriendin van David, maar dat we haar konden krijgen zegt ook iets over onze grotere financiële mogelijkheden door de toenemende populariteit van de serie. Armin Mueller Stahl en Martin Landau zou ik ook graag terug laten komen. Maar Hollywood-coryfeeën zijn duur en hebben meestal weinig tijd."

Voor de presentatie van zijn eerste speelfilm heeft workaholic Carter, die naast 'The X-files' ook 'Milennium' produceert, even vrijaf genomen. Hij was ooit een fanatieke surfer, maar slaapt en eet inmiddels al jaren aan zijn bureau. Wat was de vonk die dat heilige vuur deed ontbranden? "Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in wetenschap en wat zich in de zijlijnen daarvan afspeelde. In een onderzoek van een gerenommeerde psycholoog naar ervaringen van buitenaardse ontvoeringen las ik dat 3 procent van de Amerikaanse bevolking, miljoenen mensen dus, gelooft dat hij of zij ooit meegenomen is geweest. Vijftien procent van de inwoners van Amerika zegt dat ze contact heeft gehad met buitenaardse wezens of dat ze ufo's heeft gezien. Als wetenschappers van dat kaliber zoiets serieus nemen, ontstijgt dat het niveau van goedkope sensatie. Dit moest serieus genomen worden, begreep ik. En dat prikkelde mijn fantasie."

Die is na vijf seizoenen en een speelfilm nog lang niet opgebrand. Wie na 'X files The Movie' denkt dat hij het Complot in grote lijnen inmiddels in kaart heeft gebracht, komt volgens Carter de komende jaren bedrogen uit. "Je hebt pas één kant van de zaak gezien", glimlacht hij fijntjes. "Wacht maar af....."

Publicatie 23 juli 1998

Auteursrechten voorbehouden 1996-1997, © Dagblad De Telegraaf, Amsterdam


De Telegraaf-i wordt het best bekeken met Netscape of Microsoft Internet Explorer