|
|
|
Theater langs de snelweg
wel 30.000 mensen een zitplaats konden vinden. |
|
| door M. R. Ziegler |
| TUNESIË - Is het autorijden in eigen land geen pretje meer,
in Tunesië is dat dikwijls wel het geval. Dan heb ik het niet over
de doorgaans goedberijdbare wegen, niet over de pré-historische
rammelende en walmende auto's, bijna allemaal van Franse makelij, die
het verkeer vertragen, niet over het rotsachtige woestijn-landschap of
de eindeloze olijf-boomgaarden, waar je doorheen rijdt. Neen, langs die
autowegen spelen zich de meest gevarieerde, kleurrijke commerciële
taferelen af die je hier in Europa voor ondenkbaar houd; een soort autowegtheater.
Stalletjes met heerlijk fruit en groenten, ook wel met kleding en tableau's sieraden zijn daar en in andere landen gemeengoed. De slagers in dorpjes etaleren de geslachte geiten en schapen opgehangen langs de weg, soms met plastic erom heen; vaak staat het volgende slachtoffer, vastgebonden, wat schaapachtig eronder te wachten op zijn executie. Het arme beest!
In het gras langs andere routes liggen, de pootjes samen gebonden, levende kippen, eenden, ganzen, kalkoenen en ander pluimage uit te kijken naar een nieuwe baas c.q. poelier. De handel is in veel gevallen in handen van kinderen. Bij het opdraaien van de enige autosnelweg nabij Sousse richting hoofdstad Tunis staan tientallen jongens en meisjes automobilisten vers gebakken broodjes aan te smeren. Voor luttele centen weliswaar. Folkloristisch Langs de route van Gabes, Medenine naar Tataouine, in het zuid-oosten van het land, krijgt het toneel een totaal ander, minder folkloristisch karakter. Mannen zwaaien met bundels geld naar de voorbij zoevende vierwielers. Hoewel dit open en bloot gebeurt, blijkt het zwart geld te zijn. Een zijweg ervan voert namelijk naar Tripoli en verder Libië in tot Caïro toe. In dit grensgebied is er sprake van een levendige (zwarte) handel. Doorgaans zijn het Libiërs die in Tunesië allerlei waren komen kopen. Gadaffi wordt door de westerse wereld met de nek aangekeken. Het land kreunt onder de gevolgen van een, weliswaar na de uitlevering van de Lockerbie-verdachten milder geworden embargo; toch er heerst grote schaarste.
Alleen aan olie en benzine is daar geen gebrek! Dus kom je langs de genoemde autoweg vele tientallen krikkemikkige stalletjes met plastic jerrycans tegen gevuld met benzine, gewone en super, voor de helft van de Tunesische liter-prijs: twee kwartjes... Jammer is overigens dat het huren van een auto in Tunesië aan de prijzige kant is. Anders had je voor een prikje door het land kunnen toeren. De genoemde steden Medenine en Tataouine waar in de omgeving de generaals Rommel en Montgomery in 1943 met tanks een robbertje vochten, vormen, evenals Tozeur en Douz, toegangspoorten tot de Sahara. Ze bezitten oude, karakteristieke binnensteden met een hoog 'Berber-gehalte', de oorspronkelijke bewoners die, heel wonderlijk, een lichte huidskleur en soms blonde of rode haren hebben. De dagelijkse straatmarkt in Tataouine is, naast tal van rommelige ambachtelijke (eenmans)bedrijfsjes, voorzien van een ongelooflijk rijke variatie aan geurende kruiden en specerijen. Nog nooit zag ik bijvoorbeeld zoveel safraan, in de regel een kostbaar geel spulletje, maar niet daar. De stad is bekend voor een specifieke lekkernij, corne de gazelle. Een soort bladerdeeg gevuld met fijn gehakte noten en honing, gelukkig niet zo mierzoet als het vele andere arabische snoepgoed en daardoor werkelijk overheerlijk! De overnachting geschiedde in het aardige nieuwe hotel Sangho, even buiten de stad, qua architectuur geinspireerd door de in de omgeving aanwezige grotwoningen. Iedere ruime kamer is als het ware een bungalootje met eigen voordeur. Lekkernij Die grotwoningen, waarvan de bekendste voorkomen in Chenini en Matmata (het Volendam van Tunesië) waren in vroegere tijden vaak bewoond door Berbers. De andere, trekkende woestijnbewoners, o.m. de Toearegs, gebruikten grote bruine tenten als onderdak. De mooie, trotse, rijzige Toearegs waren met hun kamelen en dromedarissen de transporteurs van de Sahara.
