TINEKE COSTER ... wachten op een regeling van Economische Zaken duurt veel te lang ... (Foto: De Telegraaf)

ZEIST - De circa 6500 Accountants-Administratieconsulenten (AA's) in ons land worden vanaf 1 januari 2003 onder onafhankelijk toezicht geplaatst. Hun beroepsorganisatie NOvAA wil na een maandenlange discussie niet langer wachten totdat er overeenstemming is bereikt met het ministerie van Economische Zaken en de vakbroeders verenigd in het Koninklijk Nivra (de registeraccountants, RA's) over een externe toezichthouder die de kwaliteit van het beroep bewaakt. Want het imago van de accountant staat onder zware druk na de reeks Amerikaanse boekhoudschandalen en het slecht gevallen optreden van enkele accountants bij de parlementaire enquêtecommissie bouwnijverheid in Den Haag.

De Raad van Toezicht gaat alle AA's periodiek controleren op het naleven van de beroepsregels en krijgt daarnaast de bevoegdheid om, naar aanleiding van klachten, fraude en ander knoeiwerk van de accountants op te sporen. De bevindingen worden vastgelegd in een openbaar jaarverslag. De AA's worden daarmee volgens de NOvAA de eerste beroepsgroep in Nederland die onder onafhankelijk toezicht komt.

,,Aanleiding voor deze stap is de bouwfraude en natuurlijk de Enron-affaire. Die heeft natuurlijk veel stof doen opwaaien vorig jaar. Toen hebben wij gezegd er moet iets gebeuren. Al werken AA's over het algemeen niet in de public interest entities zoals dat zo mooi heet, zij worden er wel door beschadigd. Want iedereen heeft het over accountants en dat zijn wij dus ook," zegt Tineke Coster, voorzitter van de Nederlandse Orde van Accountants-Administratieconsulenten (NOvAA).

NOvAA en Nivra hebben begin dit jaar een convenant gesloten om de onafhankelijkheid van de accountant te vergroten en te waarborgen. Die nieuwe richtlijn wordt op 1 januari 2003 wordt ingevoerd. Nederland loopt daarmee voorop in Europa.

"Een mooi staaltje van samenwerking, maar het broodnodige externe toezicht was daarmee nog niet geregeld," vindt Coster. "Wachten op een regeling van Economische Zaken duurt echter veel te lang. Wetgeving kost een jaar of drie. Daar komt nu nog een keer de bouwfraude doorheen. Je moet gewoon het vertrouwen in de accountant herstellen in Nederland. We hebben met het Nivra overlegd om allebei een onafhankelijke Raad van Toezicht te instellen. Dat is niet gelukt."

Nivra-voorzitter Hoogendoorn zei deze week nog: Wij willen het liefst per 1 januari 2003 onafhankelijk toezicht.

Coster: ,,Misschien doet hij het toch ook nu wij van start gaan. Hoogendoorn wilde nog een aantal ontwikkelingen afwachten, maar wij hebben gezegd: langer wachten is onverantwoord. Dan is het mosterd na de maaltijd. Wij wachten al bijna een jaar".

Mevrouw Coster vermoedt dat er andere zaken meespelen bij het ministerie. "Wij hebben de indruk dat EZ de hele regeling van het accountantsberoep naar de Autoriteit Financiële Markten (AFM) wil overhevelen. Dat noemen wij geen extern toezicht. Dan moeten die mensen een beroep gaan regelen waar zij geen verstand van hebben. Want wij zijn mkb-accountants en de AFM houdt toezicht op grote, beursgenoteerde ondernemingen. Dat spoort totaal niet. Bovendien functioneert de accountantswetgeving op zich heel erg goed. Het enige wat geregeld moet worden is de onafhankelijkheid en het externe toezicht. Als de overheid daar niet in voorziet, dan doen we het zelf. Je kunt zo niet blijven doormodderen."

Het bestuur van de nieuwe Raad van Toezicht gaat bestaan uit ongeveer vijf mensen, met een meerderheid van niet-accountants. "Dat moeten hele goede, volstrekt onafhankelijke mensen zijn. Als voorzitter zoeken we een rechter - actief of net gestopt - bij een Gerechtshof of de Hoge Raad. Super-integer en deskundig. De leden worden voor vier jaar benoemd en zijn niet tussentijds afzetbaar om - net als bij rechters - de onafhankelijkheid te garanderen. Wij betalen de kosten, maar de raad krijgt volledige vrijheid in doen en laten," verzekert de NOvAA-voorzitter.

