publicatiedatum: 26-7-2001

Zelfmoord is wanhoop

Tot mijn stomme verbazing werd de zelfmoord van popster en superjunk Herman Brood door velen bejubbeld als een moedige daad: "Hij leefde als een feestbeest en hij stierf in dezelfde stijl."

Je zou haast bang zijn als ouders dat kinderen zichzelf van het dak van de Hilton Hotel zouden gooien om te laten zien hoe ruig en alternatief zij over het leven denken. Als psycholoog weet ik als geen ander hoe mensen tot de daad van zelfmoord komen. In geen enkel geval is het een daad van moed, maar enkel en alleen van wanhoop. Wie van woordspelletjes houdt zou hooguit kunnen zeggen dat Herman Brood zich met de moed der wanhoop van het leven heeft beroofd.

Alle flauwekul terzijde; mensen die de hand aan zichzelf willen slaan zijn in de regel zwaar depressief en/of zonder een wezenlijk gevoel van levensperspectief. Natuurlijk is er een enkeling die soms met een (slim geregiseerde mislukte) zelfmoordpoging de aandacht op zichzelf wil vestigen. Maar dan nog trekt hij aandacht om zijn geestelijke ontreddering kenbaar te maken. Het goede nieuws over zelfmoord is dat het een dood is die (tegenover alle andere manieren van doodgaan) nog het beste kan worden voorkomen; mits de onderliggende depressie tijdig wordt onderkend en door medicatie, eventueel opname in ziekenhuis en psychotherapie wordt behandeld.

Wie van nabij te maken heeft met een suicidaal persoon, wanhoop dan niet. Want, de wanhoop van een potientiële zelfmoordenaar is te genezen.

UW REACTIES

U stelt: Als psycholoog weet ik als geen ander hoe mensen tot zelfmoord komen. Driewerf foei!! Alleen mensen die zo diep in de put zitten, weten hoe zij daar toe komen, u kunt het enkel trachten te verklaren en in te denken op basis van klinische kennis, of u moet zelf al eens ten prooi zijn gevallen aan een hevige depressie.

Martin Moeton
Peins

Uw reacties op de wijze waarop breed op de dood van Brood is gereageerd kan ik goed volgen; het lijkt eerder op een geslaagde laatste publiciteitsstunt van een publiciteitsverslaafde dan op een zelfmoord. Enkele van uw vervolguitspraken ervaar ik echter als stuitend kort door de bocht.
'Als psycholoog weet ik als geen ander hoe mensen tot de daad van zelfmoord komen. In geen enkel geval is het een daad van moed, maar enkel en alleen van wanhoop.' Is het een gegeven dat moed en wanhoop tegenstrijdig zijn? Voor mijn gevoel is het tegengestelde eerder van toepassing: door wanhoop kunnen mensen tot hun moedigste acties worden aangezet. Denk aan de moeder die de kolkende zee inspringt om haar kind te redden, de piloot die in zijn neerstortende vliegtuig blijft zitten om het op een onbewoonde plek te laten crashen.
Daarnaast lijkt het feit dat iemand psycholoog is geen garantie om te weten hoe mensen tot zelfmoord komen. Ik zal niet flauw doen over het feit dat psycholoog geen beschermde titel is; in uw kwalificaties heb ik wat dat betreft wel vertrouwen. Maar echt weten hoe iemand zich voelt, wat er speelt van binnen, blijft vaak voorbehouden aan medemensen die eenzelfde soort ervaring hebben gehad. Ik heb enkele boeken gelezen van psychiaters die zelf door een depressie heen zijn gekomen; hun 'weten' sla ik wat dat betreft toch hoger aan dan het 'weten' van iemand die alleen de buitenkant heeft kunnen observeren.
Maar wat mij nog het meest tegen de borst stuit, is uw impliciete uitspraak dat zelfmoord vanwege geestelijk lijden (laten we fysiek lijden er even buiten houden) nooit zin heeft; dat het altijd te genezen zou zijn. U impliceert dat zelfmoord op een of andere manier vanuit rationeel perspectief nooit een terechte keuze kan zijn. Welk een hubris! Depressie op zich is vaak, zij het lang niet altijd, te genezen. Verder valt (volgens een recent artikel in Psychologie) een aanzienlijk percentage van de genezenen binnen twee jaar weer terug in een depressie. Is het het recht van een medemens - of anders van een psycholoog - om diegenen die niet kunnen worden genezen, of voor mijn part, het niet echt willen, te veroordelen tot een strafkamp dat pas eindigt met de natuurlijke dood? Deze gedachte stoort mij; hier maak ik mij kwaad over tot het punt dat ik blijkbaar een reactie moest dichten. Gelukkig is dat nu weer gebeurd.

