Publicatiedatum: 09-07-2001

DE GELUKKIGE VERLIEZER

Gaat het om de knikkers? Of gaat het om het spel? Opvallend vaak zeggen juist de winnaars dat het om het spel gaat. Logisch, wie de buit al binnen heeft, kan net doen alsof de winst hem worst zal zijn. De zesvoudige Wimbledon-winnaar Pete Sampras is eerlijker. Deze toptenniser geeft toe zó verslaafd te zijn aan het winnen dat hij de pijniging van het spel voor lief neemt. Toch wekt deze bekentenis ook weinig verwondering. In onze samenleving zijn we zo gewend aan 'meer', dat 'minder winst' al een beschamend verlies betekent. Alleen de echte winnaar telt, terwijl de verliezer in de anonimiteit verdwijnt. Toch zijn er ook mensen die verslaafd zijn aan verlies. Voor hen is de trofee pas binnen als zij verslagen zijn. Deze lieden zijn zo verknocht aan het slachtofferschap dat ze de pijn van de afgang als bevrijding ervaren, zoals de masochist vol blijdschap tegen de sadist kan kermen: "Bedankt, als ik in het stof moet bijten dan weet ik tenminste waar ik aan toe ben."

Zo iemand is Henk. Zijn vader stierf toen hij jong was en houdt dierbare herinneringen aan zijn zachte, liefhebbende stem. Maar, zonder zijn bescherming valt hij ten prooi aan het geestelijk geweld van zijn moeder. Niets kan hij goed doen in haar ogen en trouwt met Petra om het huis te ontvluchten. Petra is een vriendelijke, hardwerkende vrouw en wordt door Henk aan de kant gezet omdat hij haar veilige armen juist als onveilig ervaart. Zijn tweede vrouw, Maartje, is uit ander hout gesneden. Zij is koel en afstandelijk, maar wordt wel de moeder van hun vijf kinderen. Maartje is gewend haar eigen gang te gaan en vindt het plezierig om de opvoeding van de kinderen met Henk te delen. Demonstratief komt Henk steeds later thuis en laat geen gelegenheid onbenut om Maartje onder haar neus te wrijven dat zij als moeder en echtgenote tekortschiet. Om vervolgens weer alles recht te breien door Maartje te overladen met cadeaus. Op zijn werk speelt hij tegenover het lagere personeel de vrolijke sinterklaas en probeert zijn baas te ontmaskeren als bullebak. In de therapiesessies met mij ontspint zich hetzelfde ritueel: op dwingende wijze probeert hij mijn aandacht te kopen en als ik zijn goede bedoelingen in de wind sla dan gedraagt hij zich als het gekwetste kind. Zijn subtiele doch onfatsoenlijke treiterijen gaan zover dat hij mij uitlokt tot een felle berisping. En op dat moment verschijnt een uitdrukking op zijn gezicht die rust en voldoening uitstraalt.

Voor hem is het bewijs van echte genegenheid pas geleverd als hij door zijn (gespreks)partner vernederd wordt. Ik stel hem voor de keus: "Of je gedraagt je als een fatsoenlijk volwassen man of ik gooi de handdoek in de ring, en in het laatste geval ben ik de gelukkige verliezer." Een winnaar zijn lijkt voor menigeen een aantrekkelijke levensstijl. Maar, het geluk van de verliezer is dat hij de schuld van zijn mislukkingen op anderen kan afwentelen.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden