door Hans Kuitert SKOPJE - Het proces van verzoening op de Balkan verloopt uiterst moeizaam. Zonder aanwezigheid van derden, zoals de NAVO, de EU of de VN, lijkt het zelfs onmogelijk om de in diep wantrouwen gedrenkte tegenstellingen op langere termijn te overwinnen.

Een Macedonisch meisje juicht. (Foto: EPA)

In Macedonië worden morgen verkiezingen gehouden, onder druk van diezelfde derden. De stembusgang is een uitvloeisel van het 'vredesproces' dat door de EU en de NAVO is afgedwongen om etnische Albanezen vreedzaam en in volle gelijkberechtiging te laten samenleven met de Slavische Macedonische meerderheid.

Macedoniërs en Albanezen hebben elkaar vorig jaar naar het leven gestaan. In de daaraan voorafgaande tien jaren van onafhankelijkheid van deze voormalige Joegoslavische deelrepubliek sluimerde hun conflict, maar bleef wonderwel een uitbarsting uit.

Een nieuwe grondwet, gelijke rechten voor de Albanezen en nu verkiezingen, behoren tot het vredespakket dat de partijen onder wakend westers oog in elkaar hebben geknutseld. Bij zo'n proces van toenadering behoort ook, dat degenen die tegenover elkaar stonden met wapens, dat nu met een politieke boodschap doen.

Deze verkiezingen draaien dan ook vooral om Ali Ahmeti, de leider van het UCK, die vorig jaar met een opstand, gijzelingen, aanslagen op politieposten en burgers Macedonië aan de rand van de afgrond bracht.

Het UCK bestaat niet meer. De beweging heeft zich vrijwillig door de NAVO - met onder meer Nederlandse inzet - laten ontwapenen. De erfopvolger is de Albanese politieke partij Democratische Unie voor Integratie (DUI). Ahmeti is er de leider van en daar zijn noch de Macedonische partijen, noch de oude Albanese politieke groeperingen bijster gelukkig mee.

Kun je regeren met een oud-guerrillaleider? Het antwoord op die vraag is voor de huidige premier Ljubco Georgievski en zijn rechtse, Macedonisch nationalistische VMRO-DPMNE natuurlijk een hardgrondig 'neen'. Zijn voornaamste Macedonische concurrentie, de sociaal-democraten, staat ook niet te popelen. Georgievski heeft zelfs een arrestatiebevel laten uitvaardigen tegen Ahmeti, maar onder druk van EU en NAVO de Albanese leider nog ongemoeid gelaten. Hij hoopt met die harde lijn, net als in 1998, de Macedonische stem achter zich te krijgen.

Zonder de Albanese inbreng is een regering niet te vormen. Om het vredesproces geloofwaardig te houden moet juist een Albanese partij in de regering zitten. De twee Albanese partijen, waarvan er een in de nu terugtredende regering is vertegenwoordigd, hebben aan geloofwaardigheid onder de Albanese minderheid ingeboet. Ahmeti's DUI lijkt de aangewezen Albanese kandidaat voor de nieuwe regering, hoe die ook aan Macedonische kant eruit zal zien.

Ahmeti speelt handig in op de onvrede van de Albanezen over de twee partijen die tot nu toe hun belangen hebben moeten verdedigen en daar pas, halfhartig vaak, aan toe kwamen toen Ahmeti's UCK met de opstand begon. Ahmeti is ervan overtuigd de Albanese stem achter zich te zullen krijgen.

Arben Xhaferi, de leider van de Democratische Partij van Albaniërs (DPA), is Ahmeti's voornaamste tegenstander. Xhaferi lijkt echter onder de Albanezen te hebben afgedaan, wat ook geldt voor Abdurahman Aliti, die de Partij voor Democratische Welvaart leidt. Alleen Aliti is bereid toe te geven dat hij zwaar zal verliezen.

Hoewel de hoofdstromen van de Albanese minderheid zich hebben geconformeerd aan het politieke proces, blijven kleine splintergroepen de zaak frustreren. In de afgelopen weken zijn er aanslagen gepleegd, vooral op politiemensen, en werden er gijzelingen uitgevoerd. EU en NAVO houden hun hart vast. Het kan in Macedonië nog alle kanten op.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 14 september 2002