Görlitz is het mooist

door Theo Jongedijk

GÖRLITZ - De voorzitter van de Stichting voor Monumentenzorg in Duitsland heeft Görlitz uitgeroepen tot de mooiste stad van het land.

'Görlitz?' reageerden velen verbaasd. Ze wreven zich bedenkelijk achter het oor en durfden er nauwelijks voor uit te komen dat ze nog nooit van de plaats hadden gehoord.

De keuze van kenner Gottfried Kiesow heeft Görlitz eindelijk op de kaart gezet. Dat was hard nodig, want hoewel Görlitz er wel degelijk op staat, is het menigeen nog nooit opgevallen. Dat kan zijn charmes hebben, maar het moet niet te lang duren.

Het enige overgebleven Jugendstil-warenhuis van Duitsland staat in Görlitz. EIGEN FOTO

De zestigduizend bewoners tellende gemeente ligt op de 15e meridiaan oostelijke lengte. Deze is net als de nulmeridiaan van Greenwich van belang voor de bepaling van onze tijd. Görlitz is terecht trots op haar bijzondere positie in deze en heeft op de exacte plaats een fraai monument opgericht. Een must voor prominenten, die daar in de regel door de burgemeester persoonlijke uitleg krijgen, maar ook interessant voor minder belangrijke bezoekers.

Wie niet direct thuis is in meridianen kijkt om Görlitz te vinden op de kaart van de deelstaat Sachsen en trekt vanuit Dresden een bijna rechte lijn naar het oosten tot aan de rivier de Neisse. Hier ontstond Görlitz ongeveer duizend jaar geleden als pleisterplaats voor mensen en goederen die onderweg waren van Spanje naar Rusland, om het heel ruim aan te geven. Maar ook van de Oostzee naar Bohemen liep een handelsroute over Görlitz, waardoor de plaats in omvang en belangrijkheid groeide en een aantal goudgerande eeuwen doormaakte.

Het aardige van Görlitz is dat de herinneringen aan die voorbije bloeitijden nog zichtbaar zijn. Er staan maar liefst 3500 bouwwerken op de monumentenlijst en wellicht dat de voorzitter van de stichting die al dit moois moet zien te beschermen daar ook rekening mee hield, toen hij deze plaats tot de mooiste van Duitsland uitriep.

Communisme

De duizenden monumenten zijn lang niet allemaal in ongeschonden staat, maar Görlitz mag zich gelukkig prijzen in de Tweede Wereldoorlog nauwelijks schade te hebben opgelopen. Na veertig jaar communisme viel er wel heel wat op te poetsen, waarmee een aanvang werd gemaakt na de val van de Muur.

In Görlitz zijn eeuwen aan bouwgeschiedenis tastbaar, zoals renaissance, Jugendstil en barok. Men kan zich nauwelijks voorstellen welk een uniek schouwspel deze stad te bieden zou hebben gehad als zij niet was geteisterd door drie grote branden in respectievelijk 1691, 1717 en 1724. Het vuur verwoestte toen driekwart van alle gebouwen en toch is er nu nog zoveel fraais te bewonderen.

Een wandeling door de stad gaat veelal over 'Kopfsteinpflaster', ouderwetse kinderhoofdjes, die om aangepast schoeisel vragen. Er zijn gezellige straatjes, de vestingmuren, de flaneermogelijkheid langs de rivier en de vele torens. Overdag bleef onopgemerkt dat die laatste bijna allemaal zijn voorzien van klokken. In de stilte van de nacht viel op dat ze op het hele uur niet gelijktijdig maar kort achter elkaar de tijd aangeven.

Warenhuis

Dagelijks komen over de brug van de Neisse veel Polen naar Görlitz om er boodschappen te doen. Het warenhuis Karstadt bedient zijn klanten om deze reden in twee talen. Een grotere bijzonderheid vormt de architectuur van het pand. De winkel in Görlitz is het laatst overgebleven Duitse Jugendstil-warenhuis. Het heeft een prachtig koepeldak van gebrandschilderd glas. Op basis van de rijke entourage zou de klant hier de nieuwste haute couture uit Parijs verwachten, maar de confectiemode die hier in de rekken hangt, illustreert het welvaartsverschil tussen de Franse hoofdstad en het oosten van Duitsland.

"Toetreding van Polen tot de Europese Unie over een paar jaar zal niet direct de vroegere handelsroute van Spanje naar Rusland over Görlitz in oude eer doen herleven, maar het kan de economie wel een stimulans geven. Wij hopen in het bijzonder het toerisme", zegt een plaatselijke hotelier.

Hoewel steeds meer mensen Görlitz 'erbij doen' als ze naar Praag en Dresden reizen, ligt de stad voorlopig nog in een uithoek van de Europese Unie. Ook al is het precies op de 15e meridiaan oosterlengte.