zaterdag 10 maart 2001 Antwerpen: Vogeltjesmarkt onder vuur door Jos van Noord ANTWERPEN - Het aroma van gegrilde kip waaiert op zondagmorgen over de Antwerpse vogeltjesmarkt. De poelier uit Berchem heeft zich met zijn mobiele grill midden tussen de kramen met kooien vol duiven, kippen en zangvogels geïnstalleerd. Over dierenkwelling gesproken. Het lijkt de dieren niet te deren. De kanariepietjes, sijsjes, parkietjes en goudvinkjes fluiten er vrolijk op los en de kippen pikken in hun krappe kooien onbekommerd maïs, kennelijk vol vertrouwen in de goede afloop. Twee vogelkenners bestuderen 's morgens vroeg de aangeboden koopwaar. Het is kil, mar de vogeltjes zingen zich wel warm. De legendarische vogeltjesmarkt van Antwerpen ligt onder vuur van dierenbeschermers. Sinds vorige maand de verkoop van vogels op de Brusselse zondagsmarkt werd verboden is de Koninklijke Belgische Vereniging voor de Bescherming van Vogels, gesterkt door dit opmerkelijke wapenfeit, vast van plan om de strijd voort te zetten en ook een eind te maken aan de vooral bij Nederlanders zeer populaire Antwerpse vogeltjesmarkt. Maar het stadsbestuur van de Scheldestad is geenszins van plan om te buigen voor 'de terreur van fundamentalisten onder de dierenbeschermers'. Bestuurscoördinator Jos Bergmans is deze ochtend als zegsman van de Antwerpse schepenen speciaal naar de markt gekomen om aan het Nederlandse publiek uit te leggen dat er helemaal geen sprake is van dierenmishandeling op de Antwerpse zondagsmarkt. Hij vindt dat de verdedigers van vogelrechten "dolgedraaide vogelfreaks" noemt hij ze elk gevoel voor de realiteit hebben verloren. Terwijl om de hoek hun buren en andere medeburgers verkommeren, vliegen zij naar de Galapagos-eilanden om daar vogeltjes te redden. "Misschien is er op het humanitaire vlak nog wel wat te doen met een hogere prioriteit", schampert Bergmans. Dan, met stemverheffing: "Ik wil u duidelijk zeggen dat in Antwerpen dieren niet worden mishandeld. Dat zouden wij niet toestaan. Elk weekeinde sturen wij een dierenarts naar de markt om daar op toe te zien. Het stadsbestuur piekert er niet over om de vogeltjesmarkt te verbieden, zoals in Brussel. Een vogeltjesmarkt zonder vogels, dat kan niet." De dierenhandel is boos. "Denkt u nu heus dat wij zo dom zijn dat wij onze dieren in de waagschaal stellen door ze te laten lijden?" vraagt vogelhandelaar Jos Maes uit Sint-Lenaarts verongelijkt. Zonder het antwoord af te wachten: "Kijk zelf maar: mijn vogels zitten niet te benauwd en hun kooien zijn schoon. Koud? Ja, het is vanochtend nogal koud. Zelf heb ik ook een beetje last van de kou. Ach meneerke, het is gewoon een hetze, aangewakkerd door de fundamentalisten. Als er iemand voor dierenbescherming is, ben ik het. Maar we moeten wel eerlijk en ook reëel blijven." Kennelijk zingen de vogeltjes zich warm, want het kwettert, fluit, zingt en tjilpt op de Antwerpse markt dat het een lust voor het oor is. Belgische chocolade staat altijd volop in de belangstelling. De 'zondagsmarkt voor algemene waren', op en rond het theaterplein bij de Antwerpse Stadsschouwburg, is drieënhalve kilometer lang en telt bijna vierhonderd kramen, hoofdzakelijk textiel, veel bloemen en planten, worst en andere vleeswaar, groente en fruit, gereedschap, kaas, panty's, chocolade, nougatrepen en ander snoepgoed, maar ook antiquiteiten, prullaria en tweedehandszooi, zoals trapnaaimachines, afgedragen kleding, foute schemerlampen, wrakke tuinmeubelen, verkeerde kinderschoenen, glaswerk met een gebrekje en stukgedraaide cd's van Will Tura en Louis Neefs. Er zijn tientallen standwerkers, die hun handel zoals ossengalzeep, gehomologeerde superontvetter en pijnverzachtende rugkussens met veel verve aan de man brengen. De eigenlijke vogeltjesmarkt voor pluimvee, zangvogels, duiven, konijnen, marmotten en cavia's is maar een klein onderdeel van het totale marktgebeuren, elke zondag op de Graanmarkt een trekpleister voor duizenden belangstellenden, voornamelijk dagjesmensen uit Nederland. Vroeger waren er ook honden en katten