Publicatiedatum: 27-08-2001

VERGEETACHTIGHEID ALS ZEGEN

Wie wil leren, moet kunnen vertrouwen op zijn geheugen. Om die reden worden mensen al van jongs af aan geleerd om hun geheugen te trainen: veters strikken, rekensommen maken, brieven schrijven of erwtensoep koken. Ook zonder dat de mens bewust zijn best doet, kan hij vrienden herkennen, liedjes meezingen of verhalen vertellen door gebruik te maken van zijn geheugen. Ik zou deze column, bijvoorbeeld, helemaal niet kunnen schrijven als ik geen beroep kon doen op alles wat in mijn herinnering ligt opgeslagen. Toch wordt er in onze samenleving zó de nadruk gelegd op een gezond geheugen, dat mensen de deugd van vergeetachtigheid vergeten. Sterker nog: iedereen die na zijn veertigste levensjaar de naam van een bekende acteur, de hoofdstad van Bulgarije of het kenteken van zijn eigen auto kwijt is, raakt in paniek omdat de ziekte van Alzheimer op de loer ligt.

Begrijp me goed: ik ken niemand die de plaats zou willen innemen van mensen die aan dementie lijden. Maar, ook deze patiënten zonder dat zij dit aan hun wakkere medemens kunnen mededelen genieten wellicht van de weldadige rust dat zij niets meer kunnen (en dus niets meer hoeven) onthouden. Zij zijn verlost van elke verantwoordelijkheid die het besef van de wereld met zich meebrengt. Persoonlijk geniet ik steeds meer van de momenten dat ik het (recente) verleden kan vergeten. Gisteren, bijvoorbeeld, was ik mijn autopapieren kwijt. Dat ontdekte ik vlak voordat ik uit eten ging met de familie ter ere van de verjaardag van mijn jongste zoon. Tijdens het eten heb ik er geen moment meer aan gedacht en besefte pas dat ik vergeten was dat ik mijn autopapieren kwijt was toen ik deze later op de praktijk onder een stapeltje papieren weer terugvond. Héérlijk; geen onrust, geen doelloos zoeken, geen overhaaste telefoontjes naar de politie, gewoon gedachteloos wachten tot het probleem zich vanzelf oplost.

Kon ik in vroegere tijden nog dagen na een ruzie met mijn vrouw zitten tobben waarom zij kwetsend 'zus' en ik terugkwetsend 'zo' gezegd had, nu weet ik al na een uur niet meer waar wij zo opgewonden over geraakt zijn. Het is soms zo erg dat mijn vrouw vol verbazing en ergernis kan zeggen: 'Je doet alsof er niets meer aan de hand is', waarop ik dan geheel en al oprecht kan zeggen: 'Ja, zo voelt het ook echt.' Ook in mijn psychologische praktijk doet het me goed om te merken hoe snel ik de details van de therapeutische gesprekken vergeet. Daardoor neem ik nooit de ellende van mijn patiënten mee naar huis en is elk volgend gesprek telkens weer een nieuwe ontmoeting. Aangezien mijn patiënten weten dat ik een zeer selectief geheugen heb, doen zij des te meer moeite om hun verhaal deugdelijk te onderbouwen.

Kortom, wie het onthouden aan anderen laat heeft zelf een gemakkelijker leven. Een Engelse spreuk zegt treffend: vergeten en lachen is verreweg beter dan herinneren en treurig zijn.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden