Het concern heeft in 1997 met een nettowinst van ƒ 124,7 miljoen een nieuw hoogtepunt bereikt.
De nettowinst is in 1997 toegenomen met 47,4% ten opzichte van het in 1996 behaalde resultaat van ƒ 84,6 miljoen. Over 1995 werd een nettowinst bereikt van ƒ 101,3 miljoen.
De toeneming van het nettoresultaat is zowel te danken aan de verbetering van het bedrijfsresultaat als aan de lagere aanloopverliezen bij deelnemingen buiten de kernactiviteiten, voornamelijk commerciële televisie.
Het bedrijfsresultaat werd enerzijds beïnvloed door het wegvallen van TrosKompas en anderzijds door het meeconsolideren van de per 1 januari 1997 verworven De Gooi- en Eemlander. De toeneming van het bedrijfsresultaat is vooral te danken aan de omzetgroei voortkomend uit zowel advertenties als uit drukwerk voor derden. De loonkosten namen naast de autonome stijging in hoofdzaak toe door de groei van het aantal personeelsleden als gevolg van de overname van De Gooi- en Eemlander en De Kempen Pers. Ten laste van het bedrijfsresultaat zijn reorganisatievoorzieningen getroffen in verband met de personele gevolgen van de vorming in 1998 van de grafische divisie en de kosten van de samenvoeging van De Courant Nieuws van de Dag met De Telegraaf. Het verlies van TrosKompas heeft niet tot gedwongen ontslagen geleid.
De papierinkoopprijzen waren in 1997 lager dan in 1996.
De afschrijvingen op materiële activa daalden in 1997 enigzins door gerealiseerde boekwinsten, onder andere bij verkoop van panden in Leiden en ’t Gooi.
Vanaf 1998 zullen de afschrijvingen weer toenemen ten gevolge van het in gebruik nemen
van de per 31 december 1997 in aanbouw zijnde investeringen in Amsterdam, Heerlen en Alkmaar.
De afschrijvingen op immateriële activa zijn in hoofdzaak toegenomen door de afschrijving op de bij de verwerving van het aandelenkapitaal van De Gooi- en Eemlander betaalde goodwill.
Alle concernonderdelen hebben boven verwachting gepresteerd. De dagbladbedrijven, zowel landelijk als regionaal, behaalden betere resultaten dan in 1996. Het resultaat van zowel de tijdschriftenuitgeverij als van de huis-aan-huisbladengroep nam toe. De grafische bedrijven Biegelaar & Jansen en Franken behaalden een lager resultaat dan in 1996, echter beter dan begroot.
Onder opbrengst deelnemingen is verantwoord het van Wegener Arcade N.V. in contanten opgenomen dividend over 1996, waarop in mindering is gebracht het proportionele deel van het aanloopverlies over 1997 van de deelneming in SBS6. De in 1996 ten laste van deze post getroffen voorzieningen voor de afhandeling van de deelnemingen in Sport7 en Planet Internet zijn voldoende gebleken.
Ondanks de geringe toeneming van de rentestand in het tweede halfjaar van 1997 was de rente-
opbrengst lager dan in 1996 vanwege de aankoop van De Gooi- en Eemlander en de lopende
meerjaren-investeringsprojecten. De rente-opbrengst zal worden verbeterd door belegging in staatsleningen van niet op korte termijn benodigde liquide middelen. In 1997 is hiermee een bescheiden begin gemaakt.
Per saldo nam de uitkomst van de financiële baten en lasten met ƒ 17,8 miljoen toe van een negatief resultaat over 1996 van ƒ 5,6 miljoen tot een positief resultaat over 1997 van ƒ 12,2 miljoen.
Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen is met 34,6% toegenomen van
ƒ 137,9 miljoen in 1996 tot ƒ 185,6 miljoen in 1997.
De procentuele vennootschapsbelastingdruk op het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening wordt beïnvloed door het niet-fiscaal verrekenbaar zijn van ten laste van het resultaat gebrachte afschrijvingen op goodwill en aanloopverliezen bij deelnemingen. Het per 1 januari 1997 vervallen van de zogenaamde ’Oortse’ kostencorrecties hebben een gunstige invloed op de te betalen vennootschapsbelasting. Het sinds 1994 lopende verschil van inzicht met de belastingdienst over de toepassing van het ijzeren-voorraadstelstel inzake grondstoffen is ook in 1997 niet opgelost. In februari 1998 heeft de belastingdienst zijn visie kenbaar gemaakt, een standpunt dat niet wordt gedeeld. De jaarrekening is evenals voorgaande jaren opgesteld in de verwachting dat het waarderingssysteem volledig zal worden gecontinueerd. De kern van het ijzeren-voorraadstelsel is uitstel van belastingbetaling en heeft geen invloed op het gepubliceerde resultaat.
Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening ná belastingen is met 40,1% toegenomen van
ƒ 86,0 miljoen in 1996 tot ƒ 120,5 miljoen in 1997.
Het buitengewoon resultaat ná belastingen steeg van ƒ 1,4 miljoen negatief in 1996 tot ƒ 4,2 miljoen positief in 1997. Onder de buitengewone baten zijn verantwoord het minderheidsbelang van derden in het resultaat van Media Groep West B.V. en de eenmalige vrijval van een deel van de gevormde voorziening voor aanvulling boven het CAO-loon ten gevolge van een verandering van de VUT-regels. Als buitengewone last is verantwoord een voorziening inzake out-of-pocket-kosten betreffende de samenvoeging van De Courant Nieuws van de Dag met De Telegraaf in februari 1998.
Na verrekening van het buitengewone resultaat is de nettowinst toegenomen met 47,4% van
ƒ 84,6 miljoen in 1996 tot ƒ 124,7 miljoen in 1997. Per aandeel van ƒ 0,50 nominaal is de netto-
winst gestegen van ƒ 1,61 in 1996 tot ƒ 2,37 in 1997. De cash-flow is gestegen van ƒ 190,5 miljoen in 1996 tot ƒ 238,3 miljoen in 1997.
Corporate Governance
De visie van N.V. Holdingmaatschappij De Telegraaf op de aanbevelingen van de commissie-Peters
inzake Corporate Governance is in dit jaarverslag opgenomen (zie pagina 55 e.v.).
Eigen vermogen
Het eigen vermogen is toegenomen van ƒ 767,5 miljoen per eind 1996 tot ƒ 852,6 miljoen eind 1997. De toeneming van het eigen vermogen ad ƒ 85,1 miljoen is per saldo tot stand gekomen door:
- de toevoeging aan de overige reserves zoals voorgesteld in de winstverdeling over 1997;
- de toevoeging aan de overige reserves van het aandeel in de toeneming van het eigen vermogen van Wegener Arcade N.V.
Het eigen vermogen per aandeel van ƒ 0,50 nominaal is toegenomen van ƒ 14,62 per eind 1996
tot ƒ 16,24 ultimo 1997. Het aandelenkapitaal bestaat uit 52.499.200 gewone aandelen en 960 prioriteitsaandelen van ƒ 0,50 nominaal. Van de gewone aandelen zijn per 31 december 1997 24.483.584 stuks gecertificeerd, zijnde 46,6%. Eind 1996 was 46,2% gecertificeerd.
Er bestaat geen voornemen tot inkoop van eigen aandelen.
Dividendvoorstel
Wij stellen voor het dividend over 1997 vast te stellen op
ƒ 0,84 per aandeel van ƒ 0,50 nominaal, hiermee wordt 35,4% van de winst uitgekeerd.
Over 1996 werd een dividend betaald van ƒ 0,68 per aan-
deel van ƒ 0,50 nominaal, zijnde een uitkeringspercentage van 42,2%.
De voorziene tijdelijke daling van het nettoresultaat over
1996 heeft het dividendbeleid niet aangetast, waarbij
eenmalig een uitkeringspercentage van boven de 40%
aanvaardbaar werd geacht.
Concernstrategie
Algemeen
De kernactiviteit van het concern is eerder omschreven als het uitgeven van dagbladen, weekbladen en tijdschriften in de Nederlandse taal. Alle noodzakelijke disciplines hiertoe behoren tot de kernactiviteit, waaronder de technische vervaardiging. De uitgeversfunctie beperkt zich niet tot papier. Andere vormen zoals elektronische en audiovisuele middelen passen hier ook in.
