Een bejaarde man trotseert de Oekraïense oproerpolitie tijdens een demonstratie in de hoofdstad Kiev tegen het beleid van president Koetsjma. (Foto: REUTERS)

door Pieter van der Sloot KIEV - Volgens een recente opiniepeiling is 57 procent van de Oekraïners bereid om te leven onder een totalitair regime, indien dat een spoedige verhoging van hun welvaart met zich meebrengt. Nu leven de inwoners van de voormalige Sovjetrepubliek volgens een groeiend leger critici al onder een soort van dictatuur: namelijk die van president Leonid Koetsjma.

Hij zou de parlementsverkiezingen van afgelopen voorjaar hebben vervalst en twee jaar geleden de internetjournalist Georgi Gongadze uit de weg hebben laten ruimen. Vlak nadat diens onthoofde lichaam werd gevonden, doken er geluidstapes op waarop Koetsjma de opdracht tot de moord zou hebben gegeven. Daarbij zou deze voormalige directeur van 's werelds grootste raketfabriek, die in 1994 aan de macht kwam, ziekelijk corrupt zijn en onlangs in het geheim het zogeheten 'Kolchuga'-wapendetectiesysteem aan Irak hebben verkocht.

Washington beweert (ook nu weer) over authentieke bandopnamen te beschikken waarop de deal met Saddam Hoessein werd beklonken en heeft al 50 miljoen dollar hulp aan Kiev opgeschort. Een speciale afgezant van president George Bush is onlangs gearriveerd in Oekraïne - na Israël en Egypte de grootste ontvanger van Amerikaanse donorhulp - om de zaak verder te onderzoeken.

Na een massaprotest in de straten van Kiev twee weken geleden, waarbij 20.000 mensen anti-Koetsjma-leuzen scandeerden, laaide de roep om zijn aftreden vorige week opnieuw op. Sommige waarnemers vergelijken de situatie in Oekraïne met die in Belgrado, vlak voordat Slobodan Milosevic door een woedende volksmassa de facto uit zijn paleis werd verdreven. Niet alleen in Kiev, maar over het hele land worden regelmatig volksprotesten gemeld. "We nemen het niet langer!" riep een vrouw afgelopen weekeinde voor de Russische staatstelevisie. "We willen geen armoede, maar een normaal leven!"

De 64-jarige Koetsjma hamert er evenwel op dat hij in 1998 voor een periode van vijf jaar wettig is herkozen en denkt er niet aan om op te stappen.

"De oppositie wil een revolutie ontketenen", fulmineerde hij deze week nog. "Maar Oekraïne heeft geen behoefte aan revolutie." Een petitie waarin Koetsjma wordt gemaand om op te stappen en om vervroegde presidentsverkiezingen uit te schrijven weigerde hij vorige week in ontvangst te nemen. Koetsjma, die nog maar kan rekenen op de steun van dertig procent van de bevolking, ontkent intussen alle aantijgingen en heeft de oppositie in de 'Verchovnaja Rada' (de Opperste Raad) opgeroepen om weer gewoon aan het werk te gaan.

De voorheen uiterst verdeelde oppositie is intussen openlijk een flirt begonnen met de communisten in het parlement, tot dusver Koetsjma's belangrijkste steunpilaar. De strijd wordt aangevoerd door de fotogenieke Julia Timosjenko en de voormalige premier Viktor Joesjtsjenko, die allebei snellere politieke en economische hervormingen voorstaan.

Maar de 41-jarige Timosjenko, bijnaam 'de prinses van het gas', is eigenlijk even omstreden als Koetsjma wanneer het om verdachtmakingen van corruptie en nepotisme gaat. Halverwege jaren '90 zou Timosjenko, die haar eerste miljoenen verdiende met de productie en verkoop van piratenvideo's, de staat voor 2,3 miljard dollar hebben benadeeld met gas- en oliedeals, waarbij ze volgens sommigen 162 miljoen dollar doorsluisde naar de toenmalige oud-premier en haar mentor Pavlo Lazarenko.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 3 oktober 2002