Claus en Beatrix tijdens de Davis-cup wedstrijd tussen Nederland en Zuid-Afrika in 1965. (Foto: Fotobureau Stokvis)

door JAN-KEES EMMER DEN HAAG - Claus George Willem Otto Frederik Geert, Prins der Nederlanden, jonkheer van Amsberg, werd op 6 september 1926 geboren op het landgoed van zijn moeder in Dützingen (Hitzacker), Noord-Duitsland. Hij stamde uit een Mecklenburgse familie en was de enige zoon - naast zes dochters - van Claus von Amsberg en Gosta von Amsberg, geboren Freiin von dem Bussche-Haddenhausen.

Na zijn lagere school in Bad Doberan in Mecklenburg (1933-1937) werd de jonge Claus op kostschool gedaan in Lushoto in Tanganyika, waar zijn ouders zich in 1928 vestigden. De jonge Claus, die binnen een mum van tijd vloeiend Swahili spreekt, noemde deze tijd wel "de meest opwindende en gelukkigste periode van mijn jeugd".

Sindsdien lijkt hij zich een beetje Afrikaan te voelen. Hij zou dan ook heel zijn leven een bijzondere band houden met het zwarte continent, dat als een rode draad door zijn werkende bestaan zou lopen.

Claus en Beatrix tijdens een wandeling in de tuin van Soestdijk nadat hun verloving was aangekondigd. (Foto: Dijkstra en Zonen)

Aan die gelukkige tijd kwam in 1938 een eind omdat er in Afrika geen goede vervolgopleiding voor Claus beschikbaar was. Zij ouders stuurden hem terug naar Duitsland waar hij van 1938 tot 1943 het exclusieve internaat Baltenschule te Misdroy in Pommeren bezocht.

Dat vond Claus niet leuk. Zeker toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak en hij het contact met zijn ouders kwijtraakte. Als leerling van die school werd hij van augustus 1943 tot januari 1944 ingezet als als 'Marinehelfer' en verrichte hij enige maanden arbeidsdienst in de buurt van Kiel.

Na het verkrijgen van zijn oorlogseinddiploma werd hij in militaire dienst geroepen en ingedeeld bij een pantserdivisie. Van juli 1944 tot maart 1945 deed hij dienst in Duitsland, Denemarken en Italië. Aan gevechtshandelingen heeft hij niet deelgenomen. Begin mei 1945 werd de 19-jarige Claus door de Amerikanen krijgsgevangen gemaakt bij Merano in Italië en kort gedetineerd in een kamp nabij Brescia. Hier werkte hij als chauffeur en tolk, totdat de Amerikanen hem in september 1945 als tolk overbrachten naar kamp Latimer bij Amersham in Engeland.

Zoals alle jongemannen die kort na de oorlog wilden gaan studeren, moest prins Claus een door de geallieerden ingestelde politieke zuiveringscommissie passeren. Dat moesten destijds al zijn leeftijdsgenoten omdat vrijwel iedere jonge Duitser via de middelbare school automatisch lid was geweest van de NSDAP-jongerenorganisaties 'Jungvolk' en 'Hitlerjugend'.

Het oordeel van de commissie luidde ten aanzien van hem: "nicht betroffen" (niet van toepassing). En Claus kon gaan studeren.

Tussen 1948-1956 voltooide hij zijn studie rechten en staatswetenschappen aan de universiteit van Hamburg. Vervolgens trad hij in diplomatieke dienst en werkte van mei 1958 tot maart 1961 als derde en later als tweede ambassadesecretaris op de Duitse ambassade in Santo Domingo, de hoofdstad van de Dominicaanse Republiek. Daarna volgde Abidjan, Ivoorkust tot hij begin 1963 werd overgeplaatst naar Buitenlandse Zaken in Bonn, waar hij tot 1965 was belast met de sectie economische betrekkingen met Afrika ten zuiden van de Sahara.

De diplomatieke carrière van Claus leek veelbelovend. Hij was talentvol en zijn meerderen zagen in hem een prominent ambassadeur. Op het moment dat hij prinses Beatrix ontmoette, stond hij op het punt om medewerker te worden bij de eerste ambassade van de Bondsrepubliek Duitsland in Israël. Een uiterst gevoelige post, waar onze oosterburen alleen hun beste diplomaten heen stuurden. Het ging uiteindelijk niet door...

De verloving van 'onze' kroonprinses Beatrix met de Duitse diplomaat Claus von Amsberg op 28 juni 1965 bracht de gemoederen in de Nederlandse samenleving - toch al in de ban van provorellen en anti-Vietnam-demonstraties - heftig in beroering. Ook al trachtte koningin Juliana de emoties te sussen met haar geruststellende woorden: "Ik kan u verzekeren, het is goed."

De nevel van rookbommen die bij het huwelijk op 10 maart 1966 in Amsterdam rijkelijk ontploften, zou echter in de daaropvolgende jaren snel optrekken. De aanvankelijke scepsis sloeg geleidelijk om in acceptatie en later veel waardering voor de serieuze, consciëntieuze Claus, de idealist, de diplomaat, de intellectueel, de jurist.

In goed Nederlands sprak hij bij zijn trouwen: "Lieve Trix, jou wil ik danken voor je liefde die mij gelukkig maakt. Niemand wordt meer gecharmeerd door je glimlach dan ik. Je hebt mij laten zien dat achter deze glimlach een liefdevol hart verborgen is met oprechte belangstelling voor de problemen van ieder mens die je ontmoet. Ik sta met vreugde en vertrouwen tegenover de mooie en veeleisende taak, die van nu af aan op onze gemeenschappelijke schouders rust."

Een vuur dat ruim dertig jaar later nog niet gedoofd was. In oktober 1999, tijdens de uitreiking van de Prins Claus-prijzen voor Cultuur en Ontwikkeling bleek dat niets van die liefde in de ruim dertig jaar huwelijk was verdwenen. In het Engels betuigde hij toen weer ten overstaan van een volle Burgerzaal van het Paleis op de Dam zijn liefde aan zijn echtgenote.

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 7 oktober 2002