UTRECHT - Zijn omgeving noemt hem 'de best geïntegreerde allochtoon van Nederland'. Mohamed Sini (45) heeft bijna een monsterklus afgerond: volgende maand zijn mede door zijn toedoen zeven moslimkoepelorganisaties verenigd in het Contactorgaan Moslims en Overheid. Sini ziet het heftige debat dat momenteel woedt over en door moslims als een noodzaak voor modernisering: "Veel islamieten zijn daar bang voor en gaan in de verdediging. Hoe korter de rokjes, hoe langer de baarden."

Mohamed Sini

Dat er in korte tijd veel is veranderd in Nederland, bewijst de zaak Ayaan Hirsi Ali, de Somalische PvdA-politicologe die onlangs te berde bracht dat de islam op diverse gebieden bepaald achterlijk is te noemen. Toen Pim Fortuyn dat een half jaar geleden zei, waren de rapen gaar. Heel Nederland viel over hem heen. Hirsi Ali daarentegen werd, na door enkele fanatici met de dood te zijn bedreigd, door autochtoon Nederland juichend op het schild gehesen als zijnde een bejubelde heldin. Openlijke kritiek op de islam mag opeens, sterker nog, het is 'in'.

De doodsbedreigingen veroordeelt hij uit het diepst van zijn hart, maar verder ziet Mohamed Sini (45) het hele debat rond het al dan niet achterlijk, bedreigend of wat dan ook zijn van de islam, als broodnodig voor modernisering.

Sini zelf heeft die modernisering niet meer nodig. Op zijn vijftiende arriveerde hij in Nederland als zoon van een Nederlandse 'gastarbeider', zo heette dat toen nog. Sini wist dat hij, wilde hij iets bereiken in deze maatschappij, de taal moest leren. Van het Marokkaanse lyceum kwam hij op de Nederlandse lts. Door zelfstudie, de jonge Marokkaan trachtte Couperus ("ik had gehoord dat dat een bekende Nederlandse schrijver was") te lezen op zijn zolderkamertje, werkte hij zich op: na de lts volgden mts en Sociale Academie.

Nu is Sini gemeenteraadslid voor de PvdA in Utrecht, voorzitter van de landelijke stuurgroep Islam en Burgerschap, clusterdirecteur bij het ROC Utrecht (o.a. inburgeringscursussen), bestuurslid van diverse maatschappelijke organisaties én voorzitter van de voorbereidingscommissie Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), dat dus volgende maand zijn beslag krijgt. Bovendien medeorganisator van het 'imam-inburgeringsweekeinde' dat vorige week werd gehouden. Getrouwd met een Marokkaanse vrouw: híer ontmoet en erg modern, beklemtoont hij met een brede glimlach. Altijd strak in het pak en welbespraakt, beschaving ademend uit al zijn poriën, heeft hij zijn plek in Nederland beter gevonden dan menig hier geborene.

Voelt u zichzelf Nederlander of moslim?

"Ach... Voor 11 september vorig jaar voelde ik me zonder meer Nederlander. Ik speelde nooit met de gedachte aan die keus. Per 11 september hebben we dat toegeworpen gekregen. Ik heb tweederde van mijn leven in Nederland doorgebracht, ik heb Marokko in die dertig jaar misschien vijf keer bezocht. Ik voel me Nederlander. Een Nederlandse moslim."

Toen Theo van Gogh die vraag onlangs tijdens een discussiebijeenkomst in Paradiso stelde, vonden maar vijf van de ruim honderd aanwezigen zichzelf Nederlander. De rest scandeerde 'moslim'. Voor Van Gogh een bevestiging van zijn ideeën dat 'we in Nederland een paard van Troje hebben binnengehaald met honderdduizenden moslims die al onze normen en waarden verwerpen en Nederland haten'. Wat vindt u daarvan?

"Moslims voelen zich in een hoek gedreven en grijpen dus des te harder terug op alles wat hun identiteit vormt. Zelfs de niet echt belijdende moslims worden het nu opeens wél. Onder de moslim-migranten zie je nu allemaal ontwikkelingen die niet bevorderlijk zijn voor hun integratie: orthodoxie, zelf discrimineren, zeer behoudend zijn op het vlak van emancipatie en homoseksualiteit. Als je in een strikte scheiding van seksen opgroeit, met het idee dat vrouwen niet gelijkwaardig zijn, kun je als puber niet omgaan met seks. En dat zien we dus terug in die pubers die zwembaden onveilig maken."