In 1997 is het besluit genomen aan de kernactiviteit een tweede hoofdactiviteit toe te voegen, namelijk technische vervaardiging voor derden, hetgeen tot dusver een afgeleide was van de technische vervaardiging van eigen producten. Met de vorming van de Biegelaar Groep is aan deze uitbreiding van de kernactiviteiten gestalte gegeven. Het is de ambitie van de Biegelaar Groep om, in omzet gemeten, tot de grote aanbieders van drukwerk in Nederland te behoren. Een verdere versterking van de grafische divisie door middel van één of meer binnen- en/of buitenlandse overnemingen of samenwerkingsverbanden is op den duur niet uitgesloten. Ter behoud van het karakter van het concern zal het aandeel van de grafische activiteiten niet meer dan een minderheid van de concernomzet bedragen.
Met deze kernactiviteiten wordt een geleidelijke groei van omzet en resultaat nagestreefd. Vooralsnog wordt deze groei gezocht binnen Nederland zowel door autonome groei als door overnemingen. Tevens zal onderzoek worden gedaan naar expansiemogelijkheden buiten Nederland in de vorm van overnemingen en/of joint ventures op die gebieden waarin het concern ervaring heeft opgebouwd.
Daarnaast is het beleid gericht op het verbeteren van de winstgevendheid door het optimaliseren van de activiteiten en het realiseren van synergie. Als voorbeelden voor het afgelopen boekjaar kunnen in dit verband worden genoemd de gezamenlijke bezorging van enkele door het concern uitgegeven dagbladen respectievelijk de integratie van De Gooi- en Eemlander in het concern.
Financieringsbeleid
De onderneming is gericht op financiering uit eigen middelen. Investeringen en overnemingen worden gedaan met in de onderneming aanwezige middelen, hetgeen het aanhouden van een relatief
hoge liquiditeit tot gevolg heeft. Deze liquide middelen worden risicomijdend belegd in deels korte, deels lange-termijndeposito’s en/of obligaties. Uitbreiding van het aandelenkapitaal dan wel inkoop van eigen aandelen wordt niet overwogen.
Dividendbeleid
Het dividendbeleid is gericht op een stabiele uitkering in contanten waarbij een geleidelijke verhoging van het dividend wordt nagestreefd. In het dividendvoorstel worden de verwachte resultaten van het volgend jaar meegewogen. Een tijdelijke daling van de winst hoeft derhalve niet direct het uit te keren dividend aan te tasten.
Schaalvergroting
In 1997 werden de activiteiten van het concern uitgebreid met:
- de verwerving per 1 januari van de aandelen Houdstermaatschappij De Gooi-en Eemlander B.V., uitgeefster van een regionaal dagblad en huis-aan-huisbladen in ’t Gooi en Almere. Tevens worden in ’t Gooi kabelkranten geëxploiteerd;
- de overneming per 1 februari van De Kempen Pers B.V. door Uitgeversmaatschappij De Trompetter B.V., deel van de Limburgs Dagblad-groep. De Kempen Pers geeft huis-aan-huis-bladen uit in en om Eindhoven;
- de aankoop per 1 juli van de huis-aan-huisbladen Het Nieuws- en Advertentieblad voor Alphen aan den Rijn en omgeving en De Proosdijlander in de Ronde Venen door de Hollandse Huis-aan-huisbladen Combinatie B.V.;
- de overneming per 1 september van zondagsbladen in Beverwijk, IJmuiden, Haarlem, Haarlemmermeer en Amstelland. Per 2 januari 1998 is Uitgeverij HET B.V. te Leiden overgenomen. HET geeft in Leiden en omstreken een zondagsblad uit.
- het ontwikkelen van de nieuwe special-interest-bladen BuitengeWoon en Personal Finance, die na de proefuitgaven in 1997, in 1998 ieder vijf- à zesmaal zullen verschijnen.
Daartegenover zijn:
- de huis-aan-huisbladenactiviteiten van Handelspost per 1 juli verkocht aan Wegener Arcade N.V.
Grafische divisie
Per 1 januari 1998 is de bundeling van de voor derden werkende grafische bedrijven operationeel
geworden onder de naam Biegelaar Groep te Maarssen. In de Biegelaar Groep zijn bijeengebracht
de reeds tot het concern behorende bedrijven Biegelaar en Jansen B.V. te Maarssen,
Franken B.V. te Deventer, Drukkerij Van Ketel B.V. te Schagen en Eldee Offset te Heerlen.