Ron Snijders
Nieuwegein

Ik ben het in grote lijnen eens met de stelling, ofschoon ik ook van mening ben dat je over lef moet beschikken om daadwerkelijk over de rand te springen en naar beneden te storten. Ik zou het niet durven. Zelf heb ik ook met gevoelens rondgelopen om mijn leven te beëindigen na de zoveelste ingrijpende teleurstelling in mijn leven. Ik zie nu in dat een en ander louter berust op wanhoop en uitzichtloosheid. De erkenning van huisarts en therapeut dat ik al jaren depressief ben en dat daaraan iets moest gebeuren, was al een grote stap op de goeie weg. De toediening van het antidepressivum Zoloft en het volgen van Pesso-therapie waren de volgende (welkome) stappen. Nu, 6 maanden later, voel ik me stukken beter en heb ik gedachtes over een zelfdoding ver achter me gelaten.

J. van de Kamp
Eindhoven

Hoe komt u erbij dat Herman Brood depressief was? Iemand die zelfmoord pleegt is altijd depressief? Herman was zelf-destructief, zijn hele leven al, zijn lichamelijke aftakeling heeft hem tot deze moedige daad doen besluiten, een ieder mens mag over zijn leven beschikken, had u hem niet depressief gevonden als hij binnen een half jaar uitgedroogd en uitgeblust in een ziekenhuisbed was overleden? Het is m.i. een nogal kortzichtige visie op mensen met suïcidale neigingen te stellen dat ál deze mensen niet goed bij hun hoofd zouden zijn... daar moet je dan ook psycholoog voor zijn denk ik... één ding klopt; Herman had geen toekomst meer, maar je moet je wel overtuigd en zeker voelen van deze wetenschap om zelfmoord te plegen, het was een weloverwogen daad die - op afstand bekeken - nooit goedkeuring afdwingt, ik denk daar duidelijk anders over... Ik volgde Herman al jaren... Zelf-destructie is niet hetzelfde als suïcidaal... hij is er 54 mee geworden.

John Temming
Utrecht

Helemaal mee eens. Als je de media leest, zelfs een 'serieuze' krant als de NRC, denk je "is er iets mis met mij" als je een andere visie op Brood hebt. Hoewel hij mij als mens heel sympathiek overkomt, vind ik hem beslist geen voorbeeldfiguur, zoals hij door velen wordt afgeschilderd. Zijn verslaving zie ik niet als iets moois, dat hij nodig had om creatief te zijn, maar iets wat hemzelf en ook zijn gezin en anderen in de vernieling heeft gestort. Het valt me op dat daar heel weinig kritiek op is, het wordt zo vergoelijkt, terwijl ik denk dat hijzelf en bijvoorbeeld zijn ex-vrouw en kinderen daar heel erg onder geleden hebben, dat hij in diepste wezen inderdaad een wanhopig mens was, waarom hij die rotzooi ook nodig had.

Mijnie Korteweg
Kamerik

Zelfmoord moedig? Misschien, maar vooral ongelooflijk egoïstisch. Want ik denk niet dat Brood ook maar één seconde stilgestaan zal hebben bij al die achterblijvers die met de schier onmogelijke opdracht bezig zijn de zelfdoding van hun eigen kind te verwerken. Een achterblijver zoals mijn buurman, die de tragiek van zijn zoon opnieuw moet gaan begraven.

