BRUSSEL - De Europese Commissie gaat medio volgende week voorstellen om alle tien de kandidaatlanden in 2004 tegelijk te laten toetreden tot de EU. Turkije krijgt echter nog steeds geen datum waarop de toetredingsonderhandelingen kunnen beginnen, ook al laat Turkije zien dat het ernst is met de afschaffing van de doodstraf, zo lieten Brusselse diplomaten gisteren doorschemeren.

Daarmee stuurt de Commissie aan op de 'Big Bang', de uitbreiding ineens met Polen, Hongarije, Slovenië, Tsjechië, Slowakije, Estland, Letland, Litouwen, Malta en Cyprus. Eind deze maand tijdens de tussentop in Brussel buigen de Europese regeringsleiders zich dan over de aanbeveling van de Commissie, waarna de slotonderhandelingen kunnen beginnen.

Eind dit jaar volgt dan het definitieve besluit op de top in Kopenhagen en vanaf medio 2004 zijn de nieuwe landen er dan bij, op tijd voor de verkiezingen van een nieuw europarlement in juni 2004. Het voorstel van de Commissie om met alle tien tegelijk te beginnen komt niet echt als een verrassing, het was al langer bekend dat dit de diepste wens was van de Commissie.

Maar de huidige lidstaten, die de rekening moeten ophoesten, moeten nog wel akkoord gaan. Zo moeten er bepaalde toezeggingen komen dat de kosten, onder andere de boerensubsidies, straks niet volledig uit de hand gaan lopen. Als alles volgens plan verloopt worden de definitieve toetredingscontracten in april volgend jaar getekend en dan is er voor niemand meer een weg terug.

Omdat sommige lidstaten, waaronder Nederland, aandringen op een blijvende monitoring (om te voorkomen dat de kandidaat- landen niets meer doen als ze hun toetredingsbriefje op zak hebben), zal de Commissie medio volgende week voorstellen om ook na de officiële ondertekening van het toetredingsverdrag controles te blijven uitoefenen of de betrokken landen doorgaan hun economie, juridisch- en bestuurlijk systeem aan te passen aan de eisen van de Unie. Op een aantal terreinen krijgen de landen een overgangsperiode, omdat ze domweg niet zo snel kunnen voldoen aan de EU- eisen.

Ook wil de Commissie de bevoegdheid om de markten van de huidige lidstaten nog voor twee of drie jaar af te schermen als blijkt dat de toetreding leidt tot verstoring van de markt omdat vanuit het oosten goedkope producten en goedkope arbeidskrachten komen. Toen in 1995 Oostenrijk, Zweden en Finland toetraden gold een soortgelijke regeling, maar die duurde toen maar een jaar.

Bulgarije en Roemenië blijven nog tot 2007 in de wachtkamer omdat ze te ver achterop liggen qua ontwikkeling en Turkije krijgt ook nog niet de vurig gewenste datum waarop de toetredingsonderhandelingen kunnen beginnen. Weliswaar maakt Turkije goede vorderingen wat betreft afschaffing van de doodstraf en respect voor de mensenrechten, maar het is nog niet voldoende.

De Commissie laat de gevoelige kwestie aan de regeringsleiders, het is hun taak om Turkije een nieuwe kluif toe te werpen die het land weer even zoet houdt. In de meeste lidstaten is nog teveel verzet om de onderhandelingen nu al te beginnen. Maar Turkije, een moslimland met 68 miljoen inwoners is wel NAVO- lid en de VS zouden graag zien dat het land bij de EU komt, zeker met het oog op de naderende Irak- crisis. De woordvoerder van eurocommissaris Verheugen (Uitbreiding) ontkende gisteren met klem dat er voor Turkije een zak geld ter waarde van een miljard euro klaar staat om de pijn te verzachten.

Op woensdag 9 oktober komt de Commissie met haar landenrapporten, de analyse per kandidaat- land hoe ver men is gevorderd met het toepassen van de EU- standaarden en regelgeving. Geen van de tien ligt dus dermate achterop dat toetreding niet mogelijk is, al krijgen de landen volgens diplomaten na de toetreding nog volop de gelegenheid de laatste puntje op de i te zetten.

Cyprus tenslotte wil de EU het liefst als geheel binnenhalen, maar als het niet anders kan wordt alleen het Griekse deel lid. Ook hier zit Turkije, dat een deel van Cyprus heeft geannexeerd, nog in de weg.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 5 oktober 2002