Drukkerij Van Ketel maakte deel uit van de Hollandse Huis-aan-huisbladen Combinatie B.V. en
Eldee Offset was een activiteit van Uitgeversmaatschappij Limburgs Dagblad B.V. Begin 1998 is
een intentieverklaring inzake de overneming van het Nederlands Drukkerij Bedrijf B.V. te Zoeterwoude getekend; deze onderneming zal aan de grafische divisie worden toegevoegd. Eldee Offset zal worden gesloten; de drukopdrachten van concernuitgaven zullen te zijner tijd worden overgeheveld naar het Nederlands Drukkerij Bedrijf.
Het aanbod aan de markt van drukwerk voor derden door de Biegelaar Groep bestaat uit diepdruk, offset-rotatie (heatset), vellen-offset en grafische afwerking, een en ander in een strategische verhouding. Het is de ambitie van de Biegelaar Groep om in omzet gemeten tot de grote aanbieders van drukwerk in Nederland te behoren. Een verdere versterking van de grafische divisie door middel van één of meer binnen- of buitenlandse overnemingen of samenwerkingsverbanden is op den duur niet uitgesloten.
Milieu
Het krantenproductiebedrijf is in beginsel geen zwaar milieubelastend bedrijf, desalniettemin is de zorg voor het milieu belangrijk en behoeft een structureel beleid. Daartoe is een milieubeleidsverklaring opgesteld.
Het milieubeleid heeft zich in 1997 vooral gericht op:
- registratie van afval;
- registratie van energieverbruik door middel van het opzetten van een Energie Management Systeem;
- controle en aanpassing van het riool;
- controle van ondergrondse opslagtanks;
- bepaling van het NOx-gehalte in de uitstoot van de stookinstallaties;
- vervanging van schoonmaakmiddelen voor de drukpersen;
- terugdringing van CFK’s in koelinstallaties.
Een volgende stap in het beleid is de invoering van een bedrijfsmilieuzorgsysteem door onder meer het per afdeling invoeren van productinformatiebladen over de gebruikte stoffen.
In het nieuwe kantoorgebouw wordt veel zorg besteed aan beperking van het energiegebruik, onder andere door het plaatsen van een warmtekrachtkoppelingsinstallatie.
Aan buitenlandse papierfabrikanten is de verplichting opgelegd bij de fabricage van papier geen gebruik te maken van hout uit oerbossen. Overheid, papier fabricerende en verwerkende industrie, collecterende handel en uitgevers hebben een convenant gesloten tot verdergaande recycling van papier. Onder de omstandigheid dat de kostprijs van het verzamelen van oud papier de marktprijs overtreft, leidt dit tot een substantiële kostprijsverhoging van papier.
Investeringen
In 1997 is voortgegaan met de in eerdere jaren ingezette investeringsplannen. Bij alle werkmaat-
schappijen is begonnen met de controle en de voorbereiding op aanpassing van bedrijfskritische
systemen in verband met het jaar 2000.
Amsterdam
Het voormalige drukkerijgebouw Donauweg is verbouwd en in gebruik genomen als gebouw Amerika,
genoemd naar een van de oude persen op de Nieuwezijds Voorburgwal. In dit gebouw zijn thans
vooral werkplaatsen en hulpdiensten gehuisvest. De bouw van het nieuwe kantoorpand nadert de voltooiing. Medio 1998 zal het gebouw in gebruik worden genomen. Afdelingen die elders in gehuurde ruimtes zijn ondergebracht, zullen dan weer op het eigen terrein zijn gehuisvest, waardoor thans gescheiden activiteiten weer bijeen worden gebracht. Door verhuizing van de nu in het huidige kantoorgebouw gevestigde afdelingen ontstaat in dit gebouw ruimte voor
herindeling. In 1998 zal een programma van eisen worden opgesteld voor noodzakelijk groot onderhoud aan het huidige kantoorgebouw.
Heerlen
De bouwactiviteiten voor een nieuwe pershal op het terrein van het Limburgs Dagblad zijn zo ver gevorderd dat begin 1998 begonnen is met de installatie van de nieuwe pers, die in de loop van dit jaar in gebruik zal worden genomen. De pers is tijdens de bestelperiode met twee druktorens uitgebreid. Op deze pers zal te zijner tijd een deel van De Telegraaf-oplage, vooral bestemd voor het buitenland en het zuiden van het land, worden gedrukt. Eind 1997 is een nieuw elektronisch redactietekst- en pagina-opmaaksysteem gecontracteerd dat eind 1999 operationeel zal zijn.
Alkmaar
De uitbreiding van de krantenpers is begin 1998 voltooid, waardoor een vergroting van onder meer de kleurcapaciteit is gerealiseerd. De grond en het pand van het naast het gebouw van de Verenigde Noordhollandse Dagbladen gelegen Energiebedrijf Noord-West (voormalig PEN) zijn eind 1997 aangekocht. Hierdoor is het mogelijk Drukkerij Noordholland en uitgeverij Noorderpers (thans in Hoorn gevestigd) op het complex te huisvesten. De oplevering van het elektronische paginaproductie- en opmaaksysteem heeft enige vertraging opgelopen door software-problemen. Het systeem wordt medio 1998 in gebruik genomen.
Leiden/Hilversum
Het complex Witte Singel te Leiden en diverse overbodig geworden gebouwen in ’t Gooi zijn verkocht. Voor Dagblad De Gooi- en Eemlander B.V. is nieuwe huisvesting gezocht; begin 1998 is voor de termijn van ten minste vijf jaar een pand in Hilversum gehuurd. De huidige panden zullen te zijner tijd worden verkocht.
Hoorn
Voor B.V. Drukkerij Noordholland te Hoorn bestaat het voornemen deze rond de eeuwwisseling te vestigen in Alkmaar op het terrein van de drukkerij van de Hollandse Dagbladcombinatie B.V. Met deze verplaatsing wordt de stand-alone-situatie verlaten en wordt synergie nagestreefd. De investeringsplannen worden uitgewerkt; de adviesaanvraag is bij de ondernemingsraad van B.V. Drukkerij Noordholland/B.V. Noorderpers in behandeling.
Maarssen
Eind 1997 is overeenstemming bereikt over de aankoop van een aanpalend gelegen terrein, dat in 1998 in bouwrijpe staat zal worden opgeleverd. Deze uitbreiding is onder andere nodig voor toekomstige strategische investeringen in druk- en afterpress-activiteiten.
Verplichtingen
In 1997 werden investeringsverplichtingen in materiële vaste activa aangegaan voor een bedrag van in totaal ƒ 97,6 miljoen (exclusief BTW), waarvan in 1998 en navolgende jaren nog ƒ 41,7 miljoen moet worden betaald. Betalingen op de in 1997 en voorgaande jaren aangegane verplichtingen bedragen in 1997 ƒ 120,0 miljoen (exclusief BTW).
Omzet
De geconsolideerde concernomzet is met 5,8% toegenomen van ƒ 1.283,2 miljoen in 1996 tot
ƒ 1.357,8 miljoen in 1997. De nieuw verworven activiteiten zijn vanaf de overnamedatum meegeconsolideerd. Handelspost Beheer B.V. is tot 1 juli meegeconsolideerd. Van grote invloed was het uit het concern verdwijnen van TrosKompas en de TV-krant, hetgeen goeddeels werd gecompenseerd door de verwerving van De Gooi- en Eemlander. De autonome omzetgroei van de in 1996 reeds in het concern aanwezige activiteiten bedroeg 6,1%.
De toeneming van de omzet bestond voor ƒ 63,4 miljoen uit advertentie-inkomsten en voor
ƒ 23,7 miljoen uit drukwerk voor derden, terwijl de oplage-inkomsten ƒ 11,3 miljoen lager waren.
De overige opbrengsten, waaronder verspreiding voor derden, daalden met ƒ 1,2 miljoen.
In 1997 bestond de concernomzet voor ƒ 688,4 miljoen (51%) uit advertentie-inkomsten en voor
ƒ 471,3 miljoen (35%) uit oplage-inkomsten. Drukwerk voor derden droeg ƒ 150,1 miljoen, zijnde 11%, en overige opbrengsten droegen ƒ 48,0 miljoen, zijnde 3%, bij aan de concernomzet.
In 1996 was de samenstelling respectievelijk ƒ 625,0 miljoen, ƒ 482,6 miljoen, ƒ 126,4 miljoen, en ƒ 49,2 miljoen, ofwel 49%, 37%, 10% en 4%.
