door Gemma Buters en Maarten van Meurs DEN HAAG - Opnieuw heeft een Nederlander tot zijn verbijstering ontdekt hoe enorm de invloed van Europese regels is op ons land. Dit keer gaat het om niet de eerste de beste: de nieuwe staatssecretaris van Europese Zaken, de VVD'er Atzo Nicolaï.

Opnieuw heeft een Nederlander tot zijn verbijstering ontdekt hoe enorm de invloed van Europese regels is op ons land. Dit keer gaat het om niet de eerste de beste: de nieuwe staatssecretaris van Europese Zaken, de VVD'er Atzo Nicolaļ.

,,Het is onvoorstelbaar hoeveel van wat we in Nederland aan wetgeving maken, eigenlijk het uitvoeren van Europese regels is. De ijkwet, de mijnwet, de privacywet, de advocatenwet en ga zo maar door. Dat realiseren we ons veel te weinig", zegt de kersverse bewindsman. Hij heeft zijn ambtenaren een lijst van Nederlandse wetten laten opstellen waarop Brussel invloed heeft. De lijst telt vele pagina's en Nicolaï valt van de ene verbazing in de andere.

,,We willen in Nederland eigenlijk niet erkennen dat de Tweede Kamer op veel gebieden maar weinig te zeggen heeft, maar daarmee houden we elkaar voor de gek", stelt hij vast. ,,We houden vast aan het 'Toneelstuk Nederland' omdat we er niet aan willen dat Europa zo'n grote grip op ons leven heeft. Toen ik zelf als Kamerlid de privacywet behandelde, waren we druk in de weer over allerlei mogelijke wijzigingen maar eigenlijk waren de marges minimaal want er was een dwingende Europese richtlijn."

De les die Nicolaï hieruit trekt: beter in de peiling krijgen waar de Europese Commissie mee bezig is en eerder de bal spelen in Brussel. ,,Weten we snel genoeg welke punten in die dikke dossiers van de Commissie voor ons cruciaal zijn?", vraagt hij zich af. ,,Er zijn genoeg deskundigen in Nederland, maar die zitten teveel vast in hun eigen circuit.

We moeten de deskundigheid van lobby-organisaties en andere overheden zoals gemeenten gaan bundelen met die van ons. Niet als een soort 'zuiverheidsdenken' langs elkaar werken. Europa is van ons, van alle lidstaten en niet van Brussel. Onze opdracht is: Nederland moet het meer gaan uitmaken in Europa."

De nieuwe staatssecretaris is wars van grootse visies zoals een Verenigde Staten van Europa of een EU-federatie.

Hij wil pragmatisch kijken welke problemen het beste via de EU kunnen worden opgelost en welke juist niet. ,,We hebben bijvoorbeeld heus geen Europees orkestbeleid nodig. En moet Brussel zich nu echt bezighouden met het lawaai van grasmaaiers, kinderzitjes en ramen wassen aan de buitenkant van kantoren?

Waarom moet Brussel bepalen dat een automobilist die een fietser aanrijdt altijd aansprakelijk is, als we dat in Nederland na rijp beraad op een andere manier geregeld hebben?", vraagt hij zich af. Op andere gebieden, zoals voedselveiligheid, asiel en criminaliteitsbestrijding, vindt hij Europese samenwerking juist tekortschieten. "Ik ben geen euroscepticus maar een overheidsscepticus", vat Nicolaï samen. "Hoe hoger het niveau dat je iets wilt regelen, hoe zwaarder het is om te bewijzen waarom dat nodig is."

Deze nuchtere aanpak ziet Nicolaï ook als een antwoord op de groeiende euroscepsis onder de bevolking. "Ik wil daar iets mee", zegt hij. "Je moet dat gevoel serieus nemen en niet beantwoorden met de geijkte Euro-propaganda. De burger wil het gevoel hebben dat er iets te kiezen valt, dat het ergens over gaat."

Nicolaï (42) heeft weinig concrete ervaring met de Europese Unie. De liberale jurist werkte onder meer bij de Raad voor Cultuur en hield zich sinds 1998 als Kamerlid bezig met justitie. Sinds zijn aantreden heeft hij kennis gemaakt met de collega's in België, Luxemburg, Denemarken, Duitsland, Engeland en Frankrijk, maar er moeten nog vele kennismakingsgesprekken volgen. Aan het vervangen van de schilderijtjes in de werkkamer die hij van zijn voorganger Dick Benschop heeft geërfd, is Nicolaï nog niet toegekomen. Benschop overigens ook niet: hij kreeg ze weer van zijn voorganger.

De grootste kluif voor Nicolaï op de korte termijn wordt de uitbreiding van de EU met waarschijnlijk tien landen, acht in Oost-Europa plus Malta en Cyprus. Deze landen moeten voldoen aan een hele reeks eisen. Nederland zal heel streng kijken of dat ook het geval is, zegt de staatssecretaris. Om er gelijk aan toe te voegen dat ,,we niet achter de komma moeten doorzeuren" als er een paar dingen niet kloppen. ,,We moeten wel kijken naar het geheel. We gaan niet Hongarije tegenhouden omdat er op Hongaarse kinderspeelplaatsen nog te weinig rubberen tegels liggen. Veel landen hebben al bewonderenswaardige prestaties geleverd bij het invoeren van de Europese regels", meent Nicolaï.

Dit najaar moet de kogel door de kerk. Nederland wil, gesteund door Duitsland, Groot-Brittannië en Zweden - de 'Bende van Vier' - afdwingen dat de nieuwkomers niet meedelen in de Europese inkomenssteun aan boeren. Gaat dat toch gebeuren, dan moeten er meteen afspraken komen over het afbouwen van die verouderde landbouwpotten voor de hele Unie. Nicolaï houdt rekening met een minder dan glorieus resultaat voor Nederland. Hij ziet tegenover zich een groot machtsblok van vooral zuidelijke lidstaten onder leiding van Frankrijk, dat niets van gemorrel aan het miljarden verslindende landbouwbeleid wil weten.

,,Ik ga me niet rijk rekenen en naïef blindvaren op de Bende van Vier. De politieke druk is enorm. De steun voor ons is niet aan het groeien", zo ziet hij de bui al hangen.

Maar al is een Nederlands veto of een blokkade van de uitbreiding niet aan de orde, toch gaat ons land het hard spelen als eind dit jaar de knopen worden doorgehakt. Hoe hard? Daar wil de staatssecretaris niet op vooruit lopen: ,,Dat maakt je positie niet sterker. Maar de liberalisering van het landbouwbeleid is voor mij het belangrijkste dat ik de komende vier jaar wil bereiken."

Hoe dan ook, Nicolaï wil geen verwachtingen scheppen die niet kunnen worden waargemaakt: ,,Bij de uitbreiding zijn een heleboel stations al gepasseerd. Er moeten nog maar een paar stappen worden gezet en het is erg kort dag. We zullen goed moeten uitleggen aan de Nederlandse burger wat er nog wel en niet kan."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 5 september 2002