door Hans Kuitert BRATISLAVA - In Slowakije draait alles nog steeds om Vladimir Meciar, de autocratische oud-premier die zijn land jarenlang buiten de deur van Europa heeft gehouden. Sinds hij van zijn troon is gevallen zijn de Europese Unie en de NAVO onder de indruk van de enorme inhaalslag van het kleine voormalige communistische land, ooit onder een dak met Tsjechië.

Vladimir Meciar (Foto: EPA)

Slowakije blijft welkom, maar zonder Meciar. De man doet echter een nieuwe gooi naar de macht. Voor Brussel is de zaak helder. Als Meciar weer aan het roer komt of in een coalitie mee mag doen, gaat de deur weer keihard dicht. Gunther Verheugen, de EU-commissaris voor Uitbreiding, heeft het de Slowaken vorige week helder gezegd. "De uitkomst van de verkiezingen zal bepalen of het land lid kan worden van de EU en kan integreren in de NAVO." Hij noemde Meciar niet, maar dat hij de man in gedachten had was duidelijk.

Enige zorg zal Verheugen ook hebben over de snelle opkomst van Robert Fico, die met zijn linkse, maar populistische SMER-partij in de peilingen Meciar en diens rechts-nationalistische HZDS voorbij is gestreefd. Fico wil graag bij de EU, maar wil een aantal al afgesloten onderhandelingshoofdstukken openbreken. Hij vindt dat de huidige rechtse coalitie van premier Mikulas Dzurinda te veel heeft toegegeven aan Brussel. Het zal niet verbazen dat het daarbij vooral om de landbouw gaat.

Slowakije is politiek sterk gepolariseerd. Veel, vooral oudere kiezers zien nog steeds heil in Meciar. Deze arbeiders verloren hun banen toen het communisme 12 jaar geleden overboord werd gegooid. Ze hebben het gelag moeten betalen voor de introductie van de vrije markt, die, zoals overal elders in Oost-Europa, vooral de jongere generaties vruchten begint op te leveren. Die jongeren zijn beducht voor het missen van de euro-boot. Het blijkt een tweedeling te zijn die dwars door gezinnen loopt, waar de ouders Meciar steunen en hun kinderen een andere partij.

Meciar beschikt, ondanks zijn autoritaire en desastreuze regeerstijl tussen 1994 en 1998, nog steeds over een stevige aanhang, volgens de huidige peilingen rond de 19 procent. De oude garde is niet vergeten dat Meciar hen, ondanks zijn slechte beleid later, een gevoel van nationale trots heeft geschonken.

Meciar slaagde er niet in de oude plan-economie om te vormen tot markteconomie. Dat gebeurde pas na 1998, toen hij de verkiezingen verloor van een brede coalitie van linkse en rechtse partijen. Die regering heeft Slowakije in een snel tempo op de goede weg naar Brussel gebracht en doet het in een aantal opzichten zelfs beter dan de Tsjechen.

Alle overige politieke stromingen en partijleiders zijn zich scherp bewust van wat op het spel staat. Allen belijden een geloof in de EU en de NAVO en hebben zonder omhaal van woorden de bezorgdheid en waarschuwingen van Brussel doorgesluisd naar het electoraat. Welke coalitie er ook komt, niemand zal Meciar uitnodigen aan te schuiven. De vraag is hoe sterk de omstreden oud-premier uit de stembus zal rollen. Dat zal bepalen hoe makkelijk of moeilijk een definitief punt kan worden gezet achter Meciars invloed.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 19 september 2002