Rob van der Wulp
Bussum

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden

UW REACTIES

Met het eerste gedeelte van uw provocatie ben ik het eens. Het is altijd een daad van wanhoop en geen zicht meer hebben op toekomstperspectief dat positief gekleurd zal zijn. Je zit dan gewoonweg zwaar in de put. De laatste zinnen verbazen mij echter. U schrijft dat wanhoop valt te genezen. Ik denk dat u hiermee mensen hoop geeft, die er in sommige gevallen mijns inziens echt niet meer zijn. Tuurlijk kun je iemand cru gezegd volstoppen met medicatie en de deur laten platlopen bij een psychotherapeut, maar stel dat deze persoon gewoonweg niet meer wil! Vaak krijgen mensen met zelfmoorddrang op een gegeven ogenblik een soort rust over zich. De omgeving vermoedt dan snel dat het dan wellicht weer in orde komt. Meestal is dit een stilte voor de storm. De persoon wordt rustig, omdat de persoon weet dat er een einde komt aan zijn ellende. Daarna wordt vaak de poging gedaan. Dit is natuurlijk veralgemeniserend. Ik denk dat ieder 'geval' apart bekeken moet worden en dat je daarom niet stellig kunt zeggen dat 'het te genezen valt'.

Marije
Groningen

Oei mijnheer Wijnberg in uw laatste zin gaat u lelijk onderuit. Op zijn minst had hier een voorbehoud moeten worden ingebouwd. Heeft u nooit een cliënt/patiënt 'verloren'? Bovendien gaat u hier erg gemakkelijk voorbij aan de gevoelens van mensen die voor de voldongen feiten hebben gestaan en enige troost putten uit het gegeven van de onvermijdelijkheid van het gebeurde. Soms, heel soms kan de wanhoop niet genezen worden.

Johan van de Sande
Hoogeloon

Helemaal mee eens. Het is inderdaad met de moed der wanhoop. Ik vind het een eenzijdige belichting, zoals het nu gebeurt. Ik heb bewondering voor de mens Brood en zag hem liever levend en gelukkig. hiermee bedoel ik met een redelijk zicht op de toekomst.

K. Hoff
Ede

Ik ben het met uw stelling zelfmoord is wanhoop helemaal eens. Alleen vind ik niet dat ouders zich zorgen zouden hoeven maken over het feit dat kinderen dit als voorbeeld zouden moeten zien. Dit was Herman Brood zijn manier van leven en zijn dood paste hier voor hem helemaal in.

C.P. Pijl-Koot
Utrecht

Ach... Herman Brood... wat moet ik er nog van zeggen... De man was vreemd, is vreemd en blijft, ook na zijn dood, vreemd. Net zoals de kliek vage lieden die zich ineens opwerpen als 'soulmaatjes' van Brood. De lijkenpikkers komen als vanzelf naar boven borrelen. Uitermate treurig. Net zoals ik het treurig vind dat Brood, ongeacht waarom, deed wat 'ie deed. Treurig voor zijn kids bovenal. Broods levenstijl, met alle drank en drugs, was egoïstisch, zijn dood sowieso nog egoistischer. Voor zijn kinderen vind ik het in- en intriest.

J. Witteman
Noordwijk

Het is de vraag of Herman Brood uit wanhoop van het Hiltonhotel is gesprongen. Het zou ook kunnen zijn dat hij door angst werd beheerst om zichzelf te zien aftakelen en mogelijk pijn te lijden. Veel bejaarde mensen vragen om die reden een eind aan het leven te maken. De begrafenis die op alle tv- kanalen werd vertoond was niet om aan te zien en aan te horen, blijkbaar was er geen ander alternatief dan aanpassing aan de levenstijl van Herman Brood. Kut! Heeft U het ook gehoord in twee toespraken?

Hanny Wolthaus
Vlissingen