door Reinoud van Wagtendonk

NEW YORK - Je kan in New York niet om het enorme Central Park heen. Alleen al de finish van de New York Marathon maakt het wereldberoemd. Maar toch zet volgens berekeningen minstens de helft van de tientallen miljoenen toeristen die New York jaarlijks aandoen geen stap in dit rechthoekige stadspark. En dat is zonde. Want deze 340 hectaren grote groene long middenin Manhattan biedt de meest verrassende plekjes, wandelingen en uitzichten.

Veel toeristen durven geen stap in dit rechthoekige stadspark te zetten.

Achter de heuphoge muren die dit megaplantsoen omheinen liggen zowel voor nieuwelingen in New York als voor doorgewinterde kenners van deze machtige metropool veel ontdekkingen te wachten.

Bijvoorbeeld dat het in Central Park gemakkelijk verdwalen is. Zeker in de zomermaanden. Dan zijn bomen en struiken volop in blad en is het onmogelijk om je te oriënteren op de hoge flatgebouwen die het park omzomen. Het is daarom handig om te weten dat de lantaarnpalen langs de paden allemaal genummerd zijn, waarbij de eerste twee cijfers aangeven ter hoogte van welke dwarsstraat je bent.

Maar liefst zo'n honderd kilometer aan paden doorkruist het 140 jaar geleden door de beroemde landschapsarchitecten Frederick Law Olmsted en Calvert Vaux ontworpen park. Het Newyorkse stadsgeraas met de karakteristieke kakofonie van politie-, brandweer- en ambulancesirenes verdwijnt in het geklater van watervalletjes bij het Central Park Loch. Dit langgerekte meertje is onderdeel van het 'Ravijn', slechts een van de onverwachte vondsten in het door de meeste bezoekers onverkende, woudachtige noordwesten van het park ter hoogte van de 103de Straat. (De nummers op lantaarnpalen boven de 100ste straat beginnen met 0; de 1 is weggelaten.)

Vishengels

Een heus zandstrandje niet meer dan een meter of 20 in lengte, maar toch... aan de oever van het noordelijke Harlem Meer is een andere onvermoede vondst. Net zoals de vishengels die bij het Charles A. Dana Ontdekkingscentrum aan deze parkvijver gratis te leen zijn. Op warme lente- en zomerdagen zwemmen zonnebaarsjes en andere vissen in luie scholen langs de oevers van de vele waterpartijen in het park. U wordt vriendelijk verzocht om gevangen vis terug te zetten.

Een van de vele meertjes en vijvers in het park, waar soms ook zeldzame vogels op af komen.

Natuurliefhebbers kunnen in Central Park terecht om zich eventjes buiten de mensenmassa's te wanen. Maar intrigerend aangelegde tuinlandschappen, mysterieuze standbeelden, kinderattracties en sportieve recreatiemogelijkheden benadrukken toch ook voortdurend hoezeer dit park onderdeel is van een bruisende miljoenenstad.

Omdat er onder de stadsbevolking vraag naar was is bijvoorbeeld strandvolleybal mogelijk in het park. Niet op het minuscule strandje aan Harlem Meer, maar in een grote betonnen zandbak langs de brede 'Mall' promenade ter hoogte van de 66ste/72ste straat. In dat zuidelijke deel van het park wordt ook veel aan rollerbladen gedaan. In het weekeinde zijn er vaak verschillende swingende dance parties aan de gang. Bethesda Terrace, aan het einde van deze promenade is een architectonisch hoogstandje. Het Victoriaanse tegelwerk uit de vorige eeuw wordt er nu zorgvuldig gerestaureerd.

Het ronde plein om de Bethesda fonteinvijver is een van de drukste punten in het park. Omdat het in New York over het algemeen ontbreekt aan straatterrasjes is dit een mooie plek voor ontspannen mensen kijken. Of om iets verderop de eendjes te voeren.

Op de vele vijvers en meertjes in het park zijn zelfs wilde ganzen soms gevleugelde bezoekers. De kans om tientallen, soms zeldzame vogelsoorten waar te nemen lokt hordes amateur ornithologen met verrekijkers om hun nek naar deze groene oase tussen het beton van Manhattan. De dichtbestruikte en beschaduwde Ramble ('wildgroei') aan de westkant van het park ter hoogte van de 75ste Straat is daarvoor de meest favoriete locatie. Het hart van dit verwilderde vogelparadijs is de Azalea Pond waar, als de struiken aan het vijvertje bloeien, o.a. felkleurige kolibries rondzoemen. Een dicht beschaduwd beekje stort zich van hier via verschillende cascades in een glinsterend meertje.