De raad gaat periodiek, preventief iedere accountant doorlichten: houdt hij zich aan de onafhankelijkheidseisen, is de kwaliteit van zijn werk goed, voldoet hij aan zijn permanente educatieverplichtingen. "Als blijkt dat een AA echt niet aan die eisen voldoet en het beroep schaadt, dan zou de toezichthouder een klacht bij de Raad van Tucht moeten neerleggen."

Daarnaast krijgt de Raad van Toezicht opsporingsbevoegdheid. Coster: "Als wij bijvoorbeeld eens een krantenbericht tegenkomen over een accountant waarvan we zeggen 'dat kan toch eigenlijk niet', dan kunnen we daar niks mee. We hebben niet het recht bij zo'n accountant op de stoep te gaan staan en te zeggen laat je stukken maar eens zien. De Raad van Toezicht straks wel. Onze leden worden verplicht om opening van zaken te geven. De raad kan klachten die binnenkomen onderzoeken en er zonodig mee naar de tuchtrechter stappen. Bovendien is het niet-meewerken aan een onderzoek op zich al grond voor een tuchtklacht.

Eind oktober moeten de NOvAA-leden zich nog uitspreken over de plannen. ,,Maar we hebben de stellige overtuiging dat de leden inzien hoe belangrijk dit is," aldus Coster.

Tineke Coster volgt de parlementaire enquête met gekromde tenen. "De bouwfraude is zonder meer schadelijk, net als Enron. Allemaal registeraccountants van de grote kantoren. Wij hebben er als AA's niks mee te maken maar we worden er wel op aangekeken. Dat is natuurlijk wel heel triest. Wij zeggen niet dat de AA een beter slag volk is dan de registeraccountant. Wij zijn blij dat er geen AA's bij betrokken zijn en willen dat in de toekomst ook voorkomen door het onafhankelijke toezicht."

Toch wil Coster nog wel wat kwijt over de RA's. "Het is jammer dat het beroep onder invloed van Amerika veel te veel vercommercialiseerd is. Zoals die hele grote kantoren die allerlei adviesdiensten aanbieden, advocatuur, notariaat en noem maar op. Dan ga je de accountantscontrole steeds meer als een bijzaak in de markt zetten. Maar het accountantsproduct moet centraal staan en dat valt of staat met de integriteit en de onafhankelijkheid. Als dat aangetast wordt, gaat het beroep ten onder. Dus wie niet aan de eisen voldoet moet eruit. Je bent geen accountant omdat je er geld mee verdient, je bent accountant omdat je het vak leuk vindt. Dat je er een goede boterham mee verdient is prima, maar het is geen vooropgesteld doel."

Bij de Raad van Tucht - de tuchtrechter - komen jaarlijks 40 tot 45 klachten over AA's binnen. Ongeveer de helft daarvan wordt inhoudelijk behandeld. Daarvan wordt weer circa de helft gegrond verklaard. Coster: ,,Hoewel het aantal AA's de afgelopen tien jaar bijna is verdubbeld, blijft het aantal klachten gelijk. Bovendien zijn het doorgaans hele lichte vergrijpen. Het gebeurt zelden of nooit dat er iemand wordt geschorst, laat staan geschrapt. Maar we verwachten een kwaliteitsimpuls van het onafhankelijke toezicht: dat de rotte appels er sneller worden uitgegooid, daar is het beroep bij gebaat".

Coster is tegen een andere, bredere rol voor de accountant waarover het Nivra naar aanleiding van de bouwenquête wel wil discussiëren. ,,Dat functioneert niet in het mkb. Je kunt geen vertrouwensrol vervullen als je ook een soort opsporingsambtenaar bent." De NOvAA-voorzittter hekelt ook het bestaan van forensische accountants. "Die naam is helemaal fout. Het actief opsporen van misstanden maakt een accountant partijdig. Het is prima als mensen met een accountantsopleiding bij politie en justitie gaan werken. Er is daar een chronisch tekort aan mensen met veel financiële kennis, maar breng het niet onder de vlag van de accountant. Een echte accountant is onafhankelijk."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 14 september 2002