Gezellige route langs
mini-bierbrouwerijen
door HARRY MULLER
GRÄFENBERG - Er is geen land in Europa, waar zoveel bier gedronken wordt als in Duitsland. Vooral in het zuidelijke Beieren weet men een goed getapt pilsje te waarderen en tijdens de befaamde oktoberfeesten nog tot 5 oktober in München wordt het gerstenat in bierpullen met een inhoud van maar liefst een liter geserveerd.
De grote brouwerijen zijn natuurlijk het meest bekend, maar Beieren kent ook nog honderden familiebedrijfjes waar vaak maar enkele mensen werken. Men brouwt daar het bier meestal voor het eigen dorp en soms wordt het zelfs alleen in het eigen café-restaurant verkocht.
In deze streek zijn voor de toeristen routes langs deze mini-bierfabrieken uitgezet, waar je vaak ook een kijkje kunt nemen. Meestal liggen ze zo dicht bij elkaar, dat ook een bierwandeling mogelijk is en onderweg meteen zo'n schuimend glas bier gedronken kan worden.
De brouwerij van de familie Friedmann in het plaatsje Gräfenberg is sinds het jaar 1875 een familiebedrijf. Het werd toen gekocht door Christoph Friedmann en daarna werd de zaak steeds van vader op zoon voortgezet.
Voor het eerst is nu een vrouw daar de baas. Het is de charmante Siglinde die voor brouwmeester studeerde in de stad München. Zij is een van de weinige vrouwen met zo'n diploma, maar bij de grote brouwerijen komt ze niet aan de bak. De Duitsers zijn namelijk van mening dat het brouwen van bier echt mannenwerk is. Omdat vader Ludwig alleen twee dochters had, groeide Siglinde op in de brouwerij met slechts vier man personeel.
Bier brouwen is voor haar geen gemakkelijke baan. Vaak moet ze ook midden in de nacht het bed uit om het brouwproces te controleren. Geld om dat door een ingewikkeld computersysteem te laten doen, is er niet. 's Morgens om half zes is zij al paraat en komt dan pas twaalf uur later weer thuis. En als ergens in het weekeinde een bierfeest gehouden wordt, klimt ze zelf achter het stuur van de vrachtwagen om de fusten bier ter plaatse af te leveren. Siglinde is alleen maar druk, want tijdens ons bezoek moet ze ook nog even een storing in de flessenvulmachine verhelpen. Jaarlijks brouwt men hier 5000 hectoliter bier dat in een eigen cafeetje (Friedmanns Bräustubl) getapt wordt, maar ook nog in tien andere horeca-gelegenheden in de buurt.
Nog kleiner is de brouwerij Schwanenbräu van de familie Dotterweich in Ebermannstadt. Hier wordt jaarlijks maar 1500 hectoliter bier gemaakt, genoeg voor de behoefte in het eigen hotel met een restaurant. Verder heeft men honderd klanten die regelmatig privé een tonnetje laten vullen. Wilhelm Dotterweich is de brouwmeester, maar hij is ook nog kok. Als er een groep toeristen in het hotel komt, moet hij even de brouwerij in de steek laten om snel nog wat schnitzels te bakken voor het diner. Volgens Wilhelm is de smaak van het bier overal anders, want ook als je aan verschillende koks hetzelfde recept geeft, maken ze er ieder toch wat anders van.
In het plaatsje Aufsess wonen maar 600 mensen, maar toch heeft men ook daar een eigen brouwerij. Vroeger kwamen er veel toeristen naar het kasteel in het plaatsje, maar dat kan nu niet meer bezichtigd worden. Nu komt men vaak naar het brouwen van het bier kijken, dat in beugelflessen wordt afgeleverd. Omdat er geen geld beschikbaar is voor kostbare investeringen, wordt in de brouwerij iedere fles nog met de hand gesloten. De broers verbouwen zelf de gerst voor het bier en hebben bij het bedrijf een eigen bron. Het water is zo zuiver dat je in een beekje bij hun hotel Sonnenhof de forellen ziet zwemmen. In het hotel zijn zestien kamers. Hier is het leven nog als vroeger, want de broers slachten ook zelf en hun leverworst is eigenlijk wereldberoemd.