"Sommige moslims zien de moderniteit - dus individueel gedrag en streven naar democratie - als een bedreiging. Ze zijn bang dat daardoor de religie uit het openbare leven verdwijnt. Daarom trachten ze al die veranderingen tegen te houden. Hoe korter de rokjes, hoe langer de baarden van de orthodoxen en hoe donkerder de kleding van de vrouwen. Maar ze gaan er vaak wel selectief mee om: als ze ziek zijn, hebben ze er geen bezwaar tegen geopereerd te worden in een hypermodern ziekenhuis. Toen ik in Marokko was, zag ik zo'n man met een wilde baard, fladderende kleding, zijn vrouw volledig bedekt, zelfs de zon mocht haar niet zien. Maar wel samen op een motorfiets!"

Door Andries Knevel werd u onlangs in zijn televisieprogramma geïntroduceerd als 'de spreekbuis van de 800.000 Nederlandse moslims'. Bent u dat?

"Nee, helemaal niet! Ik heb dat ook rechtgezet. Ik ben wel voorzitter van de voorbereidingscommissie Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO). Die is in het leven geroepen toen de toenmalige minister Van Boxtel de moslimorganisaties voor een gesprek uitnodigde naar aanleiding van de affaire El-Moumni. Er trok vervolgens een stoet van vijftig vertegenwoordigers langs! Waarna werd gepleit voor de oprichting van een contactorgaan, een gesprekspartner voor de overheid. Net zoals de christenen dat hebben, maar ook de joden in het Centrale Joods Overleg en de hindoes in de Hindoeraad. Het heeft een jaar vergaderen gekost, maar nu is de oprichting bijna een feit. Wat heel erg nodig is, want de verhouding tussen moslims en autochtone Nederlanders staat momenteel op scherp. Een botsing van beschavingen die er al een hele tijd aan zat te komen."

Op de site Maghreb.nl, bestemd voor jonge Marokkanen, worden Marokkaanse schrijvers die strijden voor verlichting en reformatie binnen de islam, hoeren genoemd. Nep-Marokkanen die zichzelf hebben verkocht aan de media om erbij te willen horen. Ze krijgen dreigbrieven waarin wordt gepraat over de 'straathondencultuur van de christenen'. Hirsi Ali is met de dood bedreigd. Het gaat toch helemaal verkeerd?

"Die doodsbedreiging veroordeel ik ten zeerste. Heel triest. We hebben hier vrijheid van meningsuiting: alleen hebben we die het afgelopen half jaar meerdere keren met voeten zien treden. Ook door autochtone Nederlanders, denk maar aan de bedreigde politici en zelfs een voetbaltrainer. Daarbuiten zeg ik: laat het debat gebeuren. In elk gezin is soms ruzie, wordt er flink gediscussieerd. Zo kom je tot een nieuwe verstandhouding. Nu is het debat nog zwart-wit, maar op langere termijn zullen er nuances komen. Moslims moeten ook nog leren te debatteren. Het vrije debat is de democratie ten top, en voor velen is dat iets nieuws. Moslims moeten accepteren dat ze verplicht zijn tot zelfkritiek. Als je leeft in een land waarin de Rechten van de Mens worden gerespecteerd, zul je je daarnaar moeten gedragen. En dat betekent praten over de ongelijke verhouding tussen mannen en vrouwen, seksuele taboes en de discriminatie van homo's."

"Als je hier woont moet je je kinderen de kans geven om mee te doen. En ze niet gehandicapt maken door ze oude opvattingen mee te geven die wel op het platteland van Marokko kunnen, maar niet hier. Eigenlijk gaat het erom: hoe kan ik mijn geloof overeind houden en toch volop meedoen in deze maatschappij. Dat is het punt. En meedoen kan niet als je vindt dat de helft van de samenleving - te weten de vrouwen - moet worden uitgesloten en opgesloten."

Is de islam een achterlijke religie?

"Nee! Uit de grond van mijn hart: nee. In de middeleeuwen kon de islam bogen op een zeer hoog beschavingspeil. Er worden dus zeker handvatten geboden om te komen tot ontwikkeling. Als het gaat om de Rechten van de Mens zou je kunnen zeggen dat de islamitische samenleving op sommige gebieden achterlopend is. Maar dat is heel wat anders dan achterlijk! Door mensen weg te zetten als achterlijk, schieten ze in de verdediging. Ik zou nu ook in de verdediging kunnen schieten. En kunnen zeggen dat de grootste massavernietiging die we ooit hebben gekend, de Tweede Wereldoorlog, voortkwam uit het christendom. Maar ik weiger de Duitsers daarop af te rekenen."

"Je moet je ook realiseren dat het westen er eeuwen over heeft gedaan om te komen tot verlichting. Bij de moslims zou dat nu hier in dertig jaar moeten. Als je er even over nadenkt, snap je wel dat dat niet gaat. Je kunt het proces wel versnellen. Door de sociaal-economische positie van de mensen te verbeteren. Welvaart brengt integratie, armoede zet mensen op achterstand. Armoede is de grootste vijand van beschaving en moderniteit. Onderwijs is de sleutel. Hoe hoger de opleiding, hoe succesvoller de integratie."

Al die relschoppende Marokkanen kunnen toch al het onderwijs krijgen dat ze willen. Maar ze wíllen blijkbaar niet.

"Daar ligt een heel grote rol voor de ouders. En dat is nieuw voor hen. Want die zijn vanuit het Marokkaanse platteland, waar de meesten toch vandaan komen, gewend dat opvoeding niet alleen hun verantwoordelijkheid was. Er bestaat daar een groot sociaal netwerk. Je kunt je kind gewoon naar buiten sturen, want als hij iets stouts doet, wordt dat meteen gemeld. De buren staan voor de deur, of de politie. En op Marokkaanse scholen wordt niet alleen aan onderwijs, maar ook aan opvoeding gedaan. Als je iets doet wat niet mag, pakt de onderwijzer je flink hard aan. Hier in Nederland dragen ouders veel meer alleen de verantwoordelijkheid voor de opvoeding. En dat gaat vaak helemaal mis. Maar ook heel vaak goed. Alleen weet ik dat niemand op dit moment op positieve geluiden zit te wachten."

Bij u is het blijkbaar heel goed gegaan.

"Mijn vader was een ongeschoolde arbeider, afkomstig van het Marokkaanse platteland. Hij werkte in de reinigingsindustrie, bij bedrijven als Shell. Wel was hij politiek actief, hij was een groot aanhanger van de sociaal-democratie. Hij las veel en luisterde naar de radio. Hij zei altijd tegen ons: volg een opleiding, anders moet je later net zulk smerig, ondankbaar en gevaarlijk werk doen als ik. Hij werkte met hogedrukspuiten, van die zware exemplaren. Als je daarmee per ongeluk op je been spuit, snijdt het door je vlees tot op je bot. Zijn broer is zo gewond geraakt. Mijn moeder is ook geboren op het platteland, maar droeg geen hoofddoek. Ze heeft zelfs op een gegeven moment haar haar kortgeknipt. Dat klinkt voor u heel normaal, maar in ons milieu toen, was dat een revolutionaire daad. Nu draagt ze af en toe een hoofddoek. Ach, ik ben wat ouder, Mohamed, zegt ze dan. Maar het hoeft niet van mijn vader. Zij zijn, even als heel veel andere allochtone ouders, het voorbeeld dat je je heel goed kunt aanpassen en toch je geloof overeind kunt houden."

Toch is 'multiculturele samenleving' een besmette uitdrukking geworden.

"Ik weet het. Maar we ontkomen er niet aan dat we het tóch vormen. Al die mensen zijn hier en ze gaan niet meer weg. We moeten met elkaar verder. En daarom zullen we met z'n allen moeten proberen de boel een beetje bij elkaar te houden. Daarom ben ik ook blij met die hele discussie over waarden en normen. Respect voor anderen, vrijheid van meningsuiting, maar ook ruimte voor minderheden."

Moslims zijn misschien bang voor 'moderniteit', maar veel Nederlanders zijn tegenwoordig bang voor moslims. Hoe reëel is die angst?

"Die angst is begrijpelijk. Op 11 september hebben we kunnen zien hoe een aantal fanatici het grote Amerika een enorme slag toebracht. Sindsdien hebben die fanatici onze religie gegijzeld, zo zie ik dat. En dat mogen de moslims niet laten gebeuren! Juist die heel grote middengroep moet daartegen in het geweer komen. De veranderingen moeten van binnenuit komen. Maar uiteindelijk heeft de geschiedenis bewezen dat integratie, hoewel het niet altijd even gemakkelijk ging, nooit echt mislukt is."

Daar denken de Indianen in Amerika anders over.

"Hahaha! Vanuit dat standpunt heb ik het nog nooit bekeken. Ik denk niet dat we hier ooit de situatie gaan bereiken dat de nieuwkomers een dusdanige meerderheid vormen dat ze het land gaan innemen. Voor het zover is, zal het grootste deel namelijk gewoon Nederlander zijn geworden. Ook al eten ze dan niet elke dag bloemkool."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 5 oktober 2002