Publicatiedatum: 13-03-2000

Het succes van mislukken

Mensen doen waar ze goed in zijn. En sommigen zijn briljant in het mislukken. Het leven van Erica, bijvoorbeeld, is een aaneenschakeling van blunders. Ze was er op haar zeventiende vroeg bij: ongewenst zwanger, abortus en daarna een paar jaar in een sekte verdwaald. Aanvankelijk nam de familie haar in bescherming en schreef haar wandaden toe aan pech en jeugdige onervarenheid. Later, toen zij rond haar dertigste aanpapte met een cocaïnejunk en hem twee jaar later verruilde voor een getrouwde vijftiger begon men haar te verdenken van opzet. Dat idee werd nog eens versterkt doordat zij stelselmatig bij alles wegliep wat wel goed ging. Zo kreeg zij een baan als hondenloopster (iemand die tegen betaling de honden van druk bezette mensen uitlaat) maar toen de klanten haar al teveel lof toezwaaiden kapte ze er onmiddellijk mee: "Ik hou er niet van om onder druk gezet te worden; door mijn sektetijd ben ik allergisch geworden voor iedereen die van mij wil profiteren." Erica maakt er een sport van om haar 'levensvisie' te veranderen al naar gelang de omstandigheden: als ze geen vrijer heeft, dan worden alle vrouwen verketterd die hun geluk afhankelijk stellen van een man; en als zij weer een kerel aan de haak heeft geslagen, trakteert zij haar vrijgezelle vriendinnen op uitgeknipte contactadvertenties.

Mislukken heeft ongekende voordelen. Er is altijd wel een barmhartige Samaritaan die begaan is met je lot. Zijn de geldschieters uit eigen kring opgedroogd dan kun je altijd gehoor vinden bij de sociale dienst. De maatschappelijke ladder hoeft de mislukkeling niet te beklimmen: zijn carrière is geen carrière. Hij weet door zijn eigen 'onmacht' anderen te mobiliseren om de verantwoordelijkheden van het (dagelijks) leven te dragen. En dat scheelt werk, zorgen en betrokkenheid. De mislukkeling kan ook genieten van een slechte reputatie. Als hij bezoek krijgt van deurwaarders of het presteert om een familiefeest te versjteren dan doet niemand daar moeilijk over. Iedereen is er al aan gewend dat hij problemen veroorzaakt. Het grootste voordeel van falen is: vrijheid. In het voorjaar zit de mislukkeling op Kreta om zijn droom van een duikschool voor onderwaterrecreatie in rook te zien opgaan en na de zomer heeft hij zich ingeschreven op de open universiteit omdat zijn ware bestemming in de Franse letterkunde ligt. Op vrijdagmiddag kan hij een spontane ingeving hebben om naar een nachtconcert in Brussel te gaan en na het weekend meldt hij zich bij het RIAGG voor behandeling omdat hij last heeft van maatschappij-stress. Bij de therapeut worden de psychische klachten in de schoenen geschoven van de ouders of ieder ander die orde en regelmaat vertegenwoordigt. Zo heeft hij het perfecte alibi om een leven in de luwte te leiden en als toeschouwer te genieten van de burgerlijke druktemakers om hem heen.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden