door
KEES LUNSHOF
De
politieke partijen hadden zich een aangenamere start
van het politiek belangrijke seizoen gedacht. De aftrap
voor twee belangrijke verkiezingen volgend jaar Prinsjesdag
en het Kamerdebat over het voorgenomen beleid wordt
geheel overschaduwd door de dramatische gebeurtenissen
in de VS en de komende antwoorden daarop.
Bij
de enormiteit van de gebeurtenissen daar vallen de
traditionele politieke problemen en scheidslijnen
hier volledig weg. Het kabinet is dat kennelijk ontgaan.
Het schreef een nieuw begin voor de troonrede, sleutelde
wat aan het einde maar liet de rest gewoon staan.
Oeverloos lang moest het staatshoofd, met dank aan
premier Kok, een catalogus aan Nederlandse problemen
doorploeteren, terwijl de wereld de adem inhoudt.
Het kabinet wil, zo viel onder meer te horen, de "overwegen
veiliger maken". Te gênant voor woorden. De
troonrede had moeten worden herschreven.
Niet
zo het kabinet. Dat wilde wel eens zijn nieuwe beleidsfilosofie
uitleggen, dat van de vier R's: de taak van de overheid
is richting aangeven, ruimte bieden, resultaten verlangen
en rekenschap afleggen. Het is maar dat u weet dat
uw kabinet over u waakt! Intussen staat wel de wereld
in brand. Maar dat terzijde!
De
voorspellende waarde van de begroting 2002 is gering.
Het daarin neergelegde beleid is door de omstandigheden
onaf. Het is vrij zinloos daarover uitgebreid in het
parlement te praten zolang onduidelijk is hoe diep
de economische terugval is. De komende tijd moet worden
bekeken welke extra inspanningen nodig zijn om een
grote economische teruggang te voorkomen.
De
begroting was in het voorjaar moeizaam tot stand gekomen.
De ministers Borst en Hermans wilden miljarden extra
en dreigden anders op te stappen. Zalm hield vast
aan zijn Zalmnorm: geld voor extra uitgaven moest
binnen het totaal van de uitgaven worden gevonden.
Belastingmeevallers mochten daarvoor niet worden gebruikt.
Met kunst- en vliegwerk lukte het Zalm beide wensen
op één lijn te brengen. Er zijn dankzij
meevallende sociale uitgaven, meevallende rentebetalingen
en verschuivingen nu miljarden extra voor zorg, onderwijs
en criminaliteitsbestrijding.
Zalm
hield terecht stringent vast aan zijn norm. Al voor
de ramp van vorige week bleek dat de belastingmeevallers
helemaal niet meer binnenstroomden zoals Melkert (PvdA)
en De Graaf (D66) in het voorjaar dachten. Was hij
hun toen tegemoetgekomen, dan was dat ten koste gegaan
van het begrotingsoverschot dat minimaal nodig is
om de staatsschuld te verminderen en later de vergrijzing
te kunnen betalen.
De
miljoenennota, waarvoor de PvdA'er Kok medeverantwoordelijk
is, is een lofzang op de Zalmnorm en de handhaving
ervan, terwijl Koks opvolger Melkert daarvan af wil.
Zalm ging wel ver door zich te vergelijken met de
Griekse oorlogsheld Odysseus. Die bond zich vast aan
de mast van zijn schip om koers te houden en zich
niet te laten verleiden door de Sirenen, lees Melkert,
De Graaf en anderen die de Zalmnorm wel willen laten
lopen, terwijl die juist voor een budgetdiscipline
zorgt.
Er
is verder 1,3 miljard euro (2,9 miljard) voor
lastenverlichting uitgetrokken. Maar Zalm blijft wel
zitten op de gigantische reserves in de sociale fondsen
door te hoge wao- en ww-premies, ruim 10 miljard euro
(22 miljard gulden). Vorig jaar maakte hij de fout
door in de presentatie van de miljoenennota 2001 dat
geld af te trekken van de staatsschuld, die daardoor
fors daalde. Zalm liep pronkend rond, maar met andermans
veren.
Want
het is zijn geld niet. Het is van de premiebetalers
naar wie de te veel betaalde premies terug moeten.
Zalms argumenten om dat geld op te potten, kloppen
niet. Het rijk, zo zeggen hij en Kok, vult de tekorten
van de ziekenfondsen aan waar tegenover overschotten
in andere fondsen staan, dus niets aan de hand. Haagse
prietpraat! Om inkomenspolitieke redenen is in 1994
besloten de zorgkosten deels door alle belastingbetalers
te laten betalen. Vervolgens straft Zalm die belastingplichtigen
nu daarvoor met te hoge premies wao en ww! Hoe verzin
je die onzin bij elkaar!
Zalm
heeft recht op een brede bewondering. Maar op dit
punt vernachelt hij de boel. Er is geen ander woord
voor. De oppotting is wat Wiegel vroeger noemde gelegaliseerde
diefstal van Zalm om zijn gezicht te redden. Het is
strijdig met de leer van Bolkestein die zegt dat werknemerspremies
kostendekkend moeten zijn. Het is een stiekeme nivelleringsoperatie
waar de PvdA de VVD ongetwijfeld dankbaar voor is.
Zalm
weet dondersgoed dat dat geld terug moet. Hij laat
dat aan een nieuw kabinet. Maar het geld is nu al
nodig als stimulans voor de economie die dreigt weg
te glijden in een recessie. Een extra lastenverlichting
verlaagt ook de loonkosten, waarvan het kabinet zelf
zegt dat die de laatste jaren te veel zijn gestegen.
Het
is niet het enige punt van kritiek. Het kabinet had
de wao beter moeten aanpakken, doet te weinig om de
anderhalf miljoen mensen die kunnen werken aan werk
te helpen en had meer moeten doen om de arbeidsproductiviteit
en de bouwproductie te verhogen.
Intussen
is het spijtig voor de lijsttrekkers dat zij vandaag
en morgen nog niet kunnen beginnen met de verkiezingsstrijd.
Dat komt later wel. Terrorismebestrijding gaat even
voor.
Terug
naar Begroting 2002
|