in de verkoop op het Blauwtorenplein, maar de handel in puppen werd vijf jaar geleden verboden, ook al onder druk van de Belgische dierenbescherming. Deze huisdieren mogen nu niet meer op straat worden verhandeld. Het stadsbestuur heeft eigenlijk al weer spijt van deze maatregel. Dierenbeschermers beweerden dat veel mensen er impulsief hondjes kochten. Zonder na te denken over de gevolgen thuis, voor het bankstel bijvoorbeeld, duikelden zij tot over de oren vertederd in de valkuil van het sentiment. Gevolg was dat veel op de markt gekochte huisdieren uiteindelijk op straat werden gekieperd of anderszins zonder emotie afgedankt, zo werd althans beweerd. Ook op een vogel kun je verliefd worden. Het straathandelverbod kwam er dus. Maar direct aan de markt verwierf de zeer vermogende dierenhandel verscheidene kapitale panden. Hier werden prompt ware supermarkten voor aaibare huisdieren ingericht, honden- en kattenpaleizen van wel vier, vijf verdiepingen, waar de bonte stoet van dierenvrienden, onder wie vooral veel ouders met kleine kinderen, nu elke zondagochtend doorheen trekt. Je kunt er ook vogels, knaagdieren, vijvervissen, pelsdieren en reptielen kopen. Dan wel niet op de kasseien, maar in elk geval aan de markt. "Of de impulsiviteit onder de kopers met het straathandelverbod gefnuikt is, waag ik dus te betwijfelen", zegt Jos Bergmans van de gemeente Antwerpen. "Bij de straathandel kon je vroeger ook terecht met ongewenste nestjes van huisdieren. Dat kan nu niet meer. Geen idee waar die pups nu blijven. Door het verbod is een belangrijke toeristische attractie van de markt verdwenen en behalve de dierenhandel is daar niemand beter van geworden, zeker de dieren niet!" Tegen elven kun je op de Antwerpse zondagsmarkt over de hoofden lopen. Op de Nieuwstad, zoals het brede deel van de markt heet, heerst een gezellige drukte. "Veel mensen komen meer om te kuieren dan om te kopen", zegt een van de marktkramers. "Vooral Nederlandse dagjesmensen. Die komen voor de ambiance, een dagje wandelen door Antwerpen. Vinden ze leuk. Je hebt er ook veel lui bij die op zaterdag al komen. Gaan ze eerst een avondje stappen. Je kunt in Antwerpen natuurlijk ook prima uit-eten en er zijn talloze knijpjes en cafeetjes waar je gezellig een Belgisch pintje kunt pakken." Kunst of kitsch, wie zal het zeggen? Op de sjacherbeurs aan de markt, een immense uitdragerij waar entree wordt geheven, kan met Nederlands geld worden betaald. De Brusselse wafels zijn er in de aanbieding. Zelf heb ik meer trek in stoofvlees met patatten, een calorierijke lekkernij waar ze in het frietkot aan de Nieuwstad nummer 20 in zijn gespecialiseerd. Zo'n kledder mayonaise erop, wat een feest. "Niet trekken maar kopen!" roept de kippenboer uit Lier geërgerd als ik even later een fotootje maak bij zijn gevederde handel. Een foto trekken, zeggen ze hier. Leuke taal, Vlaams. Zo drinken ze hier een tas koffie. Liever nog lusten ze een pintsje. Een doorvoede Marokkaan bestudeert de kooien en wijst dan een bruin hennetje aan. Het luikje gaat open en het dier wordt bij de vleugels opgehesen en in een kartonnen doos gefrommeld. "Altijd even blazen om te zien of het vogeltje een schoon poeperke heeft", adviseert vogelbaas Jos Maes twee Hollandse klanten bij de aanschaf van kanaries. Officieel is de markt om een uur 's middags bij gongslag voorbij. Maar in de cafeetjes rondom het theaterplein duurt het 'après-marché' nog tot laat in de zondagmiddag. "Wat kost een papegaai hier nou nog tegenwoordig op de vogeltjesmarkt?" vraagt mij een dorstige Rotterdammer met pretoogjes in de Antwaarpse taverne De Volksvriend. "Een paar honderd gulden? Zoveel? Nou, dan eet ik vanavond toch maar weer kip!" REISWIJZER: De vogeltjesmarkt van Antwerpen, op en rond het theaterplein en de Nieuwstad bij de stadsschouwburg. Elke zondag van 08:00 tot 13:00 uur. Vanaf Antwerpen CS te belopen, via de Keyserlei en de Frankrijklei. Vanuit de Randstad rijdt er elk uur een rechtstreekse internationale trein naar Antwerpen. De NS heeft een voordelig weekeindretour.