Publicatiedatum: 11-2-2002

DE PROVOCATEUR

Provoceren is een kunst en wordt verstaan door eenieder die het lef heeft om te zeggen wat hij denkt. Kleine kinderen zijn er op natuurlijke wijze goed in omdat zij nog niet voluit op de rem staan bij alles wat in hen opkomt. Wie kent niet het jongetje dat, bij het zien van Tante Greet, spontaan roept 'wat een lelijke neus heb jij' of het meisje dat, op bezoek bij opa in het tehuis, tegen de verpleging zegt 'wat stinkt het hier naar poep en pis'. Het effect van dit soort provocaties is fascinerend: enerzijds haasten de ouders zich om hun kinderen te verontschuldigen, anderzijds zijn zij er heimelijk trots op dat hun kroost wel de naakte waarheid durft te verwoorden. En eerlijk gezegd vind ik het jammer dat de meeste volwassenen hun kinderlijke spontaniteit totaal kwijtraken. Natuurlijk moet iedereen de regels van elementaire beleefdheid leren en het kunnen opbrengen om anderen niet onnodig te kwetsen. Maar, het gebrek aan directheid maakt wel dat je zelden weet waar je in het contact met anderen aan toe bent.

En dat is precies de reden waarom Pim Fortuyn op dit moment zo succesvol is: hij durft te zeggen wat iedereen in zijn hart denkt, ooit gedacht heeft of wou dat hij nooit gedacht had. Neem zijn uitspraak 'zet 40 bolletjesslikkers gevangen in een grote kooi, dat schrikt tenminste af': het klinkt absurd, ophitsend en asociaal, maar het spreekt tot de verbeelding omdat iedereen weleens een willekeurige crimineel een onmenselijke afstraffing heeft gewenst onder het motto 'wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten'. Opmerkelijk is dat iedereen op zijn hoede is om zich niet door de lijsttrekker van Leefbaar Nederland uit zijn tent te laten lokken. En dat is niet alleen jammer, maar ook dom. Want, de tijd is meer dan rijp om elkaar met harde argumenten, heldere uitspraken en concrete visies lekker om de oren te slaan. En als er iemand om vraagt, dan is het wel Guus Geluk. Waar is de VVD'er, PvdA'er, GroenLinkser of CDA'er die de moed heeft om de provocateur met gelijke wapens op zijn nummer te zetten? Of moeten we wachten op een aflevering van Barend en van Dorp waarin alleen Jan Mulder de kale homo-prof recht in de ogen durft te kijken om te zeggen: "Je bent wel goed is in het maken van vijanden en daarom trek je veel protest-kiezers, maar wil je een land deugdelijk besturen dan moet je geestelijk ook in staat zijn om vriendschappen te sluiten."

Als psycholoog gebruik ik in de behandeling van mijn patiënten de provocatieve stijl van praten. Ook dan is 'zeggen wat je denkt' gecombineerd met humor en medemenselijkheid een krachtig medicijn. En dat is logisch, want in elke relatie geldt: zachte heelmeesters maken stinkende wonden.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden