Waar komt de Goedheiligman nou eigenlijk vandaan? De meest uiteenlopende verhalen en theorieën doen de ronde. Van de mythologische Wodan tot de heilige Nicolaas.

Wodan

Wodan (of Odin) is de oppergod van de Germanen. Hij werd door hen voorgesteld als een forse man met baard, mantel en muts. Als hoogste god had Wodan natuurlijk ook een gevolg. Hij reed door de hemel op zijn achtbenige paard Sleipnir en werd bijgestaan door zijn knechtje Eckhard, zijn assistent Oel en zijn wapens Donder en Bliksem. Tot Wodans vaste uitrusting behoorde een speer met een slang in de top en twee zwarte raven, die hem informeerden over het gedrag van de mensen op aarde.

De invloed van Wodan op het Sinterklaasfeest

Wat vinden we tegenwoordig nog terug in het Sinterklaasfeest dat we aan deze Germaanse oppergod hebben te danken? Het uiterlijk van de baard en mantel zijn natuurlijk onmiskenbaar. Verder is de schimmel van Sinterklaas hoogstwaarschijnlijk een afstammeling van Sleipnir en ook het lopen over de daken valt terug te leiden naar het door de lucht rijden van Wodan. Het knechtje Ekhard is terug te vinden als Zwarte Piet, maar ook het zwarte masker van de sjamaan kan van invloed zijn geweest op het ontstaan van de Zwarte Pieten. Verder worden ook de zwarte raven nog wel eens genoemd als inspiratiebron van Piet, niet alleen door hun kleur, maar ook omdat zij Wodan op de hoogte hielden van het gedrag van de mensen, net zoals de Zwarte Pieten hun baas informeren over de stoute kindertjes. Maar we hebben nog meer te danken aan Wodan. Zijn speer met slang is verworden tot een staf. En het brengen van de offers zou uiteindelijk hebben geleid tot de wortels en het stro die worden klaargelegd voor het paard van Sinterklaas. En ook de marsepeinen varkens en andere suikerbeesten zijn onschuldiger varianten op de oorspronkelijke offers. Al met al zou het Sinterklaasfeest zonder Wodan een stuk saaier zijn geweest.

De "heilige" Sint Nicolaas

Met de komst van de katholieken werd Wodan langzaam maar zeker naar de achtergrond gedrukt. Omdat het geloof van de Germanen erg diep geworteld was werd het feest niet afgeschaft, maar samengevoegd met een ander feest. Dit feest was de herdenking van de sterfdag van de heilige Sint Nicolaas. Deze bisschop was overleden op 6 december 342. Over Sint Nicolaas is vrij veel bekend. Hij zou zijn geboren in de tweede helft van de derde eeuw (ca. 250-270) in de landstreek Lycië, Klein-Azië. Op negentienjarige leeftijd volgde hij zijn oom op als bisschop van Myra. Hij werd beroemd en heilig verklaard na het verrichten van verschillende wonderen, die uitgroeiden tot legendes.

De invloed van de bisschop op het Sinterklaasfeest

De meest opvallende inbreng van Sint Nicolaas voor het Sinterklaasfeest is natuurlijk de naam. Maar daarmee houdt de invloed van de bisschop uit Myra niet op. Het strooien van snoepgoed zou komen uit de legende van de drie zussen en de gouden munten. Het strooien is overigens een uitzaaien van vruchtbaarheid, net zoals de rijst die bij bruiloften wordt uitgestrooid. De kleding van Sinterklaas is ook grotendeels afkomstig van het bisschoppelijke gewaad van Sint Nicolaas. De intocht van Sinterklaas per stoomboot heeft te maken met de functie van Nicolaas als beschermer van de zeelieden. Dat Sinterklaas op 5 december wordt gevierd is gegroeid uit het feestelijk gedenken aan de vooravond van de sterfdatum van de heilige. Ook Zwarte Piet zou een deel van zijn afkomst te danken hebben aan Sint Nicolaas. De heilige zou de Moorse slaaf Piter hebben aangekocht. Deze Piter zou, nadat hij door Sint Nicolaas in vrijheid was gesteld, de bisschop de rest van zijn leven hebben gediend.

Sinterklaas nu

Half november arriveert Sinterklaas in Nederland. Hij vaart met zijn stoomboot een willekeurige havenstad binnen en brengt zijn pieten, paard en vele kadootjes mee. De dag dat Sinterklaas aankomt, is altijd een groot feest. Duizenden kinderen staan samen met hun ouders te wachten op de goedheiligman. De burgemeester van de stad ontvangt hem hartelijk, en dan vertrekt Sinterklaas voor een rijtoer door de straten. De kinderen die niet bij de intocht aanwezig zijn, kunnen het feest via de televisie volgen. Als later die dag de kindertjes weer naar huis gaan, begint de drukke tijd voor Sint en zijn Zwarte Pieten. 's Avonds kunnen de kinderen hun schoen voor de open haard zetten. Meestal leggen zij ook wat lekkers voor het paard neer. 's Nachts gaat de Sint te paard, samen met de Zwarte Pieten, de daken op. De pietjes hebben een grote zak vol kadootjes mee, die ze allemaal afleveren bij de juiste schoorsteen, want ieder kind heeft een verschillend verlanglijstje. Maar ze moeten wel heel lief zijn geweest, anders gaan ze mooi mee in de zak naar Spanje. Overdag gaat Sinterklaas naar scholen, ziekenhuizen of bedrijven. Als het dan uiteindelijk 5 december is, sluiten de winkels 's avonds wat eerder en kan het heerlijk avondje beginnen. Soms bonst Zwarte Piet hard op de deur om vervolgens een grote zak kadootjes achter te laten en snel naar het volgende adres te gaan. De meeste Nederlanders vieren deze feestelijke avond thuis of bij familie. Vaak wordt de tafel gevuld met traditionele lekkernijen zoals banketletters, chocoladeletters, pepernoten, speculaas, marsepein en suikergoed. Ook wordt er dan warme Glühwein gedronken. Voor de kinderen is er warme chocolademelk. De gedichtjes worden voorgelezen en de kadootjes uitgedeeld. De dag erop is Sint Nicolaas met zijn gevolg weer naar Spanje vertrokken, en bereidt hij zich weer voor op het volgende jaar...