NIJMEGEN - De fraude met 'geleende' sofi-nummers, die onderzoek van het uitkeringsorgaan UWV heeft aangetoond, is wijdverbreid. Het gaat naar schatting om tienduizenden werknemers in uiteenlopende bedrijfstakken. Het bedrag dat daardoor onterecht wordt uitgekeerd aan sociale voorzieningen loopt in de tientallen miljoenen euro's.

"Het is beslist niet zo dat één branche eruit springt", zo zegt Ben Bierens, directeur Bijzonder Onderzoek van het UWV in een toelichting op de onderzoeksresultaten. "De meeste fraude komt voor in sectoren met handmatig ongeschoolde arbeid. Noem maar op: loonbedrijven, schoonmaakbranche, vleesverwerking, bloembollenteelt, uitzendbranche, bouwbedrijven, distributiecentra en tuinbouw."

Bierens vervolgt: "Als we kijken naar de geografische spreiding, dan zien we een soort hoefijzervorm over Nederland. Heel vreemd, we hebben er geen verklaring voor. Het hoefijzer begint in de kop van Noord-Holland en loopt via Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht, Venlo naar Roermond. Vandaar naar boven naar het oosten, tot ongeveer Enschede. We zien dat vanuit een economisch belang de werkgevers een afweging maken: het risico te worden gepakt tegen de verplichting voor identificatie van de werknemers. Door personeelstekorten wordt personeel ingeleend, ook als het zich niet of onvoldoende kan identificeren", aldus Bierens. De werkgever loopt dan wel het risico het 'anoniementarief' van 52% aan inkomstenbelasting te moeten betalen. Dat hoogste tarief is de sanctie die staat op het niet kunnen aantonen van de identiteit van de eigen werknemers. "Maar het alternatief is vaak dat de bollen niet worden gepeld, de plantjes niet de grond uitkomen of het vlees niet wordt uitgebeend. Dan is het kiezen."

Volgens Bierens is met het onderzoek aangetoond dat het gebruik van valse identiteitspapieren de bestanden van de uitvoeringsinstellingen 'behoorlijk vervuilt'. Bovendien blijkt volgens hem dat ook de bestanden van de gemeentelijke basisadministraties met hetzelfde probleem zitten, dit terwijl deze wel als bronbestand wordt gebruikt voor het toekennen van een uitkering. Daarnaast is volgens het hoofd Bijzonder Onderzoek aangetoond dat ook georganiseerde criminaliteit achter de sofi-fraude schuilgaat. Bierens: "Met behulp van geautomatiseerde modellen maken we analyses. Hierbij worden gegevens vergeleken en gecombineerd. We komen veel dezelfde tussenpersonen tegen, die gebruik maken van dezelfde telefoonnummers, terwijl de gelden worden gestort op steeds dezelfde bankrekeningnummers."

Bij gebleken fraude met een sofi-nummer wordt het betreffende dienstverband van de (illegale) werknemer uit het UWV-bestand gewist zodat er geen rechten aan kunnen worden ontleend. Tegen de werkgever wordt 'correctief' opgetreden, hetgeen meestal betekent dat een naheffing volgt. Tegen de werknemer wordt een proces-verbaal voor identiteitsfraude opgemaakt. In een handhavingarrangement met justitie is vastgelegd dat tegen deze personen vervolging wordt ingesteld. Illegalen gaan, als het even kan, de grens over. Maar, gedurende de looptijd van het onderzoek (twee jaar) bleek dat de vreemdelingenpolitie lang niet altijd berekend was op grote aantallen illegale werknemers. "We moeten opboksen tegen bolletjesslikkers, uitgeprocedeerde asielzoekers en noem maar op", verzucht Bierens.

In ieder geval zijn alle betrokken partijen (UWV, Arbeidsinspectie en Belastingdienst) het er over eens dat de resultaten van het onderzoek voldoende aanleiding vormen om het project te continueren, voorlopig in ieder geval tot en met 2006.

De onderzoeksresultaten die er nu liggen zullen aan minister De Geus (Sociale Zaken) worden voorgelegd.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 31 juli 2002