publicatiedatum: 17-5-2001

Wie kan veranderen

Door journalisten, critici en mijn eigen patiënten krijg ik dikwijls de retorische vraag voorgelegd: kan de mens wezenlijk veranderen? Het impliciete antwoord is natuurlijk: nee, het karakter van de mens ligt vast waardoor je alleen hier en daar een beetje kunt bijschaven. Maar, de werkelijheid is anders.

In mijn praktijk heb ik door de jaren heen wel degelijk mensen wezenlijk zien veranderen: van verlegen naar zelfbewust, van sociaal dom naar emotioneel intelligent en van melancholisch van aard naar opgewekt en levenslustig. Het gaat hier om mensen die beseffen dat echte verandering net zoveel persoonlijke inspanning vergt als bijvoorbeeld het leren spelen van een pianosonate van Beethoven: oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Het merkwaardig feit doet zich namelijk voor dat het gros van de mensen (de retorische vragenstellers) de denkfout maken dat persoonlijke verandering als vanzelf en op natuurlijke wijze moet plaatsvinden. Kortom, dat je jezelf geen geweld mag aandoen.

Wie zijn ogen goed de kost geeft en enig realiteitsbesef heeft, weet dat alleen ijverige mensen grensverleggend bezig zijn. Ooit was ik bang om vreemde mensen aan te spreken. Maar, toen ik elke dag tijdens mijn fietstochten bij een verkeerslicht een fietspartner uitkoos, heb ik aldoende mijn schuwheid omgezet in spontane sociale nieuwsgierigheid. Veranderen kan voor wie niet te beroerd is om ervoor te werken. Maar, wellicht heeft niet iedereen daar de juiste persoonlijkheid voor. En is dat bij u het geval, dan ben ik uitgepraat.

UW REACTIES

'Ze nemen me maar zoals ik ben', wie heeft die uitroep niet vaak gehoord? Klinkt ook heel zelfbewust vind ik, maar sinds kort weet ik ook dat dat van een ongelooflijke arrogantie getuigt. Met het plaatsen van een dergelijke opmerking geef je jezelf een vrijbrief om alles te doen en te laten wat jezelf wilt, zonder enige rekening met een ander te houden. Ieder mens heeft nare karaktereigenschappen en het getuigt in mijn ogen alleen maar van karakter als je bereid bent om aan je zelf te schaven. Helemaal veranderen is denk ik niet mogelijk, maar constructief aan jezelf sleutelen kan ieder welwillend mens. En als je dat niet wilt, blijf je maar lekker zoals je bent, maar kijk dan niet vreemd op dat sommige mensen zich van je gaan afkeren. Maar goed, daar zal zo'n betweter niet mee zitten omdat hij genoeg heeft aan zijn eigen perfecte persoonlijkheid.

Iris
Zuidwolde

Persoonlijk vind ik dat veranderen oefening vergt en het vergt ook veel lef! Lef, omdat verandering vaak inhoudt het onderkennen en toegeven van een 'probleem'.

Mariëtte van Dongen
Rijswijk

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden

UW REACTIES

Aan de ene kant kan ik me voorstellen dat mensen veranderen door eraan te werken, maar alleen in het geval wanneer er een duidelijke wil is om te veranderen. Aan de andere kant veranderen mensen min of meer natuurlijk: door groeiende ervaring, door wisselingen in bijv. cultuur, werk of studie of door ingrijpende gebeurtenissen. Een persoonlijkheid om zelf te willen veranderen zou duiden op een instabiel karakter als het alleen om het veranderen zelf zou gaan, maar mensen willen volgens mij pas veranderen wanneer de situatie daartoe noopt. In dat geval kom je niet alleen uit bij de persoonlijkheid, maar tal van andere karaktereigenschappen en oorzaken/redenen die toonaangevend zijn voor de beslissing.

Merlijn van Veen
Arnhem

Ja ik ben het ermee eens dat als je je er werkelijk voor inspant en eraan werkt je werkelijk wonderen kunt verrichten, maar er moet dan wel een impuls aanwezig zijn en een enig sterke persoonlijkheid. Want het brein heeft een hekel aan veranderingen en aanpassing, dwz het begin van het karakter staat vast in de toekomst.

Leo den Dulk
Den Haag

De mens zou kunnen veranderen? Vergeet het maar. De verandering blijkt alleen maar een dun schilletje, al werk je er nog zo hard aan en schilder je er honderd lagen overheen. Het aangeleerde gedrag moet dan constant herhaald worden, zo mogelijk iedere dag. Net zo lang tot je hoopte dat het ingesleten was als een automatische handeling. Je zou eerst de oude laag moeten afkrabben, maar hoe doe je dat als je niet weet of een bepaald gedrag aangeleerd is of een karaktertrek? En wat is trouwens het verschil? Moeten we dan eerst voor allerlei dingen naar de psychiater of psycholoog?

B. Smit
Mill