Nu deze functie is overgenomen door gemechaniseerd vervoer, wonen de meesten in huizen; veel mannen zijn chauffeur geworden. Met andere woorden, de ware, onherbergszame, ook wel romantische woestijncultuur is daar, op een enkele met 'n kaarsje te zoeken nomade-familie na, bijna verdwenen. (De voor buitenlanders nauwelijks toegankelijke landen Algerije en Libië zijn veel minder gevoelig voor deze 'slijtage'.) De barre woestijn met zijn uitgestrekte zoutmeren (chotts of vlakten) heeft plaats gemaakt voor toeristisch geflierefluit: jeep-tochten over 'pistes' (zandwegen), motorcrossen, autorally-rijden, ballonvaart; bedouïne-tenten worden ten gerieve van de vakantieganger uitgerust met air-conditioning, televisie, badkamers en meer voor deze zandbak onwaarschijnlijke luxe! Daarnaast hebben de filmmakers de Sahara ontdekt. Het komt voor dat je in de door God verlaten ruimte met rotsen, woestijn en zandduinen, bv. boven Douz, plotseling een verlaten wit gehucht tegenkomt, opgetrokken van bordkarton en latjes; het decor oorspronkelijk voor de topfilm The English Patient in het leven geroepen. Ook grote celluloid-lengtes van bv. Indiana Jones, Star Wars, Madamme Butterfly zijn daar in de woestijn en elders in Tunesië gedraaid Ballon Die ballonvaarders zijn overigens de sportievelingen die rust en natuur het minst verstoren. Zij zweven vredig, geruisloos boven het zand. Zo nu en dan hoor je de branders. Toen ik in november die streek bezocht waren de 7e Montgolfiades Internationales de Tunesie, een soort wedstrijden, aan de gang met wel meer dan twintig, Franse, Duitse, Engelse en Oostenrijkse ballonnen. Op de meest indrukwekkende dagdelen, na zonsopgang en voor -ondergang, stijgen zij tweemaal per dag gezamelijk op. Wie het dichtste bij de leider, de haas, weet te landen, wint. In de mandjes worden ook passagiers genodigd. Ik was een van de gelukkigen; geloof me, een unieke belevenis.
Die ballonvaarders hadden hun hoofdkwartier opgeslagen in het magnifieke hotel Dar Cheraït in Douz, een oud arabisch paleis. Het daaraan vastgebouwde interessante kunst-historisch museum is sinds kort uitgebreid met een illustratieve expositie over de geschiedenis van Tunesië. Zo'n verhaal vanaf de homo erectus tot en met de laatste bey voor de nog levende oud-president Bourguiba, El Amin Pacha, wordt wat primitief, met veel accent op de talloze heldhaftige strijdtonelen, uit te doeken gedaan, maar wel zodanig dat het even instructief als ontwapenend is. Kust Op weg naar het pittoreske kunstplaatsje Mahdia een kijkje genomen in het indrukwekkende colosseum van El Djem, een van de grootste, redelijk bewaard gebleven Romeinse amphitheaters, inclusief de kelders voor gevangenen/slaven en wilde dieren. Vroeger konden er 30.000 toeschouwers plaats nemen, nu slechts eentiende daarvan. Toch is het een historisch schitterende locatie voor concerten en (opera)voorstellingen. Maar pogingen, naar Europees voorbeeld, een festival van de grond te tillen leveren nauwelijks levenvatbaarheid op. In de omgeving bestaan geen hotels terwijl de grote plaatsen met passende accomodaties en vliegvelden, Sfax en Monastir, niet bepaald naast de deur liggen. Toch is er 's zomers sprake van enige concerten en voorstellingen (het symfonieorkest van Tunesië, een ballet uit Senegal, de huisopera uit Italië met pianobegeleiding, het kamermuziekensemble van Bolsjoi); met zo'n programma lok je evenwel de Europese cultuurfreak niet uit zijn (woestijn)tent. Fraai tegelwerk Het eeuwenoude vestingstadje en schiereiland Mahdia doet met overbladerde terras/pleintjes en steegjes denken aan dromerige en romantische vissersplaatsjes in Spanje en Italië. Het toerisme heeft er nog weinig greep op; de grote, moderne hotels w.o. Mahdia Palace staan er ver vandaan. Het interieur van de witte (vissers)huisjes is versierd met fraai tegelwerk, in tal daarvan bloeien textiel-weverijtjes, in familie-verband beoefend. In het centrum zie je in kleine, stoffige atelierruimten de handweeftoestellen in bedrijf die volgens ingewikkelde patronen, waarin veel goud- en zilverdraad is verwerkt, rijke stoffen van een fijnzinnige schoonheid produceren. Daarvan worden bruids- en andere ceremoniële gewaden gemaakt.
Er staat, naast de oude toegangspoort tot de vesting, een aardig museum met (geometrische) mozaïk-tableaux uit de derde eeuw, gevonden in de buurt van El Djem. Die duiden erop dat daar vroeger een grote Romeinse nederzetting was, waarvan alleen, en dat is opmerkelijk, het 30 meter hoge colosseum is blijven staan. Zoals gewoonlijk zijn er potjes, pannetjes, bekers en ander opgegraven aardewerk uitgestald. Mooi is de opstelling van de klederdrachten door de eeuwen heen. Meer de moeite waard is de bijzondere collectie oude sieraden. Prins Claus kan aan de kleding zien uit welk Afrikaans land de drager komt. Van deze arabische sieraden kun je aflezen hoeveel kinderen, verdeeld in zonen en dochters, de draagster baarde. Uniek zijn ook de 147 gave munten uit het Byzantijnse tijdperk, in 1988 in één schat gevonden. FOTO'S: MARO ZIEGLER Publicatiedatum = 22 april 2000
|
Een
voormalig pakhuis in de buurt van Metouia en Gabès. Er zijn kleine
winkeltjes in getimmerd.
Mahdia
is een oud, goed bewaard gebleven vestingstadje. De terrasjes zijn sfeervol.
In
een ballon zweven boven de schier eindeloze woestijn.