De bronnen van de omzet waren:
(x ƒ 1 miljoen)
|
1996
|
1997
|
Dagbladen
Huis-aan-huisbladen
Tijdschriften
Drukwerk voor derden
Overige activiteiten
|
840,3
119,7
143,9
126,4
52,9
|
66%
9%
11%
10%
4%
|
915,9
136,9
100,8
150,1
54,1
|
68%
10%
7%
11%
4%
|
|
|
|
|
1.283,2 |
100% |
1.357,8 |
100% |
De omzet uit dagbladen nam, mede door de toevoeging van De Gooi- en Eemlander, toe met 9%,
uit huis-aan-huisbladen met 14,4%, uit drukwerk met 18,8% en uit overige activiteiten met 2,2%. De omzet uit tijdschriften daalde door het verlies van TrosKompas/TV-krant met 30%.
Voor de concernomzet is in 1997 1,3% naar EU-landen geëxporteerd, in 1996 was dit 1,7%.
In 1997 is tevens voor ƒ 12,6 miljoen naar overige Europese landen geëxporteerd.
In 1997 waren, in full-time eenheden gerekend, gemiddeld 4350 personen in het
concern werkzaam. In 1996 waren dit gemiddeld 4.129 man/vrouwjaren. De toeneming in 1997 is voor het overgrote deel veroorzaakt door toevoeging van De Gooi- en Eemlander aan het concern; de voor TrosKompas/TV-krant werkzame personen werden in het concern herplaatst. De gemiddelde omzet per werknemer nam toe met 0,4% van ƒ 310.800 in 1996 tot ƒ 312.100 in 1997.
De afgelopen vijf jaar ontwikkelden de omzet, het gemiddeld aantal man/vrouw-
jaren en de gemiddelde omzet per werknemer zich als volgt:
|
1993 |
1994 |
1995 |
1996 |
1997 |
|
Concernomzet
x ƒ 1 miljoen
Gemiddeld aantal
man/vrouwjaren
Gemiddelde omzet per
werknemer x ƒ 1.000
|
1.049
4.157
252,3
|
1.093
4.100
266,5
|
1.152
4.083
282,0
|
1.283
4.129
310,8
|
1.358
4.350
312,1
|
Werkgelegenheid
Per 31 december 1997 waren 4.901 personen in dienst van het concern. Het aantal deeltijdkrachten hierin bedroeg 1.125. Na omrekening van de deeltijdkrachten tot volledige werktijd bedroeg de werkgelegenheid in het gehele concern 4.384 man/vrouwjaren. Eind 1996 waren 4.599 personen in dienst van het concern, van wie 1.053 in deeltijd, in man/vrouwjaren uitgedrukt 4.125. De groei van het aantal personeelsleden wordt per saldo grotendeels verklaard door de toevoeging aan het concern van Dagblad De Gooi- en Eemlander B.V., De Kempen Pers B.V. en diverse zondagsbladen, verminderd met de personeelsleden van Handelspost Beheer B.V.
Mede door de reorganisatie inzake De Courant Nieuws van de Dag in begin 1998 en de maatregelen bij De Telegraaf Tijdschriften Groep B.V. zal een ingetogen personeelsaannamebeleid onvermijdelijk zijn.
CAO’s
Per 1 februari 1997 zijn de diverse grafische CAO’s ondergebracht in een mantel-CAO, de Grafimedia-CAO, met sectorafspraken. De primaire arbeidsvoorwaarden blijven op centraal niveau, een aantal andere zaken zal decentraal worden behandeld.
Een van de meest ingrijpende zaken op bedrijfsniveau is de HIF, Herindeling Functies, waarbij alle functies in het bedrijf opnieuw omschreven en ingedeeld moeten worden.
De Grafimedia-CAO kent een structurele loonsverhoging per 1 februari 1997 van 3% en per
1 februari 1998 van 2,5%. De CAO voor dagbladjournalisten gaf per 1 september 1997 een loons-verhoging van 2,5%, voor de huis-aan-huisbladjournalisten werd per 1 januari 1997 1,25% en per 1 juli 1,25% overeengekomen.
De VUT-regeling in de CAO’s werd ingrijpend gewijzigd. De bestaande regeling van uittreden op 60-jarige leeftijd met een behoud van nagenoeg 100% van het netto-inkomen is met een overgangsperiode van twintig jaar tot 2017 veranderd in een regeling, waarbij men als maximum na veertig jaar werkzaam te zijn geweest in de bedrijfstak op 62-jarige leeftijd kan uittreden met behoud van 70% van het netto-inkomen.