Wil je als kleine brouwerij in Beieren bier blijven verkopen, dan moet je wel iets opvallends doen. Zo is bij Hönicka Bräu in Wunsiedel het landbier heel bekend. Het wordt gebrouwen met gerst die alleen in de streek van het Fichtelgebergte verbouwd wordt. Men verkoopt ook het Luisenburg Pils in flessen met een schroefdop. Een service aan de klant, want je hebt geen flesopener meer nodig. In Wunsiedel waren eens 19 brouwerijen en daarvan zijn er nog maar vijf overgebleven. Kleine brouwerijen hebben het moeilijk om tegen de grote bierconcerns te concurreren.
De brouwerij Stelzer Bräu in Fattigau introduceerde onlangs het Bio Bier, dat alleen met natuurzuivere producten gemaakt wordt. Falter Bräu heeft veel succes met het Nachtfalterbier, dat slechts een(accenten) keer per maand bij volle maan gemaakt wordt.
Bij Bürger Bräu in de stad Hof, een wat groter bedrijf met dertig man personeel, heeft men voor de bezoekers een museum ingericht dat bijzonder interessant is. Naast antieke vulmachines en andere ouderwetse apparatuur leren we hier, dat al omstreeks 2100 jaar voor onze jaartelling bier als drank-offer diende voor de godin van de vruchtbaarheid. In het jaar 800 voor Christus werd het eerste bier in Duitsland gebrouwen en de eerste brouwerij werd in 1397 in de Duitse stad Neurenberg geopend. Bier liet men vroeger net als wijn in eikenhouten vaten rijpen. Omdat in het merk Bürger Bräu de letters BB zitten, werd destijds Brigitte Bardot ook in de reclame-campagnes opgenomen. Daarvoor had men toestemming van de filmster gekregen. Het bier ging toen over de toonbank als 'BB, de frisse vreugde.'
Onder de titel 'Fränkische Bierstrasse' heeft men in Beieren verschillende routes uitgezet langs de kleine bierbrouwerijen. Men kan bijvoorbeeld de stad Hof als uitgangspunt nemen, maar ook rond Bayreuth (bekend van het bruine bier) zijn vier tochten in het programma opgenomen. Verder is het heuvelachtige Fichtelgebergte vertegenwoordigd. In dit gebied zijn meer dan 300 brouwerijtjes. Vaak liggen ze op slechts enkele kilometers van elkaar. Op elke 4500 inwoners is een brouwerij. Samen met de grote bedrijven wordt jaarlijks 9 miljoen hectoliter bier verkocht.
Beieren is vooral een gezellig deel van Duitsland. In de restaurants, de kroegjes en de biertuinen bij de brouwerijen is een ieder welkom en kan men naast een pilsje ook genieten van de streekgerechten. Regelmatig worden in de verschillende steden en dorpen bierfeesten gehouden.
Het Frankenland en het Fichtelgebergte komen de laatste tijd steeds meer in trek bij toeristen uit ons land. Men komt daar niet alleen voor het bier, maar ook voor de schitterende natuur, de rustieke dorpen met vakwerkhuizen, de musea, de grotten, de uitgebreide mogelijkheden om er te fietsen, te wandelen of een trektocht met een paard te maken.
In het Fichtelgebergte komen jaarlijks ongeveer 25.000 Nederlanders. Hier heeft men ook een route beschikbaar langs de vele porselein-fabrieken. Uit de stad Selb bijvoorbeeld komt het beroemde Rosenthal-porselein. In een winkel bij de fabriek kan men borden, kopjes en schotels kopen met fabrieksfoutjes. Meestal zijn die voor een leek niet te zien. Maar ook dan is het Rosenthal-porselein niet goedkoop......
INLICHTINGEN: Duits Verkeersbureau, Hoogoorddreef 76, 1101 BG Amsterdam, telefoon 020-6978066 of de folderbestellijn 0900-1091029 (60 ct per min.)
Publicatiedatum = 27 september 1997
