Nu met Liam Neeson als Valjean Nieuw gezicht voor 'Les Miserables' door Marcel Frost Wat Liam Neeson ook probeert in 'Les Misérables': Geoffrey Rush raakt hij niet kwijt, zijn leven lang niet. Als Jean Valjean verandert hij keer op keer van identiteit en steeds weer weet Rush, als wetsdienaar Javert, hem op te sporen. Rush zit als een tikkende tijdbom in zijn zak, maar de listige Neeson zoekt voortdurend nieuwe wegen om het klokje even stil te zetten. De pijn is groot als Neeson zich realiseert dat zijn criminele verleden hem tot het einde der tijden zal blijven achtervolgen. Zijn misstap zal leiden tot een immer durende vlucht voor een bloeddorstige agent die maar één ding wil: een dode Neeson. Uma Thurman en Claire Danes (r) in "Les Miserables".

Het oorspronkelijke verhaal van 'Les Misérables', het boek dat Victor Hugo in 1862 voltooide, is sindsdien vaak bewerkt. Films, musicals en toneelstukken kwamen voort uit herschreven (en kortere) versies. Steeds weer inspireerde het verhaal creatieve geesten tot een nieuwe benadering. Oscar-winnaar Billie August regisseerde de meest recente versie met in de hoofdrollen, naast Neeson en Rush, Uma Thurman en Claire Danes.

In Amerika, waar de film in april uitkwam, verdween Augusts versie redelijk snel uit de bioscoop, om het woord flop eens niet te gebruiken. Wellicht dat Europa iets opener staat voor het zwaarmoedige drama dat de Deense regisseur zijn publiek voorschotelt. Aanvankelijk zitten nog wat grappen en grollen in de film, maar al snel spitst het verhaal zich toe op de bittere strijd tussen de ondergedoken dief Liam Neeson en zijn aartsvijand Geoffrey Rush, de wetsdienaar die Neeson ontmaskert als hij na jarenlange celstraf uiteindelijk opklimt tot burgemeester van een dorpje. Onmogelijk, in de ogen van Rush, want een dief is een dief en zal nooit veranderen in een 'goed' mens.

Liam Neeson als Valjean in "Les Miserables".

"'Les Misérables' heeft zoveel invalshoeken, alleen dat al maakt het boek zo uniek", vertelt August, als hij uitlegt waarom hij de film zo graag wilde regisseren. "Ik heb me toegespitst op de relatie tussen de mensen onderling, de liefde. Maar er zit ook hoop en vergeving in het verhaal. Zijn hele leven jaagt Rush op Neeson, er is niets anders dat hem bezighoudt. Als hij hem uiteindelijk te pakken heeft en kan doodschieten, laat hij zijn rivaal lopen en pleegt zelfmoord. Neeson, een humane en liefhebbende man, doet Rush pas op het allerlaatste moment tot inkeer komen. Prachtig, dat laat zien dat ook de slechtste mensen niet per definitie slecht blijven. Maar nogmaals, het is zo ontzettend breed, je moet als filmmaker je intuïtie volgen en dat eruit pikken wat jij belangrijk vindt, zeker bij zo'n pil als 'Les Misérables'", lacht hij.

Over de twee hoofdrolspelers zegt August: "Er is geen andere acteur dan Neeson die Valjean had kunnen spelen, onmogelijk. Rush ken ik uit 'Shine': daarin speelt hij een hele andere rol, maar daaraan kon je wel zien hoe groot zijn acteertalent is. In 'Les Misérables' bewijst hij dat opnieuw."

De Deen Bille August regisseerde "Les Miserables" in Hollywood.

De film kent een aantal overgangen die niet logisch zijn. Soms zijn de gaten te groot. Iemand roept 'op de barricaden' en in het volgende shot is de revolutie in alle hevigheid plotseling uitgebroken. Mogelijk dat zo'n breed thema als 'Les Misérables' zich beter leent voor een tv-versie? "Zoals ik al zei moet je bij een verhaal als dit keuzes maken en dingen weglaten. En ik ga niet voor televisie werken", meldt hij lichtelijk geïrriteerd.

Geoffrey Rush, ook Oscar-winnaar met de rol van pianist David Helfgott in 'Shine', krijgt vaak de vraag voorgelegd of hij zich kan voorstellen dat er zulke zure mensen als Javert zijn. "Ik denk dat het een metafoor van de schrijver is, het karakter is eigenlijk te extreem om 'echt' te kunnen zijn. Maar het is een intrigerende persoonlijkheid, mensen willen alles over hem te weten komen." Hij verbaasde zich dat August hem vroeg voor de film. "Dat heb ik hem ook verteld. Waarom vraag je mij, dit behoort niet tot mijn repertoire, riep ik nog. Aanvankelijk stond ik er dan ook nogal afwijzend tegenover. Een van de zaken die het aantrekkelijk maakten was dat Neeson de hoofdrol had, wat een genot om met zo'n acteur te werken."

Geoffrey Rush speelt de wetsdienaar Javert.

In thuisland Australië is Geoffrey Rush een gevierde filmgrootheid. 'Les Miserables' is het eerste project waarvoor hij zijn basis heeft verlaten. "Normaal gesproken wil ik niet zo lang weg bij mijn familie, maar een kans als deze kon ik niet laten liggen." Het boek heeft Rush zelf nooit gelezen. "Ik ken het verhaal van de musicals, vaag staat me iets bij van Franse filmversie, zwart-wit en ongesproken. August is er volgens mij in geslaagd om het verhaal toegankelijk te maken voor de mensen van nu. Het is zo breed, iedereen ziet wel iets van zijn gading in het verhaal." Dan, met een ondeugende glimlach: "In mijn herinnering ziet Javert er overigens heel anders uit, het moet een gemene, dikke man zijn. Niet iemand zoals ik."

Publicatie 10 september 1998