Publicatiedatum: 18-3-2002

UNDERDOG ALS TEGENSTANDER

Het Pim-fenomeen is voer voor psychologen. En ik heb elke dag zoveel kost op mijn bord liggen dat alleen Big-Diet mij nog kan redden van de twintig kilo die ik één maand tijd ben aangekomen. Het probleem is echter dat ik het allemaal zo lekker vind: de zeggen-wat-je-denkt-stijl die Fortuyn hanteert, de maatschappelijke discussies die hij teweegbrengt, het feit dat zelden iemand durft te bekennen op Pim te stemmen en het gegeven dat we - net als de door ons verfoeide oppervlakkige Amerikanen - de kostbare demo-cratie lijken in te ruilen voor een media-cratie; wat zoveel betekent als: niet het volk, maar de media regeert. Van alle psychologische verschijnselen die Pim Fortuyn ontketent is er, echter, ééntje die me het meest fascineert: namelijk dat niemand schijnt te begrijpen hoe je van een citroen lekkere citroenlimonade kunt maken, oftewel: hoe je de klap van Fortuijn in je voordeel kunt ombuigen.

Om strategisch sterk uit de hoek te kunnen komen, moet je je tegenstander goed kennen: Fortuyn vertolkt de onvrede van het volk en noemt dit sentiment 'de feiten', is op zijn best als hij wordt tegengesproken en kan daarom scoren door vijanden te maken. Dat betekent dat iedereen die Fortuyn onderuit probeert te halen het volksgevoel kleineert en hem de winst in de schoot werpt volgens het principe: hoe harder de underdog geslagen wordt, hoe sympathieker hij lijkt. Alle politieke partijen gooien ook hun eigen glazen in door de successen in het verleden te roemen. Voor Pim is het dan een simpel intikkertje (gejat van de reclamespotje over beleggingsfondsen): in het verleden behaalde rendement is geen garantie voor de toekomst. Psychologisch gezien is het ook oliedom om op voorhand samenwerking met Fortuyn uit te sluiten. Dat riekt naar discriminatie en onverdraagzaamheid en dat zijn nu juist eigenschappen die Fortuyn zelf verweten worden. Tactisch gezien is het ook verkeerd om een imitatie-act van Pim op te voeren door oneliners te gebruiken en stoere taal uit te slaan. Het publiek zal dat beoordelen als goedkoop, onecht en onsportief en tegelijkertijd Fortuyn beoordelen als een uniek voorbeeld die iedereen klakkeloos volgt. Nee, er is maar één simpele strategie die de populist Fortuyn het zwijgen kan opleggen en dat is: hem in alles gelijk geven om vervolgens de zin er aan toe te voegen 'en vertel nu eens precies hoe je al die ellende gaat oplossen?' En mocht hij in een creatieve opwelling met iets komen dat op een oplossing lijkt, dan niet schrikken maar op rustige toon de vraag stellen: 'en waar wou je dat allemaal van betalen?' Weet hij daar onverhoopt een helder en degelijk antwoord op te kunnen geven, dan is er alle reden om hem heel serieus te nemen.

Bij deze bied ik alle sprekers van GroeneLinks tot VVD mijn diensten aan als mental coach in de komende verkiezingsstrijd. Ik kan het namelijk niet aanzien dat mensen met inhoud het domweg verliezen op stijl en presentatie.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden