BERLIJN - Half aan het zicht onttrokken, nog niet voltooid en met hier en daar iets dat veel weg had van betonrot. Wie de afgelopen week om zich heen keek in het Europabad van Berlijn kreeg het beeld voorgeschoteld van het vaderlandse zwemmen, twee jaar na de Olympische Spelen van Sydney. Voor het oog van de buitenwereld werd een schitterende façade opgetrokken, maar wie verder keek en een blik achter de schermen waagde, stuitte al snel op een grauwe, grijze massa.

Het was in dat decor dat Ad Roskam gistermiddag na negen jaar definitief afscheid nam van de KNZB. Optimistisch, als altijd. "Een goed tot zeer goed niveau", had hij in de Duitse hoofdstad gezien. Maar gelukkig ook met het vleugje cynisme waarmee de technisch adviseur van NOC*NSF zijn visie zo graag doorspekt. "Daarmee moet je je wel voor de finales kunnen kwalificeren."

Pieter van den Hoogenband voldeed, met goud op de 100 en een Europees record op de 200 vrij, aan de eisen die hij vooraf aan zijn optreden op de EK had gesteld. In zijn slagschaduw verraste Chantal Groot met een bronzen medaille op de 50 vlinder en tekenden Madelon Baans (2 x 50 school, 100 school), Sebastiaan Tamminga (50 rug), Joris Keizer (100 vlinder) en het kwartet Baans, Groot, Wilma van Rijn en Hinkelien Schreuder met een Nederlands record voor een persoonlijk succesje in de kantlijn van het Europese topzwemmen.

Mede door absentie van Inge de Bruijn stak de oogst daarmee zeker ten opzichte van het gastland uiterst schraal af. Philips-coach Jacco Verhaeren waarschuwde echter dat Nederland zich niet moet blindstaren op de Duitse ploeg, die zich onder leiding van de herboren Franziska van Almsick ontpopte als de grootste veelvraat van het medailleklassement. "Daar zijn het ook de ouwe zakken die de plakken uit het water vissen."

Nederland kan gerust gaan slapen, zo sprak Roskam. Zwemmen zit ons immers in de genen, daarom is er geen reden voor ongerustheid over de opvolging van de huidige lichting. De doorstroming moet in zijn optiek echter wel over meerdere afstanden en slagdisciplines worden uitgespreid. Niet alleen binnen de Nederlandse ploeg, maar ook bij de verenigingen is het een structureel probleem dat buiten de vrije slag en op afstanden boven de 100 meter nauwelijks talent voor handen is. Er moet worden gestreefd naar een solide basis, waarbij clubs ook zorg en aandacht besteden aan andere afstanden dan het koningsnummer. Verhaeren ziet in relatief minder sterk bezette nummers als bijvoorbeeld de 200 rug of de 200 school voor vrouwen of - bij de mannen - alles boven de 200 vrij zelfs een mogelijk nieuw speerpunt. Het huidige niveau in Nederland op die onderdelen noemt hij zeer bedroevend. "Maar met veel trainingsijver ligt daar een enorm terrein braak", zo voorzag hij.

Eenvoudig zal de cultuuromslag evenwel niet worden, meende Roskam. "Het is de taak van de KNZB om topsporters te begeleiden in hun carrière, maar binnen de zwembond zijn te weinig mensen daadkrachtig bezig met het uitvoeren van een visie. Voor het realiseren van een topsportprogramma is een professionele organisatie essentieel, omdat topsport een steeds hardere business wordt. Zoiets staat echter op gespannen voet met de huidige bondsorganisatie. De KNZB is namelijk veel meer een administratief dan een sturend orgaan."

De snelle totstandkoming van de Stichting Topzwemmen Nederland, de onafhankelijke topsportsectie binnen de zwembond, lijkt van levensbelang. Plannen zijn er volop, maar verder dan de koelkast komen die vooralsnog niet. Haast is geboden, maande ook Verhaeren in Berlijn meermaals. "Het draadje waar het Nederlandse zwemmen aan hangt is flinterdun. Van den Hoogenband en De Bruijn zijn uitzonderlijk getalenteerd, maar de rest is gewoon subtop. Die bronzen medaille van Chantal Groot is een knappe prestatie, maar wanneer volgend jaar op de WK iedereen meedoet, sta je met die tijd mooi wel náást het podium in plaats van er op. Die Stichting moet er snel komen èn haar doel niet voorbij schieten. Je moet niet proberen nieuwe Pieters of Inges te kweken, want dat lukt je toch niet. Richt je op de deelnemers aan de Europese jeugdkampioenschappen en het Olympic Talent Team. Lever eerst maar een aantal zwemmers af die op de 200 vrij onder de 1.50 zwemmen. Dan kunnen we vanuit die situatie verder werken."

Ook Roskams opvolging is nog altijd niet geregeld, al maakt de betrokkene zelf zich daar nauwelijks zorgen om. Voor september is dat rond, klonk het gisteren geruststellend. Een naam kon hij niet presenteren, maar het lijkt ondenkbaar dat de kandidaat wordt gekozen uit het rijtje André Cats, Titus Mennen, Erik van Westen en Hans Elzerman, het kwartet dat solliciteerde. Binnen de nieuwe structuur wordt het takenpakket van de topsportcoördinator overigens in tweeën gesplitst. Op de ene zetel komt de directeur van de STN, op de andere de nieuw aan te stellen bondscoach. "De nieuwe directeur van STN zal geen sporttechnische functie bekleden. Daarvoor wordt een bondscoach aangesteld, die naast de specifieke voorbereiding op grote internationale toernooien tevens als klankbord voor de huidige lichting toptrainers moet functioneren." Of de benodigde één miljoen euro ook daadwerkelijk op tafel komt, trok hij openlijk in twijfel. "De KNZB zoekt al 110 jaar naar een geldbron. Marketing is niet de sterkste kant van de bond."

Het roer moet om, herhaalde Roskam bij voortduring. Maar nóg noodzakelijker dan de drastische koerswijziging noemt de scheidend topsportcoördinator de bouw van het veelbesproken wedstrijdbad in Eindhoven en de daaraan gekoppelde toewijzing van de EK van 2006. "Als dat er niet komt, laat ik al mijn hoop op het Nederlandse zwemmen varen."

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 5 augustus 2002