Shakespeare's Tuin

Een tweede graag bezochte plek voor vogelaars en andere rustzoekers is iets noordelijker het keurig onderhouden Shakespeare's Garden. Deze botanische tuin, op de westhelling van het faux kasteeltje Belvedere, werd in 1916 ter gelegenheid van Shakespeare's 300ste sterfdag aangelegd. Zeker 100 verschillende planten, bomen, struiken en kruiden die de grote Engelse schrijver in zijn werk genoemd heeft, vonden er een plaats. Zoals een grote moerbeiboom, die naar verluid een stek is van een moerbei in Shakespeare's tuin in Stratford-on-Avon.

Shakespeare's Garden is een prachtige botanische tuin. Een prima plek voor natuurliefhebbers en rustzoekers.

Tot zo'n 20 jaar geleden toonde deze tuin hetzelfde verval en verwaarloosde aanzien als het hele Central Park in het toentertijd verarmde New York. Maar Shakespeare's Tuin is in ere gerestaureerd, net zoals zoveel plaatsen in het park en in de rest van de stad de laatste 10 jaar beter onderhouden en beveiligd zijn.

Belvedere Castle beheerst het hoogste punt in het park, Vista Rock: de 'uitzichtsrots'. Het terras biedt een prachtig uitzicht over het groen en de onregelmatig gekartelde hoogbouw langs Fifth Avenue, de oostgrens van Central Park. Belvedere heeft nu een natuurcentrum binnen de muren, met tekst en uitleg over de flora en fauna in het park. Soms zijn van de uitzichtspunten rond het kasteel 'biddende' haviken te observeren die in het park op een maaltijd uit zijn. Een paartje haviken, een bedreigde vogelsoort in het noordoosten van de VS, nestelde de laatste paar jaren op een raamoverhang op de hoogste verdieping van een flat aan Fifth Avenue. Het uitbroeden, uitvliegen en de eerste jachten van de havikkindertjes in het hart van deze wereldstad was groot nieuws in de Newyorkse media.

Het kasteeltje kijkt ook uit over het Delacorte openluchttheater. 's Zomers worden daar gratis Shakespeare-voorstellingen gegeven, vaak met beroemde sterren in de hoofdrollen. Het in een keurig georganiseerde rij rond een grasveld wachten op het moment dat de kaartjes worden weggegeven is een aardige ervaring in deze stad. Newyorkers lijken altijd haast te hebben, maar kennelijk hebben ook veel mensen alle tijd om urenlang picknickend, lezend of doezelend op het gras te wachten op een gratis theaterkaartje.

Een beschaduwde waterval stort zich in een meerte.

Naast Belvedere en het Charles Dana paviljoen aan het Harlem Meer huisvest ook de zogenaamde Dairy nog een bezoekerscentrum in het park. Dit gebouw staat dicht bij de Wollman Rink, waar 's winters geschaatst en 's zomers gerolschaatst wordt. Dit zuidelijke deel van Central Park is meest bekend bij bezoekers. De toeristische paard-en-wagens rijden hier hun dure rondjes, in competitie met de gele taxi's die gedurende een aantal uren van de dag een paar parkwegen mogen gebruiken om verlost te zijn van de stoplichten en opstoppingen in de straten van Manhattan.

Kinderattractie

Grote, uit hout gesneden kermispaarden op een ouderwetse draaimolen, de Carousel, zijn al sinds 1879 een kinderattractie. De dierentuin aan de oostkant van het park ter hoogte van de 64ste straat en het westelijke Strawberry Fields, Yoko Ono's monument voor haar vermoorde Beatle John Lennon ter hoogte van de 72ste straat, zijn markante locaties die terecht in alle toeristische gidsen vermeld worden.

Maar wie de tijd en de avontuurzin heeft om het relatief veel stillere noorden van het park te gaan verkennen, zal daar plekjes vinden die zelfs jarenlange inwoners van Manhattan vaak niet hebben ontdekt.

Wie via het Internet aan vakantievoorpret doet kan op het Web-adres http://www.centralpark.org alvast een mooie indruk opdoen van het bekende en vooral het onbekende dat er op ontdekking wacht.

Fotografie: Sara Cedar Miller

Index-Reiswereld